Yıkıma karşı hazırlanan Fay Yasası 3 yıl rafta bekledi: CHP ve HDP yeni girişimlerde bulunacak

Yıkıma karşı hazırlanan Fay Yasası 3 yıl rafta bekledi: CHP ve HDP yeni girişimlerde bulunacak
Fay hattı ve yakınındaki yerleşim yerleri için düzenlemeler içeren Fay Yasası 2020’den beri gündemde. CHP ve HDP bu konuda sık sık soru önerisi ve kanun teklifi sundu ancak bunlar TBMM’de iktidar kanadı tarafından reddedildi.

Mühdan SAĞLAM


ANKARA - Maraş merkezli yaşanan 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremler, beraberinde 35 binden fazla can kaybına, 100 bine yakın insanın yaralanmasına ve binlerce binanın harabeye dönmesine neden oldu. Depremle beraber, bu kadar ciddi yıkımın olması, can kaybı ve yıkımı azaltacak önlemler alınamaz mıydı sorusuna odaklanıyor. Bu sorunun yanıtlarından biri 2020’den bu yana gündemde olan Fay Yasası. Fay Yasası nedir, kim gündeme getirdi, siyaset bu konuda ne yaptı sorularına verilecek yanıt sonrası açısından önemli.

FAY YASASI NEDİR, NE ZAMAN GÜNDEME GELDİ?

Fay Yasası, basitçe anlatılacak olursa, deprem bölgesi olarak görülen yerleşim yerlerinde fay hattının üzerine inşa edilmiş yapıların yeni bir yere taşınmasını, bu çerçevede can kaybı ve hasarı azaltmayı sağlayacak bir adım. Fay Yasası, ABD’de 1973’te Kalifornia’da ve ardından Avrupa, Tayvan, Yeni Zelanda’da deprem yönetmeliği içinde yer alıyor. Türkiye’de bu çerçevede ilk girişim 26 Şubat 20202’de yani yaklaşık üç yıl önce Jeoloji Mühendisleri Odası’nın bir mektupla gündeme getiriyor.

Jeoloji Mühendisleri Odası, “Denizli, Manisa, Elazığ, Malatya gibi depremlerde yaptıkları incelemeleri hatırlatıyor ve yerleşim yerlerinin bir kısmının fay hatları üzerinde olduğunu bu nedenle 7269 sayılı kanunda acil değişiklik yapılarak, “Aktif Fay Zonları veya Hatların Tehlike Kuşağı Bandı” içinde yapı yapılması gelişmiş ülkelerde olduğu gibi yasaklanmalı, mevcut yapılar ise kentsen dönüşüme tabi tutularak yıkılması veya başka alanlara taşınarak vatandaşlarımızın can güvenliği sağlanmalıdır” diyerek TBMM, siyasi parti genel başkanlarına, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bir mektupla durumu iletti. Aynı mektupta 2018’da yürürlüğe giren bina yönetmeliğinin fay hattı üzerinde yerleşime cevaz verdiği de hatırlatılıyor.

2019’DAKİ 'TÜRKİYE BİNA DEPREM YÖNETMELİĞİ' FAY HATLARI ÜZERİNDEN YAPILAŞMAYA İZİN VERİYOR

Jeoloji Mühendisleri Odası’nın hatırlattığı, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği 18 Mart 2018’de Resmî Gazete’de yayınlandı. Yönetmelik 1 Ocak 2019’da uygulamaya konuldu. Söz konusu yönetmelik incelendiğinde 395 sayfalık “Deprem Etkisi̇ Altında Binaların Tasarımı içı̇n Esaslar” isimli bir ek belge de olduğu görülüyor. Ek belgenin kapsamı şöyle tanımlanıyor:

“Bu Yönetmelik hükümleri, yeni yapılacak binaların deprem etkisi altında tasarımı ile mevcut binaların değerlendirilmesi ve güçlendirme tasarımı için uygulanır.

Bu Yönetmelik hükümleri, deprem etkisi altında yerinde dökme ve önüretimli betonarme, çelik, hafif çelik, yığma ve ahşap malzemeden yapılan binaların deprem etkisi altında tasarımı için uygulanır.”

Yönetmeliğin geneli incelendiğinde yapıların durumu, bina inşasıyla ilgili teknik detaylandırma yapıldığı görülüyor. Ancak burada herhangi bir şekilde fay hatları üzerinde veya aktif fay zonları üzerindeki yapıların yasaklanması, yenilerinin yapılmaması, olanların yıkılıp başka bir yere taşınması gerektiği gibi bir ifade, cümle mevcut değil. Bir başka anlatımla bu yönetmelik uyarınca ifade edilen şartlar yerine getirildiğinde fay hattı üzerinde bina yapmaya engel bir sınırlandırma mevcut değil.

