Somali'ye 'şok' haber: Etiyopya, Somaliland'i devlet olarak tanıma karşılığı denize erişim anlaşması yaptı

Artı Gerçek - Afrika'nın denize kıyısı olmayan ülkelerinden Etiyopya, Somali'den tek taraflı bağımsızlık ilan etmiş Somaliland bölgesiyle denize erişim anlaşması yaparak muradına erdi.

Somaliland, bağımsızlığının tanınması karşılığında Etiyopya'ya kıyılarına askeri ve ticari erişim izni verdi.

ADDİS ABABA'DA İMZALAR ATILDI

Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'da Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed ile "ortaklık ve işbirliği mutabakat zaptı" imzalamasının ardından konuşan Somaliland Başkanı Muse Bihi, "Burada yazılı anlaşmamıza göre biz onlara 20 km deniz (erişimi) vereceğiz, onlar da bizi tanıyacak" dedi. Bihi, Etiyopya ile başbakanına şükranlarını sunduklarını dile getirdi.

Somaliland Enformasyon Bakanı Ali Hasan Muhammed de anlaşmanın "oyunun kurallarını değiştirecek" nitelikte olduğunu söyledi.

BERBERA LİMANI ÇEVRESİNDEKİ 20 KİLOMETRELİK ALANA ERİŞİM

Eritre'nin 30 yıl süren savaşın ardından 1993'te bağımsızlığını ilan etmesi ve aralarında dönem dönem savaş çıkması nedeniyle kıyıyla bağlantısı kesilen Etiyopya, deniz ticareti için komşu Cibuti'ye bağımlı hale gelmişti.

Andy Vermaut shares: Ethiopia signs ‘historic’ port agreement with Somaliland for sea access: Ethiopia has struck a "historic" agreement to use the main port in Somalia's breakaway region of Somaliland, as the landlocked country seeks more access… https://t.co/YfXQTI7ueq Thanks. pic.twitter.com/Gqi9Ja6DAG

— Andy Vermaut (@AndyVermaut) January 1, 2024

Anlaşma kapsamında Somaliland, Kızıldeniz'e erişimi olan ana limanı Berbera'yı Etiyopya'nın kullanımına açacak. Etiyopya, Berbera limanı çevresindeki 20 kilometrelik alanı donanma faaliyetleri ve ticari amaçlar için 50 yıllığına kiralayacak.

Abiy'in danışmanı Rıdvan Hüseyin, anlaşma kapsamında Etiyopya'nın Kızıldeniz'de kiralayacağı bir askeri üsse erişebileceğini söyledi.

KIZILDENİZ VE SÜVEYŞ KANALI'NA AÇILAN KAPI

19. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin idaresine giren Berbera, Aden Körfezi'nin güney kıyısında, Kızıldeniz'e ve daha kuzeyde Süveyş Kanalı'na açılan kapı konumuyla hem askeri hem de deniz ticareti rotası açısından stratejik önemde.

#Somalia Vows to Defend Sovereignty After #Ethiopia_Somaliland Deal

• Somalia vowed to defend its Territory by "Any Legal Means" and recalled its Ambassador to Ethiopia after #AddisAbaba struck a Controversial Deal with the breakaway Region of #Somaliland

Via @France24_en pic.twitter.com/9OBkxVFovy

— ፲YዐBA /???? ???????????????? (@iyoba4u) January 2, 2024

Afrika'nın en kalabalık ikinci ülkesinin lideri Abiy'in Kızıldeniz'e erişimi güvence altına alma isteği, komşularla arasında gerilim kaynağı olduğu kadar Afrika Boynuzu'nda yeni çatışma çıkaracağı endişelerini artırdı.

SOMALİ'DEN 'KABUL ETMİYORUZ' AÇIKLAMASI

"Tarihi anlaşma", Somaliland'ı topraklarının parçası olarak gören Somali'yi karıştırdı. Acil kabine toplantısından, Etiyopya ile Somaliland arasındaki anlaşmanın "Somali'nin egemenliği ve birliğini alenen ihlal ettiği" ve "yasal temelinin bulunmadığı, hükümsüz ve geçersiz olduğu" açıklaması çıktı.

SOMALİ'NİN ETİYOPYA'DAKİ BÜYÜKELÇİSİ GERİ ÇAĞRILDI

"Somali bunu kabul etmeyecek" diyerek istişare için Etiyopya'daki büyükelçisini geri çağırdığını duyuran hükümet, Birleşmiş Milletler (BM), Afrika Birliği, Arap Birliği ve Doğu Afrika'daki Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi'ne (IGAD) "Somali'nin egemenliğini savunma ve Etiyopya'yı uluslararası yasalara uymaya zorlama hakkının yanında durma" çağrısında bulundu.

