TANAP yakınındaki maden projesi Meclis'te: 'Olumsuzluklardan kim sorumlu tutulacak?'

Osman ÇAKLI

İSTANBUL – TANAP doğal gaz boru hattının geçtiği Sivas’ın Yıldızeli ilçesi Avcıpınar Köyü’nde, açılmak istenen madenle ilgili CHP Sivas Milletvekili Ulaş Karasu, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na soru önergesi verdi. Çevresel Etki Değerlendirmesi’nin (ÇED) gerek görülmediği projeye karşı açılan dava kapsamında 1 Ağustos’ta bölgede bilirkişi incelemesi yapılacak. CHP’li Karasu, maden projesine 215 metre mesafede olan TANAP doğal gaz hattının patlatmalardan etkilenmesi durumunda yaşanacak olumsuzluklardan kimin sorumlu olacağını sordu.

ARKEOLOJİK ALANLAR, TARIM ARAZİLERİ VE SU KAYNAKLARINA MADEN YAPILACAK

AVC Anatolis Resources Madencilik şirketi 1.192 hektar büyüklüğündeki dördüncü grup maden (altın-gümüş-kurşun-bakır-çinko) projesine 10 Şubat tarihinde ‘ÇED gerekli değildir’ kararı aldı. Ancak projenin ruhsat sahası 25 hektar. Mevzuatlara göre 25 hektar ve daha küçük projeler doğrudan ÇED gerekli değildir kararı alabiliyor. Ayrıca, yasal olarak, doğal gaz hatlarının yakınında patlamamaların gerçekleştiği maden aramalarını içeren projeler yasak, şirketin proje tanıtım dosyasına göre bölgedeki madencilik faaliyetinde patlatma da yapılacak.

Geçimini tarım ve hayvancılıkla sağlayan ve üzerinde meranın da yer aldığı köy arazisi de proje nedeniyle işlevsizleşme riskiyle karşı karşıya. Aynı zamanda proje 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı özelliği bulunan eski Ermeni yerleşimi olan ve “Kilise Tepesi”ne 380 metre uzaklıkta bulunuyor. Ruhsat alanı içinde Kızılırmak'ı besleyen Özdere Deresi ve yan kollarından Kenözü Deresi, Alıçlık Deresi ve isimsiz kuru dereler ile pınarlar da bulunuyor.

‘KÖYLÜLER GEÇİM KAYNAKLARININ BİTMESİNDEN ÇEKİNİYOR’

Söz konusu tesisin yalnızca Avcıpınar Köyü’ne değil komşu köylere de zarar vereceğini söyleyen Ulaş Karasu, geçimini tarım ve hayvancılıkla sağlayan Sandal ve Kavak köylerinin maden projesi nedeniyle tehdit altında olduğunu kaydetti. Karasu, proje alanının mülkiyet belgesi ve tapu kayıtlarına göre şahıs, mera ve hazine alanı olduğunu belirtti: “”Arazide maden arama faaliyetlerinden yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının zarar göreceğini belirten vatandaşlar, meralık alana yapılacak tesisin ekonomik olarak köyleri tehlikeye atacağını, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin biteceğinden büyük endişe duymaktadır.”

Türkiye genelinde ve özelde Sivas’ta telafisi mümkün olmayan kimi projeler için “ÇED gerekli değildir” kararları verildiğini ifade eden Karasu, “Sayısı her geçen gün artan bu kararların, doğayı ve yaşamı tahrip ettiği bilinirken, gerekli denetim ve incelemenin sağlıklı yapılmadığı belirtilmektedir. Son dönemde ortaya çıkan örnekler, doğal yaşamın korunması açısından kaygı vericidir” diye konuştu.

