Onbinlerce EYT'li borç tuzağına düşürüldü
Sinan SAYGILI
Artı Gerçek - AKP'nin önceki gün Meclis Başkanlığı'na sunduğu emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) yasa teklifine tepkiler sürüyor. 9 Eylül 1999'da çıkarılan yasanın yol açtığı hak gaspını tamamen ortadan kaldıracağı beklentisi oluşturan AKP, onbinlerce EYT'linin umudunu boşa çıkardı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in 1999 yılı öncesi haklara geri dönüleceği yönündeki mesajlarına rağmen, hem kademeli prim şartı getirildiği hem de kısmi emeklilik hakkının göz ardı edildiği ortaya çıktı. Açıklamalara güvenip, prim günü borçlanması için çektikleri krediyi, emekli maaşıyla ödeyecekleri hesabı yapanlar ortada bırakıldı. Hükümet ise yüklü miktarda bir kaynak toplamış oldu.
Meclis komisyonunda görüşülecek EYT yasa teklifi 4 maddelik tek sayfadan oluşuyor. EYT'ye ilişkin kısım ise tek madde. Çünkü AKP tarafından Meclis komisyonuna sunulan 4 maddelik yasa teklifinin 2'si yürütme, 1'i taşerondan kamuya geçen işçilerle ilgili.
BİLGİN'İN AÇIKLAMALARINA GÜVENİP, KREDİ ÇEKTİLER
Yasa teklifine göre, EYT düzenlemesinden yararlanmak için 5 bin prim günü yerine kademeli olarak 5 bin 975 güne kadar prim şartı var. Bu durumda, ucu ucuna 5 bin prim gününü dolduran yaklaşık 1 milyon EYT'linin emeklilik süreci 3 yıla kadar uzatılmış oldu. Üstelik, Bakan Bilgin'in 'kademeli prim şartı yok' açıklamalarına güvenerek bankadan kredi çekip, askerlik ya da doğum borçlanması yoluyla primini 5 bin güne tamamlayan binlerce kişi, şimdi bu kredileri nasıl ödeyeceğini düşünüyor.
NE KADAR PARA ÖDENDİ?
Bu noktada, "Yasa çıkmadan neden prim borçlanması yapıldı?" sorusunu yöneltenler de olacaktır. Bu sorunun yanıtı ise, sigorta primi ücretlerine ocak ayında yapılan yüzde 54'lük zamda. 5 bin günü tamamlayamayanlar, daha yüklü bir külfetin altına girmemek için hükümet kanadından gelen açıklamaların da etkisiyle aralık ayında askerlik ve doğum borçlanması yaptı. Örneğin, aralık ayında bir çocuk için 720 gün (iki yıl) doğum borçlanmasının bedeli en az 49 bin lirayken, ocak ayında bu rakam 76 bin liraya yükseldi. 450 gün (15 ay) askerlik borçlanması bedeli ise en az 31 bin lira iken, 48 bin liraya yükseldi.
EYT FEDERASYONU'NDAN ÇAĞRI
Düzenlemenin içeriğinin belli olmasının ardından, Emeklilikte Yaşa Takılanlar Federasyonu yasanın prim mağduriyetine yol açmadan çıkarılması için kampanya başlattı. Federasyon, sosyal medya hesabından, "#KademeliPrimeHayır' tagıyla, "Verilen sözlere güvenip EYT için borçlanan, emekli olup maaşı ile borçlarını ödeyerek hayata devam edecek olan emekçiler yine mağdur. Yaş şartı kaldırılıp, prim mağduriyeti getirilmesi EYT'nin çözümü olamaz. Kademeli prim şartını kabul etmiyoruz" çağrısı yaptı.
ÖZÜPAK: TALEPLERİ KARŞILAMAKTAN UZAK
Artı Gerçek'e açıklamalarda bulunan Emeklilikte Yaşa Takılanlar Federasyonu Yönetim Kurulu Başkanı Gönül Boran Özüpak, EYT'lilerin anayasal olarak kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl çalışma süresi ve 5 bin günle emeklilik hakkına sahip olduklarını hatırlattı. 9 Eylül 1999'da yürürlüğe giren yasanın anayasaya aykırı olarak geriye doğru işletilmesiyle bu hakları ellerinden alınan EYT'liler olarak yıllardır mücadele verdiklerini anlatan Özüpak, Meclis'e sunulan yasa teklifinin yarım yamalak, talepleri karşılamaktan uzak olduğunu söyledi.
'FEDERASYON OLARAK KOMİSYONDA GİRİŞİMLERDE BULUNACAĞIZ'
EYT Federasyonu olarak, yasa teklifinin görüşüleceği TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'na davet edildiklerini aktaran Özüpak "Komisyonda taleplerimizi iletip, girişimlerde bulunacağız. Getirilen teklif, EYT'lilerin mağduriyetini gidermekten ziyade, bir parmak bal mahiyetinde. Bir kez daha çağrıda bulunuyoruz; EYT yasası kademeli prim gün şartı olmadan ve kısmi emeklilik hakkı da verilerek çıkarılmalıdır. Ayrıca staj ve intibak mağduriyeti giderilmelidir" dedi.
