'İktidar başından itibaren arpalık ekonomisi üzerine kurulmuş'
Ahmet İNSEL
ARTI GERÇEK- "Şeref Mardin 'Din ve İdeoloji' kitabında şöyle bir tespit dile getirir; Osmanlı toplumundan günümüze kalan etkiler arasında arpalık sistemini özellikle anmak gerekir. Nedir arpalık sistem, prebendalizm? Prebend kavramını Marx Weber, patrimonyaldevlet sisteminin bir yan ürünü olarak, tamamlayacısı olarak kullanır. Ve bunu şöyle tamamlar; kamu görevlileri ve seçilmişlerin, kendilerini devletin sahibi görerek, kamu gelirlerini, kamunun yarattığı iktisadi olanaklara el koymaları hem kendi aralarında hem de yandaşlarıyla paylaşmalarıdır, prabendalizm. Bir siyasal ve iktisadi sistemdir aslında. Şerif Mardin, bu sistemi arpalık olarak varolduğunu söyler. Ne kadar arpalık sistemine prabendalizm Osmanlı'da benziyor tartışması ayrı ama bu arpalık sisteminin, devlet memurlarına hizmette bulundukları sürece ve ya emekli olduktan sonra maaşlarına ilaveten; temin edilen gelir ve imkanlar olarak tanımlanır. Cumhuriyet dönemi ve günümüzde bu arpalık sisteminin nasıl devam ettiğini ise Şerif Mardin şöyle tanımlıyor; Devlet katında olanlar, devletin iktisadi faaliyetleri yoluyla iş hayatına kolaylıkla atılabiliyorlardı ve iş insanları, devletten bir yardım görmeden, ona kapı açtırmadan bir iş yapamayacakları için devlet etrafında kümelenmişlerdi. Dolayısıyla rüşvet imkanları son derece açıktı. Bunu ahbap - çavuş ekonomisi olarak da tarif edebiliriz. Devlet imkanlarıyla zenginleştirme yöntemi. AKP iktidarı başından itibaren arpalık ekonomisi üzerine kurulmuş bir iktidardır. Bunu üretime daha fazla insanları ya da şirketleri yönlendirerek arpa sistemini ayakta tutmaya çalıştılar. Son 5 yılda bunun boyutları, kamu ihalelerini 5-6 yandaşa tahsis etmenin iyice ayyuka çıktığı ve kamu imkanlarının yandaşlara ve çevresine tahsis edildiği bir siteme dönüştü. Erdoğan rejimi katıksız bir istibdam rejimi olmanın yanı sıra aleni bir arpalık rejimi halini aldı. Önceden gizli saklı yapılanlar artık, açık biçimde yapılıyor. Cumhurbaşkanının yakın çevresindeki kişiler, tahsis edilen bir çok yerden maaş alma olanakları siyasi sadakatın karşılığında 'Şefin' verdiği kamu lütufları, parti devletine dönüşen AKP çevresinde mevki tutmanın yarattığı kazançlarını tamamlıyor.
Bu durumu Erdoğanizmin dayandığı arpalık sistemini en iyi tarif edenlerden bir tanesi kokain kullandığı için hakkında dava açılan AKP Genel Merkezi çalışanı Kürşat Ayvatoğlu'nun sözleridir kanımca. Şöyle diyor Ayvatoğlu, ticaret yapıyor olmama rağmen, AKP Genel Merkez'de bir işim olursa siyasi büyüklere yakın olurum, daha güçlü olurum düşüncesiyle bütün koşulları zorladım. Maddi olarak olmasa da partinin gücü için orada olmak istedim. Daha güçlü görünürsem, bu kapının açılacağını düşündüm. Bu güç yoğunlaşmasının aynı sırada güçten elde edilenin nemanın paylaşmasına itiraf ediyor Ayvatoğlu. Evet, Erdoğan Türkiye'sinde manzara-i umumiye; İstibdat ve arpalık rejimidir. Pompalanan Osmanlı nostaljisinin somut gerekçeleri tam bu değil midir? İstibdat ve arpalık rejimidir."
