Uzmanlar revizyonu değerlendirdi: Sayıları eğip bükmeye TÜİK'ten sonra TCMB de katıldı

Uzmanlar revizyonu değerlendirdi: Sayıları eğip bükmeye TÜİK'ten sonra TCMB de katıldı
TCMB revizyonla dış borcu 25,7 milyar dolar indirdi. İthalat borçlarında sert düşüş, ihracat alacaklarında artış dikkat çekti. Revizyonun Albayrak döneminde başlatıldığı belirtiliyor.

ARTI GERÇEK - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Kısa Vadeli Dış Borç, Uluslararası Yatırım Pozisyonu (UYP), Finansal Kesim Dışındaki Firmaların Döviz Varlık ve Yükümlülükleri ile Haftalık Menkul Kıymet İstatistikleri'nde revizyona gitti.

Revizyonla ilgili TCMB tarafından paylaşılan teknik bilgi notunda, "Revizyonlarla ticari krediler verilerinde tespit edilen yanlılıkların veri kalitesinin artırılması yoluyla düzeltilmesi, menkul kıymet istatistiklerinde uluslararası standartlara uyumun artırılması ve yurt dışı yerleşiklerin mevduatlarında kısa-uzun vade ayrımının istatistiklere yansıtılması öngörülüyor" dendi.

DIŞ BORÇ REVİZYONLA 25,7 MİLYAR DOLAR AZALDI

Revizyonla birlikte Türkiye’nin rezerv yeterliliği artmış görünürken, kısa vadeli dış finansman gerekliliği azaldı.

Önceki seride mayısta 144,9 milyar dolar olan kısa vadeli dış borç, stoku, yeni seride mayısta 119,2 milyar dolar oldu. Böylece revizyon sonrasında aynı ay için kısa vadeli dış borç stoku 25,7 milyar dolar azaldı.

Yeni seride haziranda kısa vadeli dış borç stoku 121,7 milyar dolar oldu.

Orijinal vadesine bakılmaksızın vadesine bir yıl veya daha az kalmış dış borç verisi kullanılarak hesaplanan kalan vadeye göre kısa vadeli dış borç stoku, eski seride mayısta 189,4 milyar dolar iken, yeni seride haziranda 165 milyar dolara geriledi.

BERAT ALBAYRAK DÖNEMİNDE Mİ BAŞLATILDI?

t24.com.tr sitesinde yer alan konuyla ilgili Barış Soydan imzalı haberde, şu iddialara yer verildi:

"Dış borç istatistiklerinin revizyonu uzun zamandır Merkez Bankası’nın gündemindeydi. Berat Albayrak’ın Hazine ve Maliye Bakanı olduğu dönemde verilerde hatalar olduğu çok konuşulmuş ve revize edilmesi kararlaştırılmıştı. Merkez Bankası’nın iki önceki başkanı Murat Uysal zamanında bu konuda çalışma başlatıldı ama sonuçlandırılamadı.

Geçen kasımda Uysal’ın bir gece yarısı Cumhurbaşkanlığı kararıyla görevinden alınması sonrasında başkanlığa getirilen Naci Ağbal, revizyona sahip çıkmadı. Derken geçen martta Ağbal da gitti; yerine Şahap Kavcıoğlu geldi. Kavcıoğlu’nun yönetiminde revizyon çalışması tekrar hız kazandı. İddiaya göre çalışma, Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Emrah Şener liderliğinde yürütüldü. Ankara’da, borç istatistiklerine yönelik revizyon çalışmalarının başlangıç olduğu, revizyonların süreceği konuşuluyor."

MERKEZ BANKASI REVİZYONU NASIL AÇIKLIYOR?

Merkez Bankası, internet sitesinde, "Merkez’in Güncesi" başlıklı bölümünde yayınladığı bir yazıyla revizyonun nedenlerini açıkladı. Bu yazıya göre, dış borç istatistiklerini etkileyen en kapsamlı revizyon vadeli dış ticaret kaynaklı ihracat alacakları ve ithalat borçlarının firmalardan doğrudan raporlama yöntemi ile derlenmesi oldu.

