Deprem bilim uzmanı: Marmara'da 7.4 büyüklüğünde enerji birikti

Türkiye’deki önemli deprem bilimcilerin 1500 yıllık tarihsel kayıtları inceleyerek kaleme aldığı makale ile gündem olan Boğaziçi Üniversitesi Kandili Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, Marmara'da beklenen büyük depreme ilişkin açıklamalarda bulundu. Depremin nerede, ne zaman ve nasıl olacağından çok hazılıklı olunmas yönünde uyarılar yapan Özener "Yanılmayı çok isterim ama bu deprem olacak" ifadelerini kullandı. Özer Marnara'da yaşanacak depremde 7.4  büyüklüğünde enerjinin biriktiğini kaydeden Özener, Tsunaminin de yaşababileceğini belirtti.

Hürriyet'ten İpek Özbey'e konuşan Prof. Dr. Haluk Özener'in açıklamaların bir kısmı şöyle:

...

7.4 enerji birikti demek, "Depremin vakti geldi" anlamına mı geliyor?

Daha da birikebilir ama fayın bu birikime karşı belli bir direnci var, bu direnç aşıldığında deprem meydana geliyor. Mesela Kuzey Anadolu fayı, 1939’da Erzincan’dan kırılmaya başlamış, kırıla kırıla Batı’ya doğru göç etmiş. 1999’da iki tane deprem oldu. Bir sonraki depremin Marmara Denizi’nde olacağı, büyüklüğünün de yaklaşık 7.2 ve üzerinde olacağı 2000’lerden bu yana söyleniyor zaten. Vatandaşın bilmesi gereken şu: Marmara Denizi içinde aktif faylar, tarihsel depremler, sürekli sismik aktivite ve bir yerkabuğu hareketi var. Bir enerji birikiyor ve bu bir gün açığa çıkacak. Bu röportajı verirken de bir ay sonra da üç sene, 10 sene sonra da çıkabilir. Yaptığımız çalışmalarda da belirli kümeler bulduk.

Nedir onlar, detay verir misiniz?

Segmentlerde farklı periyotlar var. En kısa 240 en uzun 500 yıllık periyodlarda depremlerin kümelendiklerini görüyoruz. Her kümede 5 ila 6 tane deprem olduğunu görüyoruz. Yedinci evre dediğimiz evrede de şu ana kadar iki deprem gerçekleşti: 1912 ve 1999 depremleri. Dolayısıyla o kümenin dolması için bizim önümüzde 3 ya da 4 deprem daha olabileceği tarihsel veri olarak duruyor. Biriken enerjiyi de hesaplayabiliyoruz.

Hesabınız nasıl bir tabloyla karşılaşacağımızı ortaya koyuyor...

Marmara Denizi içinde 7.5, 7.4, 7.2 deprem üretebilecek faylar var ve şu anda enerjiyi biriktirmiş durumda. İzmit’te olan depremle Doğu Marmara’da olan büyük depremler arasındaki süreler dikkat çekici. 553 yılında olmuş, ikincisi dört yıl sonra 557’de... 976’da olmuş, 13 yıl sonra 989’da bir kez daha... Sonra 19 yıllık bir zaman var, 1490-1509... Şimdi de mesela 1999... İzmit depreminden sonra olan Doğu Marmara depreminin arasında 4-19 yıl zaman geçmiş. Fakat diğer fayları tarihsel olarak düşünürsek İzmit depreminden sonra geçen süre tüm Marmara’nın kırılması 60 yıl kadar sürmüş. Yani İzmit depremlerinden sonra ardışık deprem süreleri arasında 19 yılla, maksimum 60 yıl arasında bir süre var.

...

...

FAYDAN NE KADAR UZAKTASINIZ

Marmara depreminden en çok nereleri etkilenecek?

Bunun cevabı spekülatif olabilir. Faya uzaklık, depremin büyüklüğü, zemininiz, binanız çok önemli. Tek bir parametreyle değerlendirmemek lazım. Öyle yerler oluyor ki, binanız sağlam ama zemin sıvılaşması oluyor, zarar görüyor. İBB’nin sitesinden mikro bölgeleme haritası indirilebilir. Orada hangi bölgenin hangi jeolojik yapıda olduğu yer alıyor.

Çok parçalı bir fay. Tek parça kırılması mümkün değil, öyle mi?

Hepsinin aynı anda kırılması tarihte yok.

Parçalı kırılması büyüklüğünü azaltıyor mu?

Fay tek parça kırılsa bizim hesaplamalarımıza göre 7.7’lik bir deprem üretebilir. Üç parça kırıldığı zaman 7.5, 7.4, 7.2 gibi... Halk arasında şöyle bir şey var: Küçük küçük depremler olsa da büyük depremin enerjisini alsa...

Alır mı?

Teorik olarak mümkün. Ancak pratikte mümkün değil. Bir tane 7’lik deprem 32 tane 6’lık depreme karşılık geliyor. Bir tane 6’lık deprem, 32 tane 5’lik depreme; bir tane 5’lik deprem 32 tane 4’lük depreme; bir tane 4’lük deprem 32 tane 3’lük depreme karşılık geliyor. 1 milyon tane 3’lük deprem olması gerekir ki, 7’lik depremin enerjisini alsın. Bu mümkün değil. Kandilli, 1895’ten beri Marmara’da gözlem yapıyor. 120 yılda Marmara’da o kadar deprem olmamış ki...

Tsunami de gelebilir mi?

Yine tarihsel kayıtlara baktığınızda Marmara’daki depremlerden sonra tsunami olmuş. Kimi kayıtlar, surları aştığını söylüyor. Tsunami olacaktır ama aklınıza bir Endonezya fotoğrafı gelmesin. Genelde tsunamiler düz ya da ters faylarda oluyor. Marmara’da deniz tabanında tepecikler var. Depremin tetiklemesiyle meydana gelen heyelanlar dalga yaratacak. 2 metre 20 santim modelleme çalışmaları var. Marmara’da bir depremin can ve mal kayıplarına yol açacağı etki tsunamiden kat ve kat fazla olacak. Burada yapmamız gereken, deprem oldu, sahildeyseniz denizin kenarından uzaklaşmanız. Bodrum depreminde küçük bir tsunami oldu. 100 metre içeri girerek şezlongları denize aldı. Gündüz olsaydı, şezlongda yatanı denize çekebilirdi.