Turgut Özal'dan 'dövize çevrilebilir mevduat' yorumu: İnşallah sonraki iktidarlar ders alır
ARTI GERÇEK - Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıkladığı yeni mevduat sistemi ana gündem haline gelmişken, 1989 yılında dönemin Başbakanı Turgut Özal'ın 'Dövize Çevrilebilir Mevduat' hakkında söyledikleri ortaya çıktı. Özal, 'bilgisizliğin vesikası' olarak tanımladığı sistemin ağır bilançosunu "84-89 arasında bu ödemeleri yapmasaydık aile başına herkese 1 milyon TL para ödeyebilirdik" şeklinde açıklayıp "İnşallah sonraki iktidarlar ders alır" temennisinde bulunmuştu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın dün açıkladığı, bugün detaylarının yayınladığı kur korumalı mevduat sistemi, an itibarıyla ülkenin öncelikli gündemi. Vatandaşlar sistemin detaylarını öğrenmeye çalışırken, ekonomistler de değerlendirmelerini paylaşıyor.
Tüm bu gelişmelerin ardından bugün, sosyal medyada 8'inci Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın 'Dövize Çevrilebilir Mevduat'la (DÇM) ile ilgili yorumları gündeme geldi. Özal, 'bilgisizliğin vesikası' olarak tanımladığı sistemin, vatandaşın sırtına inanılmaz bir yük bindirdiğini ifade ediyor ve sistemi yürüten dönem hükümeti için de "Kendilerini akıllı, uyanık sananlar böyle bir yol buldular" diyor.
İNŞALLAH BU HATADAN DERS ALINIR
Dönemin başbakanı Turgut Özal, Milliyet Gazetesi'nin 17 Eylül 1989 tarihli haberinde uygulamayı ve ağır bilançosunu şöyle anlatıyor:
"İnşallah gençlerimiz bundan ders alır. Bir daha böyle hesapsız kitapsız hatalar yaparak, gelecek nesilleri zor taşınan yük altına sokmaz. 84-89 arasında bu ödemeleri yapmasaydık aile başına herkese 1 milyon TL para ödeyebilirdik. 9 bin ilave okul, 900 orta boy fabrika, 500 hastane ve 4 bin km otoyol daha yapardık. 100 bin insan iş sahibi olabilirdi. İşte geçmişin hatalarının bir topluma ne kadara mal olduğunun basit bir bilançosu budur. 1970li yıllarda o zaman kendilerini akıllı, uyanık sananlar böyle bir yol buldular. Tam 221 bankaya borçlandık ve Türkiye bunları ödeyemedi."
Dövize Çevrilebilir Mevduat'la ilgili arşivleri karıştırıyorum. Turgut Özal 1989 yılında DÇM'lerden çok şikayet etmiş:
— Batu Bozkürk (@batubozkurk) December 21, 2021
"Bilgisizliğin vesikası"
"Kendilerini uyanık sananlar bu yolu buldular"
"DÇM'nin yükü vatandaşın sırtına yıkıldı"
"İnşallah sonraki iktidarlar ders alır" pic.twitter.com/TxS76Sw60T
"1970'lı yıllarda o zaman kendilerini akıllı uyanık sananlar böyle bir yol buldular. Tam 221 bankaya borçlandık ve Türkiye bunları ödeyemedi."
— Kerim Rota (@kerimrota) December 21, 2021
"İşte geçmişin hatalarının bir topluma ne kadara mal olduğunun basit bir bilançosu budur"
Turgut Özal
17 Eylül 1989 pic.twitter.com/CRhvSDtLNQ
BÜTÜN YÜKÜ VATANDAŞA YIKTILAR, BU BORCU SİZ ÖDEDİNİZ
Özal, söz konusu haberde ayrıca 84-89 arası yaşanan enflasyon-emisyonun ortalama yüzde 50'sinin DÇM ödemeleri yüzünden yaratıldığını söylüyor. Özal, DÇM'lerin yükünün yıllarca halka yüklendiğini vurgulayarak "Benim memurum, işçim, esnafım diyenler, DÇM'nin yükünü vatandaşın sırtına yıktılar, orta direğin sırtına yıktılar. Bu borcu siz ödediniz" ifadelerinde bulunuyor.
DÖVİZE ÇEVRİLEBİLİR MEVDUAT NEDİR, TÜRKİYE'DE İLK NE ZAMAN UYGULANDI?
Dövize Çevrilebilir Mevduat (DÇM) hesapları ilk kez 1967 yılında, dışarıdan döviz girişini teşvik etmek amacıyla açıldı. O dönem yurtdışındaki işçi ve ihracatçılar ilk DÇM hesaplarını açmış, toplamda 3,5 milyar dolar kadar döviz Türkiye'ye girdi. DÇM sisteminin para arzı artışına ve enflasyonun hızlanmasına neden olduğunun anlaşılmasının ardından ise kullanımına sınırlandırmalar getirildi.
Fakat 1977 yılının ilk aylarında yeni hesap açılması çok yavaşlamaya başlayınca Merkez Bankası ve bankalar, eski DÇM hesaplarının vadesi gelenlerinin paralarını geri ödemede çok zorlanmaya başlamış, bunun üzerine uygulama 1978 yılında kaldırıldı. Bu borçlar, 1981 yılından itibaren devlet tarafından üstlenildi.