Tam da bu nedenle Jeoloji Mühendisleri Odası’nın 26 Şubat 2020 tarihli mektubundan dünyada bunun yasak olduğu aktarılıyor ve 2019 yürürlüğe giren bu yönetmelikle de fay zonları veya hatları üzerine yapı yapılmasına olanak sağlayacak şekilde düzenlendi hatırlatması yapılıyor. Depremin neden olduğu can kaybı ve hasarı aza indirmeyi saplayacak bu yasa konusunda siyasi partiler ne yaptı?

CHP VE HDP’NİN FAY YASASI ÖNERGELERİ REDDEDİLDİ

Jeoloji Mühendisleri odasında bu mektubu alan iki siyasi parti CHP ve HDP konuyu defalarca TBMM gündemine getirmiş, ancak soru önergeleri yanıtsız, kanun teklifleri AKP ve MHP oylarıyla edildi. Konuyu her iki partinin grup başkanvekillerine soruyoruz. Nitekim bu konuda üç defa yasa teklifinde bulunan CHP Adana Milletvekili Müzeyyen Şevkin’in önerileri iktidar tarafından reddedildi. Konuyu CHP ve HDP’nin grup başkanvekillerine sorduk.

CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, “Jeoloji Mühendisleri Odası’nın yıllardır dile getirdiği Fay Yasası’nın kanunlaşabilmesi için konuyu 27. Yasama Döneminde ilk kez Şubat 2020’de TBMM Genel Kurulunda dile getirdik. Konuya ilişkin grup başkanvekillerimizin ve jeoloji mühendisi olan Adana Milletvekilimiz Müzeyyen Şevkin’in imzasıyla Meclise bir kanun teklifi sunduk. Teklifimiz TBMM Genel Kurulunda görüşüldü ve reddedildi” diyerek çabalarının önünün kesildiğini ifade etti.

Deprem konusunu sık sık gündeme getiren bir diğer parti HDP. HDP Grup Başkanvekili Meral Danış Beştaş, “Partimiz ve milletvekillerimiz deprem konusunda hassasiyetleri dile getiren çözüm odaklı pek çok çalışmaya imza attı. Yaşanan ve yaşanması muhtemel deprem konusunda 72 adet soru önergesi, 18 adet araştırma önergesi ile deprem riski olan bölgelere imar izni verilmemesine dönük 3 adet kanun teklifi verildi. Deprem ile ilgili verilen soru önergelerinden ikisinin doğrudan Hatay Depremi ile ilgili olması ise konuya dair hassasiyet ve öngörümüzü göstermesi bakımından önemlidir.” dedi.

Beştaş bu çabalarının çoğunlukla görmezden gelindiğini tekliflerinin komisyonlarda görüşülmesinin hükümet tarafından reddedilerek engellendiğini sözlerine ekliyor.

ÖZEL: ENKAZ ÇALIŞMALARI BİTER BİTMEZ YASAL ÇALIŞMALARIMIZ BAŞLAYACAK

ozel.jpg

Her iki partinin grup başkanvekiline, yaşanan bu depremden sonra nasıl bir yol izleyeceklerini soruyoruz.
Özel, yaşanan son depremle beraber Fay Yasasının ve Jeoloji Mühendisleri Odası’nın talebinin ne kadar yaşamsal olduğunu bir kez daha gördük diyerek bu konuda kolları sıvayacaklarını belirtti. Özel sözlerini şöyle tamamladı: “Bu durumun yakın gelecekte çok daha acı sonuçları olmasını engellemenin tek yolu bilim dünyasıyla, kamu kurumu niteliğinde meslek örgütleriyle, uzman derneklerle birlikte çalışmaktan geçmektedir. Parti olarak ajandamızın en ön sırasında her zaman bilimin önerilerine kulak vermek bulunmaktadır. Arama kurtarma çalışmaları ve enkaz kaldırma çalışmaları tamamlanır tamamlanmaz Fay Yasası başta bu çok değerli önerilerin mevzuata işlenebilmesi, AFAD’ın ve ilgili kurumların yeniden yapılandırılması için kolları sıvayacağız.”

BEŞTAŞ: MECLİS’E YENİ BİR DEPREM YASASI SUNACAĞIZ

danis.jpg

HDP Grup Başkanvekili Beştaş, bundan sonra nasıl bir yol haritası izleyeceksiniz sorumuzu şöyle yanıtlıyor: "Deprem üzerine partimizin alınması gereken önlem konusunda bugüne kadar çabaladığını söylemeliyim, Fay Yasası konusunda da girişimlerde bulunduk. Bununla beraber, önümüzdeki hafta bilimsel raporlar, uzmanlardan gelen görüşler uyarınca partimizin hazırladığı yeni deprem yasası önerisini TBMM’ye sunacağız, bu konuda çalışmaktan geri adım atmayacağız."

Öne Çıkanlar