İadesi gündeme gelen Marcus Aurelius heykeline ait bilgiler sansürlendi: Türkiye'den kaçırılmıştı

Artı Gerçek - ABD'de bulunan Cleveland Müzesi, MS 180-200 yıllarına tarihlenen ve eski Roma İmparatoru Marcus Aurelius'u tasvir ettiği tahmin edilen başsız bir bronz heykelin 1960'larda Türkiye'de Likya bölgesinden kaçırılmış olduğu iddia edildi. Daha önce aynı bölgeden çok sayıda bronz heykelin yağmalandığının tespit edildiği soruşturma devam ederken müze konuya ilişkin kamuya açık bir açıklama yapmaktan kaçındı.

YAĞMALANAN ESERLER TÜRKİYE'YE İADE EDİLİYOR

Eserin kökeni ile ilgili tartışmalar sonrası, Manhattan Bölge Savcılığı'na bağlı Eski Eserler Kaçakçılığı Birimi, Türk yetkililerle birlikte konuya ilişkin daha önce de başlattıkları ortaklaşa çalışmalara dayanarak tekrar soruşturma başlattılar. Kasım 2022'den bu yana devam eden soruşturmalarda, kamu ve özel kurumlara ait 4 Bubon bronzuna daha el konuldu. Aralarında Metropolitan Sanat Müzesi'nin de olduğu Fordham Müzesi, Etrüsk ve Roma Sanatı Müzesi gibi müzelerde sergilenen eserler Türkiye'ye iade ediliyor.

Müzenin internet sitesinde de "Filozof Olarak İmparator, muhtemelen Marcus Aurelius (MS 161-180'de hüküm sürdü)" etiketiyle Aurelius'ın ölümünden sonra MS 180-200'e tarihlenen heykelin, "Türkiye, Bubon (?) Likya"dan geldiği belirtiliyordu. Ancak eserin menşei ve vaktiyle Türkiye'den yağmalanmış olabileceği giderek daha yoğun bin incelemeye tabi tutulunca, Cleveland Müzesi heykeli müzenin görüş alanından çıkardı.

YAĞMALANMA SORUŞTURMASI GÜNDEME GELİNCE ESERE AİT BİLGİLER DEĞİŞTİRİLDİ

Art Newspaper'da Sanat Tarihi Profesörü Elizabeth Marlowe tarafından kaleme alınan makalede, Manhattan Bölge Savcısı heykele el konulması için emir çıkarınca, müzenin çevrimiçi listesinde heykele ait bilgiler yeniden yazıldı. Bubon'a, Türkiye'ye ve hatta Marcus Aurelius'a yapılan atıflar silindi. Heykel artık sadece “Draped Erkek Figürü” olarak adlandırılıyor. Nereden geldiğine dair daha önce yazılmış bir bilgi de listeden kaldırıldı.

Müze, eserin yapıldığı varsayılan tarihi artık Marcus'un ölümünden sonraki döneme tarihlemiyor. Söz konusu bronz portrenin "M.Ö. 150 ile MS 200" arasındaki 350 yıllık bir süre boyunca herhangi bir dönemde yapılmış olabileceğini iddia ediyor.

DEĞİŞTİRİLEN BİLGİLER ÇELİŞKİLİ

Ancak müzede eserin menşeiyle ilgili daha önce yazılan “Roma ya da muhtemelen Yunan Helenistik olabilir" şeklindeki spesifik bilginin, heykelin "Baş, yazı veya diğer özellikler olmadan temsil edilen figürün kimliği bilinmiyor" ifadesini içeren yeni yazılı açıklamasıyla doğrudan çeliştiği ifade ediliyor.

Marlowe, bu silme işlemlerinin, Manhattan Bölge Savcılığının hamlelerine karşı müzenin savunma amaçlı tepkisi olduğunu söylüyor. Müzenin tutumunu değerlendiren Profesör Marlowe bu durumu, büyük bir antik sanat eseri hakkındaki bilgileri, onu çalındığı ülkeye iade etmek yerine silmeyi tercih edeceğini zımnen kabul etmek olarak yorumluyor ve etik olmadığını söylüyor.

'MÜZENİN POLİTİKASI GEREĞİ İDDİALARI KAMUYA AÇIK ŞEKİLDE TARTIŞMIYORUZ'

Cleveland Müzesi'nin söz konusu tartışmanın ardından verdiği yanıt ise şöyle:

“Cleveland Sanat Müzesi, eserin menşei ile ilgili sorunları çok ciddiye alıyor ve koleksiyondaki nesnelere ilişkin iddiaları dikkatli ve sorumlu bir şekilde inceliyor.

-Politika gereği CMA, bir iddianın bulunup bulunmadığını kamuya açık olarak tartışmaz.

- CMA, bir çözüme varılmadan önce kamuya açık tartışmanın, ilgili taraflar arasındaki özgür ve açık diyaloğu olumsuz etkileyeceğine inanıyor."

TÜRKİYE YILLARDIR İADESİNİ İSTİYORDU

Türkiye, yıllardır Cleveland Sanat Müzesi'nin koleksiyonunda bulunan ve kaçırılan 20'den fazla parçanın iadesi için girişimlerde bulunuyordu. Başsız haliyle 193 santimetre boyunda olan Marcus Aurelius heykeli de bunlardan biriydi.

Heykelin 1960'lı yıllarda Burdur'un Gölhisar ilçesine bağlı İbecik köyünde bulunan Likya antik kenti Boubon'dan (Bubon da deniyor) çalındığı tahmin ediliyor. Ancak müze yetkilileri "Türkiye'nin elinde hırsızlığa dair somut bir delil bulunmadığı" gerekçesiyle bu talepleri geri çevirmişti.

'KASITLI BİR YANLIŞIN DÜZELTİLMESİ UMUT VERİYOR'

New York Times'ın aktardığına göre, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanı Zeynep Boz, yaptığı yazılı açıklamada, "Bu meseleyle ilgili süregelen tartışmalar nedeniyle Marcus Aurelius çok uzun zamandır vatanından uzak kaldı" dedi.

Boz açıklamasında, heykele el koyulmasının "kasıtlı bir yanlışın düzeltilmesi adına uzun zamandır beklenen güçlü bir umut hissi verdiğini" ifade etti. (KÜLTÜR SANAT)