Pakistan seçimlerinin 'asıl kaybedeni ordu': Ezeli rakip Navaz Şerif de İmran Han da zafer ilan etti
Artı Gerçek - Nükleer silahlara sahip Güney Asya ülkesi Pakistan, tarihindeki "en hileli" seçim olarak adlandırılan önceki günkü genel ve yerel seçimlerin ardından ezeli rakip eski başbakanlar Navaz Şerif'in de İmran Han'ın da zafer ilan etmesine sahne oldu.
OY PUSULASINDA HAYVANLARDAN ALETLERE YOK YOK
Pakistan için yeni bir kaos döneminin fitilini yakan sonuçlardan önce dünyada eşi benzeri olmayan seçim sürecinden geçildi. Seçmenler oy pusulasındaki kaplan, gitar, masa, sandalye, elma, uçak, hesap makinesi, televizyon ve mutfak aletleri dahil olmak üzere çok sayıda sembol arasından tercih yaptı.
KRİKET SOPASI HARİÇ
Ancak oy pusulasında kriket sopası yoktu.
وفاداری خون میں ہونی چاہئے ✌️#VoteSirfAltafKa pic.twitter.com/cR5kUYLEjH
— Hasan Raza (@OkayRaza) February 8, 2024
Eski kriket yıldızı İmran Han demir parmaklıklar ardındayken, partisi Pakistan Adalet Hareketi (PTI) seçim yasağı almışken, nüfustaki yüksek okuma yazma bilmeme oranı nedeniyle sembollerin önemli araçlar haline geldiği oy pusulasında PTI liderinin imza simgesinin kullanılması yasaklandı.
Bu, PTI destekli adayları, her biri oy pusulasını ve ulusal hayal gücünü zorlayan farklı semboller kullanan bağımsızlar olarak yarışmak zorunda bıraktı.
Pakistan'ın gerçek güç sahibi ordunun oy pusulasında herhangi bir yansıması olmasa da halk arasında "generallerin seçimi" esprisi yayıldı.
PAKİSTAN'IN MELEZ REJİMİ
Britanya'dan bağımsızlığın ardından Hindistan'dan ayrılan Pakistan, 76 yıllık tarihi boyunca, "melez rejim" diye tabir edilen ve sivil siyaset ile seçim demokrasisine askeri müdahalenin karışımını içeren bir sistem geliştirdi. Örtülü anlaşma, generallerin savunma ve dış politikaıyı kontrol etmesini, iç sosyoekonomik meseleleri ise siyasetçilere bırakmasını öngörüyor.
İMRAN HAN'IN BAŞINA GELENLER
Ancak bu model son yıllarda sarsılmaya başladı.
Orduyla ters düşmesinin üstüne Rusya'nın Ukrayna'ya "özel harekat" düzenlediği gün Moskova ziyaretini iptal etmeyen İmran Han, 10 Nisan 2022'de mecliste yasallığı tartışmalı bir güven oylamasıyla ABD yanlısı koalisyon tarafından başbakanlıktan düşürüldü. Hakkında 200'e yakın dava açılan ve uzun hapis cezaları eşliğinde demir parmaklıklar ardına konan İmran Han, siyasetten men edilmesi ve partisine türlü yasak getirilmesine rağmen Pakistan'ın en popüler lideri olarak kaldı.
ORDUNUN TERCİH ETTİĞİ NAVAZ ŞERİF'İN ZAFERİNE KESİN GÖZÜYLE BAKILIYORDU
Yine de seçimden önce hükümeti kim kurarsa kursun ordunun liderliğini sürdüreceği yönünde fikir birliği vardı. Yeni seçilen sivil yönetimin hayatta kalabilmesi için Pakistan'ın güç oyununun kurallarına uyması yeterliydi. Ordunun tercih ettiği aday olan üç dönem başbakanlık yapmış İslamcı lider Navaz Şerif'in Pakistan Müslüman Birliği (PML-N) partisinin kesin zafer elde etmesi bekleniyordu.
Ordunun hesabına göre hem dünya hem ülke tarihinin en yolsuzlarından biri olarak geçmişte siyasetten men edilmiş Navaz Şerif iktidara gelecek, (şimdilik) dünya çapında gelmiş geçmiş en yolsuzlar olarak anılan Butto-Zerdari'nin Pakistan Halk Partisi (PPP) de Şerif'le işbirliği oyununda bu kez anamuhalefet rolünü üstlenecekti.
EN FAZLA SANDALYEYİ İMRAN HAN'IN DESTEKLEDİĞİ BAĞIMSIZLAR KAZANDI
Ancak önceki günkü seçimlerde Navaz Şerif'in partisi tek bir partinin elde ettiği en fazla milletvekilliğini kazanırken, İmran Han'ın partisinin sandıklardan men edilmesinin ardından desteklediği bağımsız adaylar genel olarak en fazla sandalyeyi kazandı. Net kazananın olmaması, bir yandan derinden kutuplaşmış siyasi ortamda artan militanlıkla boğuşurken, diğer yandan ekonomik krizden kurtulmaya çalışan Pakistan'ın sıkıntılarının daha da artması anlamına geliyor.
ŞERİF'DEN KOALİSYON HÜKÜMETİ MESAJI
İmran Han'ın desteklediği bağımsız adayların şaşırtıcı derecede güçlü performans sergilemesi üzerine Navaz Şerif, koalisyon hükümeti kurabileceğini söylemek zorunda kaldı. İslamcı lider, koalisyon hükümeti kurmak için diğer gruplarla görüşeceğini belirtti.