Yazıda, "Firmaların gümrük beyannamelerinde peşin ithalat işlemlerinin bir kısmını mal mukabili olarak bildirmeleri, bankaların da firmaların vadeli ithalatlarına ilişkin geri ödemelerini takip etmeleri uygulamada zor olduğu için eksik raporlama yapmaları yol açmış olabilir. Ayrıca ülkelerin ticari kredi yükümlülükleri karşılaştırıldığında da, Türkiye’nin ithalat borçlarının ithalata oranının gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin ortalama ve medyan değerlerinin oldukça üzerinde olduğu görülüyordu.

Ticari kredi verilerinde söz konusu tutarsızlıkların düzeltilmesi amacıyla 2020 yılında TCMB-TÜİK iş birliğinde, birçok ülkede yaygın olarak kullanılan doğrudan raporlama tekniği ile firma seviyesinde veri derlenmesine yönelik bir çalışma başlatıldı.

Yeni çalışma sonucunda hesaplanan ticari krediler eski veriler ile karşılaştırıldığında, 2021 Mayıs ayı itibarıyla ihracat alacakları 13,1 milyar ABD doları artarak 24,5 milyar ABD dolarından 37,6 milyar ABD dolarına yükseldi. İthalat borçları ise 25,1 milyar ABD doları azalarak 56,5 milyar ABD dolarından 31,4 milyar ABD dolarına geriledi" ifadelerine yer verildi.

Uzmanlar, Merkez Bankası'nın gerçekleştirdiği revizyonu değerlendirdi:

Ekonomist Mustafa Sönmez, "Sayıları eğip bükmeye TÜİK'den sonra TCMB de katıldı. Metodoloji vücut çalımıyla, kısa vadeli borç tutarı 25 milyar dolar azaltıldı. Geçen ay 189 milyar dolar iken 164 milyar dolara indirildi. Bu budanmış kısa vadeli borç tutarı. Döviz rezervlerine oranlanınca vehamet de azalacak. Yersen!

TCMB hokkabazlığı ile firmaların döviz açıkları, yabancılara yükümlülükler değil sadece, 448.3 milyar dolarlık dış borç stoku da kafadan 25-30 milyar dolar azalmış görünecek. Yersen!" ifadelerini kullandı.

Ekonomist Murat Kubilay, "Merkez Bankası, son dönemde 190 milyar düzeyiyle sürekli rekor kıran kısa vadeli dış borç stoku verisinde güncellemeye giderek 165 milyar dolara indirdi. Böylece dış borç döndürme gücümüz bir anda yükseldi. Güncellemenin kaynağı ticari borçların sınıflandırılmasıyla ilgili. TCMB, IMF gibi kurumların tercih ettiği rezerv yeterlilik rasyosunu karşılayamıyor, kendine özgü rasyosunu ise ucu ucuna karşılıyordu. Bu güncelleme ile dış borç döndürmede kendisini daha rahatlamış gösterecek. Tabii bu tip hamleler enflasyon ve işsizlik hesaplamalarındaki gibi ikna edicilik sorunu yaşayacak. 2016'da TÜİK'in yıl ortasında GSYH güncelleyip Türkiye'yi aniden olduğundan zengin ilan etmesi gibi şüpheyle yaklaşmamız gereken bir durumdayız. Son yorumu sizlere bırakıyorum" dedi.

Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu da, "Çarşambanın gelişi… Merkez Bankası Temmuz 2021 Enflasyon Raporu’ndaki aşağıdaki kutuda dış borçları düşürmek için bazı planları olduğunu açıklamıştı. Nitekim gecikmeden fikirler icraate döküldü" dedi.

Merkez Bankası eski Başekonomisti Hakan Kara, "Dış borç istatistiklerinde yapılan revizyon kısa vadeli dış borçları biraz düşürse de rezervlerimizin yetersiz olduğu gerçeğini değiştirmiyor" dedi.

İlgili Haberler
Öne Çıkanlar