Uyku terörü nedir, nasıl tedavi edilir?
Artı Gerçek - 'Uyku terörü' veya 'gece terörü' parasomnia grubunda bir rahatsızlıktır. Üyku sırasında istenmeyen bir davranış veya deneyime verilen isimdir. Kişiye korku, hızlı soluk alıp verme, çığlık ve ağlayarak uyanma gibi zorluklar çektirir.
Bu uyku bozukluğu birkaç saniye ila birkaç dakika sürebilir. Ergenlik çağından sonra azalmaya başlayan uyku terörü (parasomnia), uyurgezerlik ve uyku felci olarak da kendini gösterebilir. Gece terörü isminden dolayı da ürkütücü bir hastalık olarak görülse de tedavisi mümkün olan bir uyku bozukluğudur.
GECE TERÖRÜ NE ZAMAN ORTAYA ÇIKAR?
Uyku terörü NREM uykusu esnasında meydana gelmektedir. NREM uykusu kişinin uyku ile uyanıklık arasında kaldığı bir süreçtir. Uyku terörü farklı uyku aşamaları arasındaki geçişler sırasında, uyanık olmadığınız ama tam olarak da uyumadığınızda meydana gelir. Bu kısmi uyanışın altında yatan kesin neden bilinmemektedir.
Uyku terörü çocukların neredeyse yüzde 40'ını etkiler, ayrıca yetişkinlerde de görülebilmektedir. Uyku terörü korkutucu bir hastalık olarak görülse de, çeşitli tedavi yöntemleriyle hasta normal hayatına dönebilmektedir.
NEDENLERİ NEDİR?
Parasomnia olarak da adlandırılan gece terörü uyku sırasında istenmeyen bir davranış olarak ortaya çıkar. Tam olarak nedenleri bilinmese de belli başlı nedenlere dayandırılan bu hastalığın solum sorunları, psikolojik sorunlar ve bir diğer faktörler sebebiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir.
Nefes alma sorunları yaşayan kişiler uyku terörü daha yüksek oranda görülmektedir ve nefes almak için uyku sırasında daha fazla çaba gösteren bireylerin hastalığı tetiklenmektedir. Depresyon, anksiyete bozukluğu, bipolar bozukluk gibi psikolojik sorunları olan yetişkin kişilerde de gece terörüne rastlanabilir.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Uyku terörünün belirtileri kişinin karakterine göre farklılıklar gösterebilir. Uyku sırasında atak geçiren kişi aniden uyanabilir ve her şeyi hatırlayabilir ya da uykudan uyanamayarak iniltili bir şekilde uykuya devam etmek zorunda kalabilir. Bazı belirtileri şöyledir:
Uykudan kalkamama,
Sırılsıklam uykudan uyanma,
Göz bebeklerinin büyümesi,
Kalp atışlarında artış,
Sık sık nefes alıp verme,
Çığlık atarak uykudan kalkma,
Yatakta hiç bir şey hatırlamadan oturma,
Etrafa yumruk ve tekme atma
Bu belirtilere siz ya da çocuğunuz sahipseniz muayene olmanız önerilir.
GECE TERÖRÜNÜN TANISI NASIL KONUR?
Yetişkinlerde bu hastalığı teşhis etmek zor olsa da kişi uykudan yorgun ve halsiz bir şekilde uyanıyorsa doktora başvurması önerilmektedir. Uyku terörü ve diğer uyku problemleriyle karşılaşan kişilerin uyandıktan sonra rüyalarını ya da uykularını not etmeleri önerilir.
Bu sayede doktor hastalığı daha kolay bir şekilde teşhis edebilir. Alkol kullanımı, stresli ortamlarda çalışmak ya da bulunmak, psikolojik hastalıklar ya da nefes sorunları olup olmadığı da detaylı bir şekilde açıklanmalıdır.
Uyku kalitesini etkileyen bu hastalık bazen tıbbi ortamlarda, uyku laboratuvarı gibi, teşhis edilebilir. Aynı zamanda bu hastalığın epilepsi gibi hastalıklardan net bir şekilde ayrılması gerekmektedir. Bunun için de uyku testi yapılmalıdır. Bu test içerisinde EEG, EOG ve EMG’den yararlanılır. Hastanın kanına ve kalp fonksiyonlarına da bakılması gerekir.
Uykunun farklı evrelerine bakılması gerektiğinden uyku süreci belirli dilimlere bölünür ve detaylı bir şekilde incelenir. Bu uyku dilimlerinde epilepsi ataklarına rastlanmazsa gece terörü tanısı konulabilir.
NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Yetişkinlik döneminde çocukluk döneminden daha seyrek bir şekilde karşımıza çıkan uyku terörü, yaş arttıkça azalır. Çocukluk döneminde görülen ataklar gözetim eşliğinde tedaviye gerek kalmadan atlatılabilir. Fakat çocuğun uykusunu sıklıkla bölen ataklar yetişkinlikte de geçmiyorsa bir terapistten yardım alınmalı ya da uyku uzmanına danışılmalıdır.
Birçok sorunla karşılaşıyoruz ve bu sorunlar psikolojik hastalıklar olarak karşımıza çıkabiliyor. Psikolojik hastalık olarak karşımıza çıkan sebepler uyku terörü ataklarını artırırken bu hastalığın nedenleri detaylı bir şekilde araştırılmalı ve ortadan kaldırılmalıdır. Psikolojik hastalıklar da terapi yöntemiyle ya da ilaç tedavisiyle düzeltilmektedir.
Her gün aynı saatte atak geçiren bireyin ataktan önce uyandırılması da gece terörünü geçirmenin geçici bir yoludur. Fakat atak sürecinde bireylerin uyandırılması doğru değildir. Bunun ayrımı iyi bir şekilde yapılmalıdır. Atak geçiren kişilerin gündüz uykularına yatması ya da düzenli bir uyku saati belirlenmesi de önemli bir tedavi yöntemidir.
İlaç tedavisine bakılacak olursa çocukluk döneminde gece terörü sorununu çözmek için bu yöntem çok fazla tercih edilmez. Yetişkin hastalarda ise antidepresanların kullanımı bazen etkili bir yöntem olarak karşımıza çıkabilir. Her hastada kullanılmasa da ilaç tedavisi de tercih edilen yöntemlerden biridir.
İlaç tedavisi özellikle çocuk hastaları tedavi etmek için nadiren kullanılır. Erişkin hastalarda ise benzodiazepinlerin veya bazı antidepresanların kullanımı etkili olabilir. İlaç tedavisi her hastaya uygulanmamakla birlikte doktorunuz tarafından yapılan testler sonucunda reçeteli olarak verilebilir.
Gece terörü kısa aralıklarla meydana gelse de, uyku esnasında ağlamanıza veya uykunuzdan aniden kalkmanıza neden olabilir. Uyku terörü çocuklarda daha yaygın olarak görülse de, yetişkinleri de etkileyebilir. Uyku terörünün nedenleri kesin olarak bilinmemekle birlikte, bazı faktörlerin veya psikolojik hastalıkların bu konuda etkin bir rol oynadığı tahmin edilmektedir.
Uyku terörüne maruz kaldığınızı düşünüyorsanız uyku aralıklarınızı, hangi sıklıkla gerçekleştiğini ve ne kadar süredir devam ettiğini not etmeniz oldukça önemlidir. Uyku terörü tedavisi henüz net olarak bulunan bir hastalık olmasa da, altta yatan sebeplerin tedavi edilmesi kişinin yaşam kalitesini yükseltecektir. (HABER MERKEZİ)