Şerif, doğudaki Lahor kentindeki evinin önünde toplanan destekçilerine şöyle hitap etti:
"Pakistan Müslüman Birliği, seçimlerden sonra ülkenin en büyük partisidir ve bu ülkeyi girdaptan çıkarmak bizim görevimizdir. Yetkiyi kim alırsa alsın, ister bağımsızlar ister partiler olsun, onların sahip oldukları yetkiye saygı duyarız. Onları yanımıza oturmaya ve bu yaralı milletin yeniden ayağa kalkmasına yardım etmeye davet ediyoruz."
#WATCH | Lahore | Former Pakistan PM and Pakistan Muslim League (N) leader Nawaz Sharif says, "...We want our relations with the world to be better...We will improve our relations with them and resolve all our issues with them..."
— ANI (@ANI) February 9, 2024
(Video: Reuters) pic.twitter.com/MJbxcV2Dox
İMRAN HAN YAPAY ZEKAYLA MESAJ GÖNDERDİ
PTI ise İmran Han'ın yapay zeka kullanılarak oluşturulan görsel-işitsel mesajını X'te yayımladı.
Şerif'in zafer iddiasını reddeden Han, destekçilerini seçimi "kazandıkları" için tebrik edip oylarını korumaya ve kutlama yapmaya çağırdı.
'ŞERİF'İN İDDİASINI KİMSE KABUL ETMEZ'
"Hepinizin oy vermek için geleceğinize güvenmiştim, siz de bu güveni onurlandırdınız ve yoğun katılımınız herkesi şoke etti" diyen Han, hem daha az milletvekilliği kazandığı hem de seçimlerde hile yapıldığı için hiç kimsenin Şerif'in iddiasını kabul etmeyeceğini söyledi.
قوم کی جانب سے انتخابات میں تاریخی مقابلے، جس کے نتیجے میں تحریک انصاف کو عام انتخابات 2024 میں بے مثال کامیابی میسرآئی،کے بعد چیئرمین عمران خان کا(مصنوعی ذہانت سے تیار کردہ) فاتحانہ خطاب pic.twitter.com/8yQqes4nO9
— Imran Khan (@ImranKhanPTI) February 9, 2024
PTI'DEN HÜKÜMET KURMA AÇIKLAMASI
PTI, kendi aralarında görüşüp sonuçları tartışmak üzere cumartesi günü (bugün) Han'ı hapishanede ziyaret edeceklerini açıkladı. Ardından bugün İslamabad'da basın toplantısı düzenleyen geçici parti başkanı Gohar Ali Han, meclisteki en fazla sandalyeyi kazanmaları nedeniyle hükümet kurmaya çalışacaklarını söyleyip Pakistan'daki tüm kurumları seçmenin PTI'ya verdiği yetkiye saygı göstermeye çağırdı.
'SONUÇLAR BU GECEYE KADAR İLAN EDİLMEZSE'
Seçim komisyonunun türlü bahaneyle seçimlerin üzerinden 48 saat geçmesine rağmen tam sonuçları açıklamaması nedeniyle meclisteki vekil dağılımının sadece dörtte üçü belli olurken, Gohar Ali Han, sonuçların tamamı bu geceye kadar açıklanmazsa yarın barışçı protesto düzenleyeceklerini duyurdu.
'BAĞIMSIZLARIN TOPLANACAĞI PARTİ KİMLİĞİ AÇIKLANACAK'
Bağımsız milletvekilleri, Pakistan'ın karmaşık seçim sistemi yüzünden kendi başlarına hükümet kuramıyor. Ancak bağımsızların seçimlerden sonra herhangi bir partiye katılma seçeneği var.
Reuters'e konuşan İmran Han'ın danışmanı Zulfi Buhari, PTI'nın bağımsızlardan katılmasını isteyeceği parti pankartını 24 saat içinde açıklayacağını söyledi. Buhari, "Bağımsızların başka bir yere gitmesinden korkmuyoruz, çünkü bunlar son 18 aydır mücadele eden, her türlü işkence ve baskıya katlanan insanlar" dedi.
DENİZE DÜŞEN IMF'YE SARILIR
Analistler, koalisyon hükümetinin zorluklar çığıyla başa çıkmakta zorlanacağını söylüyor. Bunların başında, mevcut düzenlemenin üç hafta içinde sona ermesinin ardından Uluslararası Para Fonu'ndan (IMF) yeni bir kurtarma programı istemek geliyor.
'ORDU İTİBARINI SEÇİM SONUCUNU BELİRLEMEYE BAĞLAMIŞTI'
Washington'daki Ortadoğu Enstitüsü'nün Afganistan ve Pakistan Araştırmaları Direktörü Marvin Weinbaum, seçim sonuçlarının "istikrarsızlık yaratacak güçlere daha da fazla maruz kalmanın temelini" oluşturabileceğini", koalisyon hükümetinin "muhtemelen istikrarsız ve zayıf olacağını söyledi. "En büyük kaybedenin ordu olacağını" belirten Weinbaum, "Çünkü ordu tüm itibarını bu seçimin sonucunu belirleme becerisine bağlamıştı" dedi. (France24, Reuters, Dış Haberler)
