Kitap fiyatları arttı, okur çareyi 'ödünç' ve 'takas'ta buldu

Elif TÜRKÖLMEZ

Makarnadan simite, kiradan benzine her şeyin fiyatında olağanüstü bir yükseliş var. İnsanlar haliyle zaruri olanı alıp lüks saydığını kısmanın peşinde. Fiyat artışından en çok etkilenenlerden biri de kitap. Mesela son yedi yılın en düşük kitap basım rakamlarını gördük geçen eylülde... Üretim masraflarının dolar bazında olması kitap fiyatlarını öyle yükseltti ki, artık okur 80-90 liradan aşağı kitap alamaz halde...

Bu durumda okumaya devam edebilmek için neler yaptıklarını okura sorduk. Çoğu, eş dostla kitap takasına başlamış, bazısı kitaplığında bulunan, okumadığı kitaplara yeniden bir şans vermiş, kimisi de kütüphane üyeliği başlatmış.

Sevindiren haber şu ki, danıştığımız okurlardan hiçbiri okumaktan vazgeçmemiş.

Melis Akyüz: Beni bekleyen kitaplarıma vakit ayırıyorum, yeni satın alacaklarım için uygun fiyatlı olanları tercih ediyorum. Çoğunlukla da arkadaşlarımdan ödünç alıyorum.

Aslı Şan Altındiş: Ne yazık ki eskiden 9-10 kitabı bir çırpıda alırken şimdi sadece 2-3 tane alıyorum.

Tuğçe Tunçkanat: Ankara'da oturuyorum, eskiden destek amaçlı Dost, İmge gibi kitapçılardan alışveriş yapardım. Şu an tamamen online alışverişe yöneldim, kampanya takip ediyorum.

Nazmiye Yılmaz: Kitap okumayı çok severim; alma hızıma okuma hızım yetişmeyince en çok okumak istediklerimi önceliklendirdim. Bir de diğer harcamalarımdan kısıyorum, dışarıda kahve içmiyorum da internetten kitap alıyorum mesela...

Şehri Merve: Artık Storytel’den kitap dinliyorum, aylık 50 TL. En azından çok kitaba ulaşabiliyorum.

Seda Niğbolu: Ben hep kütüphaneciydim ama tabii ki çok beğendiğim bir yazarın para kazanmasını da istediğimden tekrar döneceğim ya da çok merak ettiğim/hoşuma giden kitapları satın alıyorum. Türkiye'de iş zor ama, kütüphane kültürü yaygın olmadığından. Almanya'da çizgi roman dahil her şeyi bulabiliyorum neredeyse.

B.İ: Almaya devam ediyorum, pahalı olduğu için vazgeçmedim kitap almaktan. Ama oğluma artık İngilizce kitap alamıyorum, İngilizce çocuk kitapları önceden ulaşılabilir düzeydeyken, şimdi ikinci el olanlar için bile servet gerekiyor. Kütüphane üyeliği düşünmüyorum çünkü yeni çıkan kitapların kütüphaneye gelmesi zaman alıyor. Ve kütüphanelerde çocuklar için çok az kitap var, güncel çocuk kitapları hiç yok.

Füsun Göksel: Fiyatlar uçtu evet ama eskisi kadar kitap almamam da iyi oldu aslında. Çünkü bunun da bir nevi açgözlülük olduğunu görüyorum. Arkadaşlarımla kitap değiş tokuşu yapmak, birbirimize kitap hediyesi vermek daha anlamlı geliyor bana.

Esra Özkaya Marangoz: Türkçe dışında İngilizce okumayı da sevdiğim için artık yeni almak yerine biraz bekleyip Nadir Kitap’tan veya sahaflardan bolca İngilizce kitap alıyorum. Okuduklarımı arkadaşlarımla paylaşıp aradığım kitaplar onlarda varsa ödünç alıyorum.

Gamze Tabak: Ufak bir grup olarak kendi aramızda takasa karar verdik, bunun için bir uygulama olabilir mi diye bir fikir bile çıktı ortaya.

