'Ortadan kaybolan evsizler var'
Erk ACARER
ARTI GERÇEK - Birleşmiş Milletler (BM) ve Dünya Bankası (WBG) salgının, aşırı yoksulluğa yol açabileceğine ilişkin uyarı yapıyor. Dünyada, 780 milyondan fazla insan uluslararası yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Bunların yüzde 11’i ise aşırı yoksulluk içinde. Yani, sağlık, eğitim, su ve kanalizasyon gibi en temel ihtiyaçlarından mahrum durumda.
Öngörü, salgının kısa vadede bile, 60 milyon kişiyi daha aşırı yoksullaştıracağı yönünde.
Salgın Türkiye’de ise, giderek daha da derinleşen ekonomik kriz ile beraber yaşanıyor. Türk-İş, son raporunda Covid-19 salgını sürecinde, işsizlik ve enflasyon baskısı nedeniyle, hane gelirlerinin hızla düştüğü açıkladı. Çalışanlar ve emekliler zor durumda, geçim koşulları giderek ağırlaşıyor. Türk-İş’in araştırmasına göre, 2020 Ekim ayında 4 kişilik bir ailenin açlık sınırı 2.482,28 TL, yoksulluk sınırı ise 8.085,62 TL oldu.
ARTIK AİLELER DE AYNI RİSKİ TAŞIYOR
Salgın, Türkiye’de evsiz kalan ve sokağa düşen sayısını da arttırdı. Artık aileler de aynı risk altında. Yaz döneminde hastane bahçelerinde yatan çok sayıda evsiz aile tespit edildi. Yakın zamanda İstanbul Saraçhane’de çekilen ‘yan yana yatan evsizler’ videosu toplumda büyük bir öfke ve üzüntü yarattı. Buradan dahi evsiz sayısındaki artışı görebilmek mümkün.
‘DEVLET SORUMLULUKLARINI YERİNE GETİRMİYOR‘
Türkiye’de evsizler ile ilgili çalışma yürüten bir elin parmağını geçmeyen Sivil Toplum Kuruluşu (STK) var. Onlardan biri de İstanbul’da evsizler için faaliyet yürüten Sokak Lambası Derneği. Dernek Başkanı Serap Irmak, "Maalesef bu sorumluluk, devletten çok, az sayıdaki STK üstüne kalmış durumda" diyor: "Dünyada ‘Küresel salgın’ ilan edilince, Türkiye’de evsizler geçen yıl Mart ayında, hastalığın yayılmasını önleme gerekçesi ile kaldıkları spor salonları ya da misafirhanelerden çıkarıldılar. Artık sokakta yaşayan ve evsizlik sınırında olan kişilere yetişemiyoruz."
İSTANBUL’DAKİ EVSİZ SAYISI 15 BİN CİVARI
Sokak Lambası Derneği, son verileri ile İstanbul’da toplam 478 evsize yardım ediyor. Sayı her gün artıyor. Çalışma kapsamında, yiyecek ve giysi temini var. Derneğin paylaştığı veriler, az sayıdaki benzer kuruluşun rakamları ile örtüşüyor. Irmak, "2015’te, 6 bin civarında olan evsiz sayısı, daha sonraki 3 yılda, 7-8 bin olarak arttı, 2019’da ise 10 bine ulaşarak zirve yaptı" diyor:
"2020 yılı ve pandemi sonrası evsiz sayısı tahmin edilemez şekilde giderek arttı. Derneğimizin çalışmaları şu anda15 bine yakın evsiz olduğunu gösteriyor. Tabii bunlar sayılabilenler."
SOKAĞA DÜŞMESİNE RAMAK KALANLAR VAR
Salgın, Türkiye’de sokağa düşenler ile birlikte, yiyecek temin edemez, kira ödeyemez hale gelip, ‘sokağa düşmesine ramak kalan’ insan sayısını da üst seviyeye çekti. Ayrıca artık aileler de aynı halde. Irmak, "Geçen yaz döneminde, hastane bahçelerinde yatan çok sayıda evsiz aile tespit ettik" diyor.
KAYIT TUTMAK ZOR
Türkiye genelindeki evsiz rakamları konusunda somut bir bilgi verebilmek hiç kolay değil. Sokak Lambası Derneği sayıyı 35 bin olarak telaffuz ederken, 2 katına vurgu yapan dernekler var. ‘Evsizler’ konusunda istatistik toplamak zor. Çünkü belli bir adresleri olmadığı gibi çoğunda kimlikleri de yok.
'HEPSİNİN TRAVMASI VAR'
Dünyanın her yerindeki gibi evsizler, Türkiye’de de büyük şehirlerde yaşam mücadelesi veriyor. Bunun amacı para biriktirmek ve çalışmak için cazibe merkezlerine göç etmek. Evsizliğe daha çok ekonomik koşullar ya da aile içi geçimsizlik gibi nedenler yol açıyor. Irmak, "Hepsinin mutlaka bir travması var" diyor.
'DONMAMAK İÇİN GECE BOYUNCA YÜRÜRLER'
Yemek ihtiyacı kadar kışın ısınma problemi ile de karşı karşıyalar. Irmak, "Kışın gece yarısından sonra yatan bir evsiz görmeniz zordur. Hepsi kan dolaşımını sağlamak, donup ölmemek için sabaha kadar yürürler. Kimileri bir gecede 50 kilometre yol yapar."
GÜVENLİK ÇOK ÖNEMLİ
Sokakta yaşayan çocuk grupları ve yetişkin evsiz guruplarının arasında köpek sürülerinin de olması çoğu kişinin dikkatini çekmiştir. Köpekler, evsizlerin sarılıp yatacağı 'şefkatli battaniyelerdir.’ Köpeklerin diğer bir özelliği ise güvenlikle ilgilidir.
Sokak Lambası Derneği Başkanı Serap Irmak, konuyla ilgili şu bilgileri paylaşıyor:
"Güvenlik bir evsizin en temel meselelerinden biri. Genellikle 3-5 kişilik gruplar halinde yatarlar. Sayıları 2’den az ise nöbetleşe uyurlar."
NEDEN KADIN EVSİZ YOK?
Irmak, kadınlar ve evsizlik konusunda da şunları aktarıyor:
"Kadın evsiz göremezsiniz. Çünkü sokağa düşen bir kadın, hemen fuhuş çetelerinin eline geçer. Çok ender olarak saçlarını kazıtıp erkek kıyafetleri giyerek, cinsiyetini gizlemeye çalışanlar ile karşılaşırsanız."
'KAYGI DUYUYORUZ'
Serap Irmak, güvenlik meselesi ile ilişkili çarpıcı bilgler de veriyor:
"Salgın ve sokağa çıkma yasaklarının başlamasından bu yana kaybolan evsizler var. Mesela, yakın zamanda, derneğimiz tarafından yardım eli uzatılan, 3 evsizden haber alamıyoruz. Ortadan kaybolan evsizlerin, organ mafyası gibi, kötü niyetli kişi ya da şebekeler tarafından ele geçirilmiş olabileceğine dair derin kaygılarımız bulunuyor."