Karasu, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın cevaplandırmasını istediği sorular şöyle:

1. Türkiye genelinde son 5 yılda ve yıllara göre kaç adet ÇED başvurusu olmuştur? Bu başvuruların proje türlerine göre dağılımı nedir, başvurular nasıl sonuçlanmıştır? Sivas’ta yapılan başvuru sayısı ve proje türlerine göre sonuçları nelerdir?
2. Anılan dönemde kaç “ÇED gerekli değildir” kararı verilmiştir? Sivas’ta kaç proje için “ÇED gerekli değildir” kararı verilmiştir ve bu projeler nelerdir?
3. Anılan dönemde “ÇED Olumlu” ve “ÇED gerekli değildir” kararlarıyla ilgili kaç dava açılmıştır? Dava sonucuna göre kararların kaçı iptal edilmiştir? Bu davalardan kaçı Sivas için geçerlidir?
4. Yargı kararı olmasına karşın, fiili imkansızlık vb. gerekçelerle yerine getirilemeyen durumlar olmuş mudur? Olmuş ise bu projeler hangileridir?
5. Önergeye konu, 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı özelliği bulunan bir bölgede “ÇED gerekli değildir” kararı nasıl verilmiştir? Bu durum mevzuata uygun mudur? Uygun ise mevzuattaki yeri nedir? Değil ise, bu konuda bir soruşturma açılmış mıdır? İhmal ve/veya görevi kötüye kullanma mı söz konusudur?
6. Açılmak istenen maden sahası projesinin tanıtım dosyasında maden aramada “patlatma yöntemi” kullanılacağı belirtilmiş olmasına rağmen, ocağın yapılacağı yerin 215 metre altından TANAP doğal gaz boru hattı geçtiği gerçeği dikkate alındığında bu durum nasıl açıklanabilir? Yaşanabilecek olası bir olumsuzluk halinde, bu durumdan kim ya da kimler sorumlu olacaktır?
7. Söz konusu tesiste personel, cevher ocağı ile cevher zenginleştirme faaliyetleri kapsamında kullanılacak su hangi kaynaktan sağlanacaktır? Sahada açılacak su kuyuları öngörülüyor ise yer altı ve yer üstü su kaynaklarının korunması ve çevreye etkileri açısından bu durum değerlendirilmiş midir? Sivas’ta kaç adet içme ve kullanma, kaç adet sanayi ve kaç adet sulama maksatlı kuyu bulunmaktadır? Kaç metreküplük yeraltı suyu işletme rezervi bulunurken, bunun ne kadarı tahsis edilmiş durumdadır?
8. Projenin tanıtım dosyasına göre; şirket ulaşımlarını köy yolu üzerinden gerçekleştirecek, günlük 95 kamyon malzeme taşınacak ve 201 arazi aracı her gün köy yolunu kullanacaktır. Ağır tonajlı araçların köy yolunda can ve mal güvenliği açısından tehlike oluşturacağı, yol platformunda bozulmalar olacağı dikkate alınarak doğalgaz boru hattı üzerinden nakliye araçlarının geçirilmesi konusunda TANAP Doğalgaz A.Ş’den görüş alınmış mıdır? Alınmışsa içeriği nedir? Alınmamışsa, görüş alınmadan ÇED gerekli değildir kararı verilmesinin gerekçesi nedir? Projenin hayata geçmesi halinde yol denetimleri kim tarafından yapılacak, güvenliği kim ya da kimler tarafından sağlanacaktır?
9. ÇED Yönetmeliği’ne göre 25 hektar altındaki maden projelerinin ÇED sürecinden muaf tutulması hüküm altındadır. Önergeye konu tesisin ÇED sürecinden muaf olabilmek adına faaliyet yürüteceği alanını iki ayrı saha gibi göstererek bu hükümden faydalanması “denetimden kaçma taktiği” ve “hukukun etrafında dolaşma” olarak değerlendirmek mümkün müdür? Bu konuda, bakanlığınızın yapacağı bir işlem olacak mıdır? Önergenin yanıtlandığı tarih itibariyle olmuş mudur?
10. Kanser hastalığına yol açtığı öne sürülen asbestli toprağın yoğun olduğu köylerin olduğunun bilinmesine karşın, bu duruma tanıtım dosyasında yer verilmemesine rağmen, maden tesisi için ÇED gerekli değildir kararı verilmesinin gerekçesi nedir? Bu durum dikkatlerden de kaçırılarak, kazılacak ve patlatılacak topraklarından yoğun olarak açığa çıkacak asbest ve köylülerin rahatsızlıklardan kim ya da kimler sorumlu olacaktır?

Dinamit kullanılacak maden, doğalgaz boru hattının yanında yapılacak