Duygu Bükçüoğlu: Artık daha seçiciyim. Storytel üyeliği aldım, ‘acaba’ dediğim kitapları oradan dinliyorum. Sevdiğim kitapların kütüphanemde durmasını istediğimden takas işine sıcak bakmıyorum.

Sema Kip: Okumayacak olsam da alırdım eskiden. Özellikle de çocuk kitapları alırdım illüstrasyonları için. Şimdi okumayacağım kitap almamaya çalışıyorum.

Eylem Ezgi Tuyben: İstemeyerek de olsa daha az alıyorum. Son iki haftadır, halihazırda kütüphanemde olanları okumaya başladım. Arkadaşlarımla değiş tokuş yapıyoruz bir de. Ama içim buruk.

Sema Kaygusuz: Maalesef etrafımda çok sık kitap okuyan arkadaşım yok. Bu yüzden çok merak ettiklerimi satın alıyorum.

Yasemin Kaya Gülanber: Ücretsiz e-kitap sitesi buldum oradan indiriyorum. Bazı kitapları Storytel’den dinliyorum. İlla alıp okumak istiyorsam fiyatına bakmadan alıyorum.

Ömür B: Ben şu an çalışmıyorum, hiç kitap alamıyorum. Ama çalışan arkadaşlarım da çok etkilendiklerini söylüyor, eskisi gibi alamıyoruz diyorlar.

Gökhan Çetintaş: İngilizce okuyabildiğim kitapları libgen.li üzerinden indiriyorum maalesef. Yaza çize kitap okuduğum için dostlarımın benimle kitap paylaşmak istemeyişini anlıyorum. Keza ben de almış olduğum notların mahremiyeti dolayısıyla paylaşmaktan çekince duyuyorum.

Ümran Ay: İnternette fiyat araştırıp en uyguna bulduklarımı, indirime girenleri alıyorum. Eskiden okuma listemdekileri de yeni çıkan kitapları da her ay düzenli alabiliyordum. Artık en merak ettiklerim ve en sevdiğim yazarların yeni çıkanlarını kendi içlerinde önceliklendirerek alabiliyorum. Bir de tabi ki kütüphanemdeki kitaplara da yeniden şans veriyorum.

Damla Erol: Maalesef kitap fiyatlarının artışı kitap alma alışkanlığımı olumsuz etkiledi. Eskiden alıp okumadığım kitaplara yöneliyorum şimdilerde. Eğer bir kitap yeni bir kitabı çağırdıysa veya fikirlerine güvendiğim biri bir kitap önerirse Storytel’de var mı diye bakıyorum. Dinlemek asla okumanın verdiği zevki vermiyor. Eskiden hiçbir güç bana kitap dinletemezdi, şimdi dinliyorum mecburen. Orada bulamazsam kütüphaneye bakıyorum ancak İç Anadolu'nun küçük bir ilçesindeyim. Kütüphane oldukça sınırlı kitap sunuyor yetişkinlere. Çocuk kitapları öyle değil neyse ki. Arkadaşlarımdan aldığım da oluyor ama okuma zevkimin uyuştuğu arkadaşlarım uzakta olduğu için bu seçeneğe çok nadir başvuruyorum. Hiçbir yerde bulamayacağımı biliyorsam nadir kitap ve internet siteleri karşılaştırması yapıp alıyorum. Eskiden her ay 3-5 kitap alıyorken şimdi sağlıklı beslenmek, mental sağlığım için yatırım yapmak, zorunlu ihtiyaçlar gibi öncelikler kitabı önem sırasında arkalara itti. Çok çok üzülüyorum. Ben bu ülkenin öğretmeni olarak bu haldeyim. Öğrencilerimin kitaba ulaşması ise imkansız bir hal aldı. Kütüphanede, bizde ve birbirlerinde ne bulurlarsa artık onu okuyorlar. Zevkine uygun kitaplar bulamayanlar da okumadan uzaklaşıyor.

Menşure Çatak: Artık arkadaşlara sorar oldum. Ve ikinci el kitapçımla da çok iyi arkadaş olduk.
Artık kitap alırken en az 10 sitede fiyat kontrolü yapıp uygun olanı tercih ediyorum. Belli başlı, bilinen kitabevlerinin fiyatları çok yüksek.

