Rusya-Ukrayna savaşında Ukraynalı 'oligarkların' rolü

Putin yönetimine yakın İzvestiya gazetesinde 2014 yılından itibaren alevlenen Donbass krizinde hangi Ukraynalı oligarkın nasıl bir tutum takındığı analiz ediliyor. Kremlin’in hedefinde, Ukraynalı oligarkların savunma ve güvenlik alanındaki faaliyetleri var.

Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş sadece askeri değil. İki taraf enformasyon savaşı da veriyor. Batı dünyası genel olarak savaşı Putin’in şahsiyetine indirgiyor.

Ancak bir yönüyle bu savaş iki ülkedeki tüm zenginliği elinde tutan 'oligarkların' arasında. Batı 'oligarkların' Ukraynalı olan tarafına destek vermeyi kendi çıkarlarına uygun görüyor.

Kremlin’e yakın İzvestiya gazetesinde Yekaterina Tyunina imzasıyla yayımlanan bir makale ise Rus oligarkların, asıl hedefinin Ukraynalı oligarkların nüfuzunu kırmak olduğunu ele veriyor. Rusya’nın savaşı kazanması, bir nevi Rus oligarkların kazanımı olacak gibi görünüyor. 

Rus oligarkların, asıl hedefinin Ukraynalı oligarkların nüfuzunu kırmak olduğunu gösteren makaleye göre Ukrayna'daki oligarklar ise şu isimlerden oluşuyor:

İGOR KOLOMOYSKİY

Söz konusu makalede İgor Kolomoyskiy’in 2014 yılından itibaren hem ticaret yaptığı hem de Dnipropetrovsk’ta valilik yaptığı belirtiliyor. Yardımcısı Gennadiy Korban’ın verdiği bilgiye göre Kolomoyskiy radikal gönüllü taburların finansörlüğünü yapmış. Mesela Dnepr 1, Donbass, Şahtersk, Azov, Aydar gibi taburları finanse etmiş. Her tabura aylık 10 milyon Grivna yatırılmış. Yine Korban’ın verdiği bilgiyi kullanan Yekaterina Tyunina, bu ödeneğin Ukrayna Savaş Fonu üzerinden aktarıldığını ve Kolomoyskiy’in bu fonun yüzde 70’ini oluşturduğunu belirtiyor. 

RİNAT AHMEDOV

Makalede dikkat çekilen isimlerden biri de Rinat Ahmedov. Ukrayna’nın en zengin "iş insanı" olarak geçen Rinat Ahmedov’un yatırımlarının büyük çoğunluğunun Donetsk ve Lugansk’ta olduğu, 2014 ve 2017 yılları arasında ekonomik olarak çok kayıp yaşadığı belirtiliyor. Tyunina’ya göre Donbass’taki ofislerini Kiev’e taşımak zorunda kalan Rinat Ahmedov, ilk zamanlar bölgedeki çatışmalara ilişkin sessiz kalmayı tercih ettiyse de sonraki süreçte Kiev hükümetine yanaştı.

Nitekim Zelenskiy hükümetinin desteğiyle 2021 yılında servetini yüzde 55 yani yaklaşık 5 milyar dolar arttırdığı ifade ediliyor. Rinat Ahmedov’un Mariopol’de bulunan "MMK İliça" ve "Azovstal" gibi metalürji fabrikalarının sahibi olduğunu belirten Yekaterina Tyunina, burada son günlerde yaşanan çatışmalarda Azov taburu tarafından iki fabrikanın üretim departmanlarının havaya uçurulduğunu yazıyor. Ayrıca çatışmaların başlamasından sonra Rinat Ahmedov’un 1 milyar Grivna avans verdiği ve  silahlı güçlere elektrik enerjisini ücretsiz sağladığı söyleniyor. 

DMİTRİY FİRTAŞ

Rus gazeteci Tyunina’nın hakkında bilgi verdiği oligarklardan biri de Dmitriy Firtaş. Firtaş’ın 2014 yılında Petro Poroşenko’yu desteklediği, Tornado taburunun ideologu olduğu ve bu taburun Donbass’ta çok sayıda suç işlediği dile getiriliyor. Taburun havya ile işkence yapmak, esirleri tecavüze zorlamak, ayaklarından asıp başını kesmek gibi uygulamaları olduğu yazılıyor. 

VİKTOR PİNÇUK

Makalede ele alınan bir diğer sima eski Ukrayna Cumhurbaşkanı Leonid Kuçma’nın damadı Viktor Pinçuk. Pinçuk’un Ukrayna ordusuna yardım ederek ülkede "filantrop" (yardımsever) olmaya çalıştığını aktaran Rus gazeteci, Pinçuk’a ait boru ve tekerlek şirketi "İnterpipe" tarafından Ukrayna Savunma Bakanlığı’na çok sayıda malzeme verdiğini dile getiriyor. Ukrayna silahlı kuvvetleri tarafından kullanılan ve şehirlerde halkın dışarı çıkmasını engelleyen 100 kadar tanksavar kirpinin yine Viktor Pinçuk tarafından temin edildiği yazılıyor. 

KONSTANTİN JEVAGO

Yekaterina Tyunina’nın merceğine takılan oligarklardan biri de Konstantin Jevago. Demir cevheri peleti üreten firması Ferrexpo’nun Ukrayna ekonomisinin güçlenmesi için 1 milyar Grivna vergi verme kararı aldığı ifade ediliyor. Ayrıca Jevago’nun özellikle 2014 yılından itibaren Ukrayna Savunma Bakanlığı’nın altyapısını geliştirmek ve ordunun yaşam şartlarını düzeltmek için milyonlarca Grivnalık destekte bulunduğu belirtiliyor. 

PETRO POROŞENKO

Makaledeki listenin son sırasında ise Petro Poroşenko bulunuyor. Donbass’ta yaşanan çatışmaların en fazla kazanan figürü olarak tanımlanan Poroşenko’nun 2014-2019 yılları arasında "başkomutan" olarak ülkeyi yönettiği ve bu süreçte kendisine ait Kuznitsa na Rybatskom silah fabrikasından büyük miktarda askeri mühimmat ve silah satın alındığı dile getiriliyor.

Fabrikanın 2014 yılından itibaren muharebe modülleri, zırhlı araçlar, el bombası fırlatıcıları ve uçaksavar teçhizatları üretmeye başladığının altı çiziliyor. Gazeteci Tyunina, 2016 yılında Ukrayna hükümetinin Poroşenko’nun şirketine silah ihracatı yapması için onay verdiğini ve Poroşenko’nun 2017 yılında silah satışından elde ettiği gelirin 775 milyon Grivna olduğunu ifade ediyor. Tyunina’nın verdiği bilgiye göre Poroşenko 2018 yılında silah şirketini satmış gibi göstermiş ve karşılığında aldığı 300 milyon dolarlık parayı Kıbrıs'ta bir offshore şirketi üzerinden aklamış. (MA)