Türkiye'nin sahneleri adalete kapalı

ARTI GERÇEK - 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrası Aziz Nesin’in öncülüğünde 1984 yılında yayınlanan ve uzun yargılamalar sonrası darbecilere başkaldırı olarak nitelenerek tarihe geçen ünlü 'Aydınlar Dilekçesi' imzacılarından, tanınmış oyun yazarı ve müzisyen Bilgesu Erenus'un "Themis ile Lombroso" adlı oyunu Eylül ayında İngilizce olarak Amsterdam'da sahlenecek. Erenus bir adalet tartışması olan ‘Themis ile Lombroso’ oyununu ‘fuaye oyunu’ olarak nitelemiş, "sahnelerin fuayeleri bu türü kabullenmezse doğrudan adliye sarayları önünde sergilenmesini" önermişti.

Şu anda Türkiye’de oynanamayan oyun 15 Eylül’de Amsterdam’da sahneleniyor.

"Astaro Theatro" ve "Alli Mana Group Production" aracılığıyla Amsterdam’da gerçekleşecek bir komünal festival kapsamında sahnelenecek olan ‘Themis ile Lombroso’ oyununu Arif Murat Gür yönetiyor. Oyunun İngilizce’ye çevirisini ise Anı Küsmenoğlu Tuna gerçekleştirdi. Oyunda Themis rolünü Silvia Terribili, Lombroso rolünü ise Roberto Bacchilega üstleniyor. Oyunun sahnelenmesinde Esra Şakir, Hüseyin Karadeli ve Özlem Miçoğulları çeşitli alanlarda katkı sunuyor.

YANITI KENDİ İÇİNDE SORULAR

Bilgesu Ernenus, Türkiye’de "Adalet Yürüyüşü’, ’Vicdan ve Adalet Nöbeti’, ‘Adalet Kurultayı’ gibi eylemlerin yapıldığı bir ortamda, oyununun ancak yurt dışında oynanabiliyor olmasına gönderme yaparak; yazdığı oyunun "yanıtı kendi içinde" soruları seyirciye tartıştıracağını ifade ediyor:

"Adalet Tanrıçası Themis kılıcı, gözbağı ve terazisine karşın neden kendini güvende hissedemiyor?

Kılıcı kendi kullanımı dışında neden kanlanmakta?

Themis’in tarafsızlığının simgesi gözbağı, günümüzde görmezden gelmeyi mi temsil etmekte? Kapitale bağımlılığı, bağlılığı ya da?

Adaletin dengeli dağıtımının simgesi terazinin, küresel kapital koşullarında bu dengeyi asla tutturamayacağına yönelik kaygılar ister istemez doğallaşmakta mı?

Adalet Tanrıçası kaidesini doğuştan suçlu teorisinin mucidi kriminolog Lombroso’ya kaptırmaya çoktan mı razı acaba?

Themis ve Lombroso’nun tüm insanlık gibi kendi kurtuluşlarının da ancak ve ancak adalet kavramının, toplumsal adalet düzeyine ulaştığında gerçekleşeceğine olan inançları içten mi yoksa çaresizlikten mi kaynaklanıyor?'

Yıllarca önemli tiyatro gruplarınca, kimileri de Devlet ve Şehir Tiyatrolarınca sahnelenen El Kapıları, Güneyli Bayan, Misafir, İkili Oyun, Nereye Payidar, Arka Bahçe gibi belleklerden silinmeyen önemli tiyatro oyunlarının yazarı, yaratıcısı Bilgesu Erenus son yıllarda oyunlarının bir ambargo ile karşılanmasına rağmen yazmayı sürdürüyor.

‘KENT SEYİRLİK OYUN’: YAFTALI TABUT

Bilgesu Erenus’un son tiyatro oyunu kitabı "Yaftalı Tabut" da geçtiğimiz ay, H2O Yayınları tarafından yayınlandı.

Erenus’un son kitabı ‘Yaftalı Tabut’, "Beyoğlu 1931" adlı oyunun da yazarı olan ve tiyatro tarihçilerince bu coğrafyada yetişen repertuvara alınacak değerde oyun vermiş "ilk kadın oyun yazarı" olarak kabul edilen ve Dr. Hikmet Kıvılcımlı’yla özdeşleşmiş Vatan Partisi’nin kurucularından Fatma Nudiye Yalçı’nın (İstanbul 1904- Varna 1969) yaşam öyküsünü konu ediniyor.

Fatma Nudiye Yalçı’nın yıllar önce kaleme aldığı tiyatro oyunu Devlet Tiyatroları'nın "atılacak kitaplar çöplüğü"nde bulunmuştu.

Erenus, kitaplaştırılan oyunu hakkında Artı Gerçek aracılığıyla şu mesajı verdi:

"Yaftalı Tabut, biçem olarak, oyun içinde oyunlarla geliştiği için ‘www.bossahne.com’ adlı oyunumdan sonra yazdığım ikinci kent seyirlik oyun olarak tanımlanabilir.

Oyunlarımın yazıldığı yıllardan 5-10 yıl sonra oynanmasına bir ölçüde alıştırıldım. Oynanıp oynanmaması beni ilgilendirmiyor dememe karşın, Yaftalı Tabut da böylesi bir ihtimalle karşılaşırsa, yönetmeninden dileğim; yoğunluğunu yalınlığına borçlu olan bu metnin sonuna dek korunmasıdır. Yaftalı Tabut, sözü tükenmiş yabancı tiyatroların, tekniğe sığınan sahnelemelerine uygun değildir; tam tersi, kendi geleneksel tiyatromuzun yoktan var etme yöntemiyle kurgulanmıştır ve kent seyirlik oyun tanımımı da bu nedenle hak ediyor."