'AÇIKLAMALARA GÜVENİP ARACINI SATAN, BORÇ YÜKÜ ALTINA GİRENLER VAR'
Yasa teklifinin öncesinde bakanlık ve iktidar partisi yetkililerinden '99 öncesi haklara dokunmayacağız' söylemlerini dinlediklerini hatırlatan Özüpak, bu açıklamalara güvenerek borç yükü altına girenler olduğuna dikkat çekti: "Oluşturulan beklenti nedeniyle aracını satan, etrafından para bulan ya da bankadan kredi çekerek doğum ve askerlik borçlanması yapan çok sayıda EYT'li var. Şimdi, 99 öncesi değil, yürürlükteki mevzuata göre kademeli prim şartı var denildiği için 2-3 yıla kadar bekleyecekler. Bu insanlar, yapılan açıklamalara güvendikleri için borç yükü altına girdiler. Şimdi bu borçları nasıl ödeyecekler? Bu açıdan da yeni bir mağduriyet yaratıldı. Mevsimlik işlerde ve inşaat sektöründe çalışanların prim gün sayısını doldurması gerçekten çok zor..."
'SOSYAL GÜVENLİKTEN MAĞDURİYET MÜCADELESİ VERİLECEK'
Emeklilikte Yaşa Takılanlar Federasyonu Yönetim Kurulu Başkanı Gönül Boran Özüpak ayrıca, sorunun sadece EYT olmadığını, sosyal güvenlik sisteminden kaynaklı yaygın mağduriyetler olduğuna dikkat çekti. Özüpak, EYT Federasyonu olarak önümüzdeki süreçte yürütecekleri hak mücadelesinin genel çerçevesini ise şöyle çizdi:
"SSK’lılar için 9 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren 4447 Sayılı Kanun iptal edilsin diye yola çıktı ancak süreç içerisinde sosyal güvenlik yasasından kaynaklı o kadar çok mağduriyet olduğunu gördük ki... Federasyon ve dernekler olarak mücadelemizi, sosyal güvenlikten kaynaklı mağduriyetlere karşı mücadele olarak yürütüyoruz artık. Tüzüğümüzü de bu yönde değiştirdik.
5500 LİRA SOSYAL GÜVENLİK YARDIMI MAHİYETİNDE
Özellikle 2008'den sonra yarı yarıya düşürülen aylık bağlama oranı (ABO), staj, intibak gibi konular, bitmeyen mağduriyetler olarak karşımıza çıkıyor. EYT'lilerin büyük bölümüne, 5 bin 500 lira emeklilik aylığı bağlanacak. Asgari ücret bile 8 bin 500 lira iken, bu rakam maaştan ziyade sosyal yardım niteliğindedir. Alın terinin kıymetinin ve karşılığının alınması için mücadelemizi sürdüreceğiz."
'BAKANLIĞIN HAZIRLADIĞI TASLAKTA KADEMELİ PRİM ŞARTI YOKTU' İDDİASI
AKP kulislerinden haber alabilen isimlerden sosyal güvenlik müşaviri Onur Önal, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından AKP grubuna sunulan taslakta, yaş ve prim şartının olmadığını öne sürdü. Taslağa göre, prim gün sayısının 5 bin gün olduğunu belirten Önal, şu açıklamada bulundu:
"Kaldı ki hepinizinde bildiği üzere sayın bakan, kamuoyuna prim ve yaş şartının olmadığını defalarca söyledi. Lakin yasa taslağı meclise sunulmadan önce 2 hafta kadar bekletildi. Çünkü bakanlık taslağı Meclis'e göndereli 2 hafta olmuştu. Ayrıca bakanlığın gönderdiği taslakta SSK 3600 gün, Bağ-Kur 5400 gün ve kadınlar için 50, erkekler içinse 55 yaş kısmi emeklilik de yer alıyordu. Tüm bu hususlar aynen bu şekilde bakanlık tarafından hazırlanarak Meclis'e gönderildi.
Meclis'e sunulan yasa tasarısında yaş şartının kaldırıldığını, kademeli prim şartının devam ettiğini üzülerek görmüş olduk. Bakanlığın Meclis'e göndermiş olduğu tasarıda kademeli prim şartı olmadığı gibi, kısmi emeklilik de yer almakta idi. Kısacası EYT olması gereken şekilde gönderilmişti. Taslak Meclis'e sunulmak için iki hafta bekletilirken, neden böyle bir tasarı sunuldu anlamak ve kabullenmek elbette mümkün değil".
EYT'TDEN İLK ETAPTA SÖYLENDİĞİ GİBİ 2 MİLYON 250 BİN KİŞİ YARARLANMAYACAK
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, yasa teklifi henüz açıklanmadan önce, ilk etapta yaklaşık 2 milyon 250 bin EYT'linin emekliliğe hak kazanacağını söylemişti. Ancak, yasa teklifine konulan kademeli prim günü şartı nedeniyle, sayının telaffuz edilenden yaklaşık 900 bin kişi daha az olduğu ifade ediliyor. Yapılan hesaplamalara göre, mart ayında 1,5 ila 1,6 milyon EYT'li emekliliğe hak kazanacak. Bu kişilerden yaklaşık 500 bini ise memur. Memurların emekli olduktan sonra çalışma hakkı bulunmuyor. Bakan Bilgin de, bu memurların emekli olarak 6 bin lira maaş almak yerine çalışacağını düşündüklerini, sadece 60 bin civarında kişinin emekli dilekçesi vereceğini tahmin ettiklerini söylemişti. Bu durumda da EYT'den yararlanacakların sayısı yaklaşık olarak 1,2 milyon kişiye düşecek.
EYT kaosu: Tek sayfalık yasa teklifi
EYT oldu EPT: Kademeli prim şartı aranacak