Sultan Çankaya Sebilcioğlu: Önce kütüphanelere bakıyorum, yoksa ikinci el sahaflara... Ödünç vermeyi de almayı da sevmiyorum geri gelmiyor çünkü.

Gamze Bilgin: Maalesef artan fiyatlardan dolayı daha seçici oldum. Önceden hiç araştırmadan alırdım şimdi kalemini beğendim ve ileriye dönük kalıcı olacağını düşündüklerimi alıyorum.
İnternet kampanyalarını takip ediyorum.
Evimin hemen yakınında iki ayrı kütüphane var. Onlardan faydalanıyorum.
Ancak eşim doktora yapıyor ve kaynak kitap almak zorundayız onları da mümkün olursa 2. el satan nadir kitaptan alıyoruz.
Kızım 2. sınıfta; ona artık hiç almıyorum, hep kütüphaneden temin ediyoruz. Kendi okuma alışkanlığı ve zevki gelişene kadar buna devam edeceğim.

İlknur Seçgin: Bende biri süper kitap kurdu olmak üzere iki ilkokul çocuğu yavru var. Benim için de zaten temel ihtiyaç kitap… Ama artık iki kitap arasında kararsız kaldığımda direkt fiyatına bakıyorum mesela. İnsanlarla takas, açıkçası artık sevmediğim bir şey, çünkü kitaplarım geri gelmeyince ben çok sinirleniyorum. Bense başkasının kitabını çok uzun süre tutmayı sevmem, bu sefer rahat okuyamıyorum.
Ama yaz sonunda, benim ufaklıklara kütüphane usûlünü öğretmek için üyelik yaptırdım devlet kütüphanelerine. Ödünç almanın yolunu yordamını da iyi bilsinler diye. Şimdi iki haftada bir gidip kitap alıyoruz, okuyoruz, götürüyoruz ve bence keyfi çok başka.
Kütüphaneye gitme alışkanlığı artmalı bence ama her yerde de çok kolay değil maalesef.

İlknur Seçgin ve 'kitap kurdu' çocukları...

İrem Işıklı: Evdeki kitaplarımı değerlendiriyorum. Trendyol’dan indirim kovalıyorum; 90-120 liralara kitap almak kalbimi kırıyor.

Funda Mercan Bostancıoğlu: Daha da artacağını düşündüğüm için yapabildiğim kadar stok yapıyorum. Bugün yarından daha ucuz hesabı.

Ezgi Okur: Ben ilkokuldan beri ilk kez kütüphaneye kayıt oldum, istediğim kitabın olduğu kütüphane için saatlerce yol gitmeye razı oluyorum. Arkadaşlarımızla kitap takası da yapıyoruz, bir de yeni öğrendiğime göre dolap gibi platformlarda ikinci el kitaplar da satanlar oluyormuş, bulamadığım bir kitap olursa bu seçeneği değerlendiririm. Bir de kütüphanemde kalsın, başucu kitabım olsun istediğim eserler için de sürekli indirimleri kovalıyorum tabii.

Selin Çalışkan: Alıp okumadığım kitaplara şans vermeye başladım. Bir de; eskiden kitap konusunda macera severdim; hiç tanımadığım yazarlar, konular, farklı alanlarda kitaplar alırdım, beğenmezsem de sorun etmezdim. Hem bu özelliğimi hem de koleksiyoner durumunu rafa kaldırdım. Çevremde ise indirimleri takip eden çok fazla arkadaşım var.

Eda Kaplanoğlu: Kitap almaya devam ediyorum. Gerçekten istediğim ya da o anda görüp kesin almalıyım dediğim kitabın fiyatına bakmıyorum. Ama acaba alsam mı diye düşündüğüm kitapların da fiyatına bakıyorum, fiyatını saçma buluyorsam almıyorum.
Değiş tokuş yapmıyorum ama olsa güzel olur. Hatta biri bunun uygulamasını yapsa (belki vardır) ya da aylık kafe buluşmaları olsa... Herkes okuduğu bir kitabı getirse, sosyalleşme de olur. Kitap bitirmek için de motivasyon olur. Alıp bitirmediğim çok kitabım var çünkü.