100 bin ton zeytin işlenmeden bölge ekonomisi dışına çıkıyor!
Seda TAŞKIN
+GERÇEK- Milas Kent Konseyi, Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe) ve İklim İçin 350 Derneği’nin hazırladığı ‘‘Yerel Ekonomi için Dönüşüm Fırsatı: Milas’ta Zeytincilik’’ isimli rapor yayınladı. Rapor, Milas’ta Milas Belediyesi Prof. Dr. Aşkıdil Akarca Salonu’da yapılan bir basın toplantısıyla kamuoyuna tanıtıldı. Hazırlanan rapora göre, kömür madenini genişletmek için zeytinlerin söküldüğü Milas'ta zeytinin işlenmesi için kurulacak 70 yeni tesisle, kömüre mahkûm olmadan zeytine dayalı yerel bir ekonomi kurmak mümkün.685 kişiyi istihdam edecek bu tesisler için ihtiyaç duyulan yatırım ise, Milas’ta işletmedeki iki kömürlü termik santrale sadece bir yılda verilen teşvik miktarına eşdeğer. Ayrıca, yörede zeytine dayalı bir ekonominin desteklenmesi ile AB coğrafi işaretli Milas zeytinyağının yarattığı değer 4,5 milyon TL’den 60 milyon TL’ye çıkabilir.
Zeytinlikleri madenciliğe açan ve tüm Türkiye’nin tepkisini çeken yeni yönetmelikle Milas’taki zeytin ağaçları da kesilme tehdidi altında. Oysa Milas zeytinyağı, Türkiye’nin tek Avrupa Birliği coğrafi işaretli zeytinyağı.
MİLAS ZEYTİNYAĞI NEDEN TESCİLLİ?
Türk Patent Enstitüsü’ne göre; Milas’ın tarihinde Karya Uygarlığı döneminden itibaren zeytinyağı ticareti önemli yere sahip. Milas zeytinyağının ünü, antik dönemden beri yoğun olarak ve yüksek kalitede yetişen Memecik çeşidi zeytininin kullanılmasından gelir. Memecik çeşidi zeytinin, doğadan gelen yağmurla birlikte suyu az gördüğü için nefaseti yüksektir. Tanesi küçük bu zeytin çeşidinden, verimi yüksek, sarı-yeşil arası renkte, orta değerde meyvemsi aromaya sahip üst sınıf bir natürel zeytinyağı elde edilir. Meyvemsiliğinde dikkat çeken özellikleri turunç, portakal mandalina ve limon aroma kokularının hakim olmasıdır.
‘KISA VADEDE KAZANÇ İÇİN BİNLERCE YILLIK ZEYTİN AĞAÇLARI YOK EDİLİYOR’
Milas Kent Konseyi Başkanı Dr. Çağlayan Üçpınar kısa vadede kazançlar için binlerce yıllık zeytin ağaçları ve onlarla birlikte, içinde yaşadığımız kültürün de yok edilmek istendiğini söyledi. Kamuoyuyla paylaştıkları rapor ile başka bir geleceğin mümkün olduğunu söyleyen Üçpınar, "Milas’ta yaşayanlar için Milas'ın binlerce yıllık kültürünü ve doğasını koruyarak yeni ekonomik fırsatlar yaratılabileceğini göstermesi bakımından çok değerli bir çalışma" dedi.
Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe) Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Koordinatörü Özlem Katısöz ise "Bu çalışma, Milas’ta zeytin sektörünün tek başına sahip olduğu potansiyeli ortaya koyarak Türkiye’nin 2053 net sıfır emisyon hedefine uygun bir bölgesel dönüşümün mümkün ve gerçekçi olduğunu gösteriyor. Eğer Milas için bir gelecek kurmak istiyorsak, bu kömür madenini genişletmek için zeytinlikleri yok ederek değil, aksine zeytinyağının ve zeytinin etrafında bir ekonomi yaratarak mümkün" dedi.
İklim İçin 350 Derneği Kampanya Sorumlusu Efe Baysal ise Zeytin ağacı binlerce yıldır Anadolu’nun, Milas’ın sembolü ve bereketi olduğunu söyledi. Milas’taki iki termik santralin sömür sağlamak için madencilik tehdidi altında olduğunu söyleyen Baysal, "Oysa raporumuzun da gösterdiği gibi zeytincilik etrafında örgütlenecek yerel bir ekonomi Milas için büyük bir fırsat. Gastroturizmiyle, zeytin rotasıyla, Karia yoluyla, Milas’ın kültürüne sahip çıkan; yörenin ekolojisini koruyan; bölgenin geçim kaynaklarını dönüştüren kömüre feda edilmemiş planlı bir ekonomi pekâlâ hayata geçirilebilir" ifadelerini kullandı.
Milas Kent Konseyi, Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe) ve İklim İçin 350 Derneği’nin hazırladığı raporda öne çıkan bazı başlıklar şu şekilde:
-Milas’ta yıllık ortalama 100 bin ton zeytin hasadı yapılıyor ancak bunun beşte biri bölge ekonomisi için ek katma değer yaratmadan işlenmemiş zeytin olarak bölge ekonomisi dışına çıkıyor.
-Bölge ekonomisi dışına çıkan bu 20 bin tonluk zeytini kullanmak için 50 zeytin işleme tesisi, 15 zeytinyağı tesisi ve 5 sabun-şampuan tesisi kurulabilir. Bu sayede 685 kişilik yani Milas’ın doğrudan kömür madenlerindeki istihdamın neredeyse tümü kadar yeni iş yaratılabilir.
-Yerel, ekonomik ve çevresel sürdürülebilirliğe dayalı bu dönüşümün maliyeti (2021 fiyatlarıyla 240 milyon TL), Milas’ta var olan iki kömürlü termik santrale bir yılda yapılan kapasite mekanizma ödemesiyle (260 milyon TL) sağlanabilir.
-Gerekli tanıtım ve tescil süreçleri uygulanırsa Avrupa Birliği coğrafi işaretli Milas zeytinyağının 100 ton üretimi sekiz katına çıkabilir. Tescilli zeytinyağının yarattığı değer 2021 fiyatlarıyla 4,5 milyon TL’den 60 milyon TL’ye artabilir.
-Milas, Türkiye’de zeytin ve zeytinyağının başkenti. Milas 5 bin yıldır insanların yerleştiği, 4000 yıldır diğer bir deyişle Karya Uygarlığı’ndan bu yana zeytincilik yapılan ve zeytinyağı üretilen bir coğrafya. ----Türkiye, Avrupa Konseyi Kültür Rotası olarak tanınan Zeytin Ağacı Rotası içinde yer alıyor. Zeytin etrafında şekillenecek yeni ekonomiyle Milas gastroturizme açılabilir.