SOMALİ CUMHURBAŞKANI: ETİYOPYA'NIN TANIMASI NAMEVCUT

Ardından olağanüstü oturum düzenleyen meclise hitap eden Somali Devlet Başkanı Hasan Şeyh Mahmud, "Kimsenin Somali'nin bir parçasını verme yetkisine sahip olmadığını" söyledi. Şeyh Mahmud, "Somaliland, siz Somali'nin kuzey bölgelerisiniz ve Etiyopya'nın sizi tanıması yok. Etiyopya sizi tanıdığını iddia ettiyse bile bu mevcut bir tanıma değil" dedi.

'ÜLKEMİZİ, TOPRAĞIMIZI SAVUNACAĞIZ'

Başbakan Hamza Abdi Barre de "Sizi temin ederim ki, vatanı savunmaya kararlıyız; toprak, denizi ve gökyüzünün bir karışının bile ihlal edilmesine izin vermeyeceğiz. Toprağımızı her türlü yasal yola başvurarak savunacağız... Toprağımızı, bütünlüğümüzü ve egemenliğimizi savunmak için birlik olmalı, farklılıklarımızı unutmalıyız" diye konuştu.

'SOMALİ BİZDEN ÖZÜR DİLESİN'

Somaliland İçişleri Bakanı Muhammed Kahin ise "Somaliland, Somali'nin Etiyopya ile yapılan anlaşma konusunda takındığı tutumu asla kabul edemez" dedi. Kahin, "Somaliland'ın Somali'nin bir parçası olduğu iddiasından dolayı Somali'den özür dilemesini istiyoruz" talebinde bulundu.

ETİYOPYA'NIN AÇIKLAMASINDA TANIMADAN BAHSEDİLMEDİ

Etiyopya Başbakanlığı ofisi, X'teki paylaşımında, "karşılıklılığa dayalı işbirliği yoluyla karşılıklı çıkarları ilerletmeyi" taahhüt etti, ancak Somaliland'ın tanınmasından bahsetmedi.

"Mutabakat zaptı, denize erişimi güvence altına alma ve limanlara erişimi çeşitlendirme arzusunu gerçekleştirmenin yolunu açacak" denilen açıklamada, "Afrika Boynuzu'nda işbirliği ve bölgesel entegrasyon açısından yeni bir dönemin başladığından" söz edildi.

BAĞIMSIZ DEVLET OLARAK TANIYAN İLK ÜLKE OLACAK MI?

Abiy'in danışmanı Rıdvan Hüseyin'e göre mutabakatın ayrıntıları gelecek ay yapılacak toplantıda resmileştirilecek.

Ethiopia, Somaliland reach ‘historic’ agreement over access to ports

In an effort to have its independence recognized, #Somaliland has negotiated a deal with #Ethiopia, again increasing tensions with #Somalia after relations had just seen improvement. https://t.co/iW3M12742B

— Al Mayadeen English (@MayadeenEnglish) January 2, 2024

Etiyopya, anlaşmaya sadık kalırsa, Somaliland'i bağımsız devlet olarak tanıyan ilk ülke olacak.

SOMALİ İLE SOMALİLAND ANLAŞACAK DERKEN

Oysa geçen hafta Somali Ulusal Haber Ajansı, Somali ile Somaliland'ın, aralarındaki anlaşmazlıkları çözmek için müzakereleri yeniden başlatma konusunda anlaştıklarını duyurdu. Buna göre Somali ile Somaliland, kapsamlı bir güvenlik işbirliği anlaşması için uzlaştı. Öncesinde Cibuti'nin arabuluculuğunda Somali ve Somaliland liderleri Şeyh Mahmud ile Abdi, kuzey Somali'deki bölgenin siyasi statüsüne ilişkin müzakereleri yeniden başlatmak konusunda görüşme yapmıştı.

SÖMÜRGE DÖNEMİNDEN KALAN AYRILIK

Somaliland'in bulunduğu Somali'nin kuzey bölgesi, sömürge döneminde 1884-1960 arasında Britanya tarafından yönetildiğinden Britanya Somalisi, güneydeki diğer 5 eyalet 1889-1941 arasında İtalyan tarafından yönetildiğinden İtalya Somalisi olarak anılıyordu. Somaliland, Haziran 1960'ta elde ettiği bağımsızlığın ardından Temmuz 1960'ta İtalya Somalisi olarak adlandırılan bugünkü Somali ile birleşme kararı aldı. Somali'nin 1969'dan 1991'e kadar başında kalan ve askeri darbeyle yönetime geçen Siad Barre, 1980'lerin sonlarında patlak veren iç savaşın ardından muhalifler tarafından devrildi. Muhalif grupların merkezi hükümet kurmayı başaramayıp birbiriyle çatışmaya başlamasının ardından, Somaliland, 1991'de tek taraflı bağımsızlık ilan etti. (AFP, Reuters, Al Mayadeen, Dış Haberler)