Reuters'tan dikkat çeken analiz: Kur Korumalı Mevduat sürecek mi?

Reuters’ta yer alan analize göre, Kur Korumalı Mevduat (KKM) sisteminin maliyeti her geçen gün artıyor ancak uygulamalar ve yetkilerin söylemleri, alternatif de olmamasıyla en azından önümüzdeki yıla belki de daha uzun süre KKM sistemin devam edeceğini gösteriyor.

KKM’de kurumsal kaynaklı 30 milyar doları bulan yüklü ödeme dönemi, piyasanın endişe ettiği döviz talebi oluşmadan tamamlanırken, KKM karşılığı uygun maliyetli kredi sisteminin devreye alınması da süreci destekledi.

Büyük bölümü dövizden dönen kurumsalın oluşturduğu için Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) sorumluluğunda olan KKM’nin bu yüklü itfasından sonra, yani ay sonu itibarıyla önümüzdeki yıla kadar itfalar nispeten düşük tutarlarda.

Pazartesi 3, Salı 4, bu ay 18, son iki ayda 30 milyar dolar tutarındaki yüklü KKM ödemeleri sonrası eylülde 3 milyar dolar KKM dönüşü bulunuyor. Vade 6 ay olduğundan yılsonuna, aslında önümüzdeki yıl şubata kadar dönüş tutarları oldukça düşük.

Piyasada birçok analist ve bankacı TCMB’nin yüklü KKM dönüşlerinde karşılayamayabileceği düzeyde döviz talebi oluşabileceği riski ve endişesi taşıyordu. Piyasalarda yaz KKM itfaları ve kış enerji faturası kaynaklı dövizin yeterli olmayabileceğine yönelik iki ana risk unsuru aylardır baskı ve endişe yaratıyordu.

Bu endişelere rağmen KKM toplam tutarı 1,2 trilyon TL’ye yükseldi. TL olarak KKM’nin düşmemesi bile başlı başına itfalar kaynaklı piyasayı bozabilecek bir döviz talebinin oluşmadığı anlamına geliyor.

KKM’nin Hazine ve TCMB’ye iki ayrı kanaldan maliyeti bulunuyor. Bunun nedeni TL ile açıklanan hesapların Hazine dövizden TL’ye dönerek açılan hesapların ise TCMB sorumluluğunda olması. Hazine’ye maliyet Temmuz’da 23 milyar TL bu yıl ise 60 milyar TL oldu. TCMB’ye maliyet için ise henüz bir açıklama ya da veri paylaşımı yapılmadı. KKM için ek bütçe ile 40 milyar TL ayrılmıştı ancak bu tutar da anında aşıldı.

Konu hakkında bilgi sahibi bir kaynak, "KKM’nin maliyeti 60 milyar lirayı geçti ve artmaya devam edecek. Ağır bir maliyet ama mevcut durumda bunun göğüslenmesi gerekiyor. Şu anda bankalardaki KKM’nin toplam DTH’ın yüzde 20’si düzeyinde olması isteniyor" dedi ve ekledi:

"Maliyetler yüksek ama dövize gitmesi halinde bu paranın daha büyük sorunlarla yüzleşmek gerekecek. Farklı bir uygulama ya da politika tercihi mümkün olsa tercih edilir ama bir süre bu böyle devam edecek. En azından yılbaşına kadar böyle olacak."

KUR KORUMALI MEVDUAT KARŞILIĞI KREDİ BAŞLADI

Bankacıların, şirketlerin ve yetkililerin verdikleri bilgilere göre şirketler itfa döneminin sonunda dövizden TL’ye dönüşümlü KKM teminatı ile yüzde 14-20 civarında ucuz krediye erişim imkanı tanındı. Kredilere erişim şikayetleri geldiği ve faiz indirimine gidildiği bir dönemde gelen yeni kredi KKM dönüşlerinin yenilenmesine destek oldu. Şirketler vergi, kredi maliyeti avantajına dikkat çekerek ilgili kredilere ilgi gösteriyor.

İthalat ihracat alanında faaliyet gösteren bir şirket sahibi, "Bankalardan artık kredi alınması hiç kolay değil. Şu anda ticari faizlerde en düşük yüzde 37 ve yüzde 40’a kadar gidiyor. Bir süredir bankada bulunan 10 milyon doların üzerindeki bir mevduatı bozdurup geçen hafta KKM hesabı açtık. Çünkü dövizi bozdurup kamu bankasına yatırırsak aynı ticari krediyi yüzde 18,5’e alıyoruz. Tam olarak yarısı kadar bir faiz ödüyoruz" diyerek, şöyle devam etti: 

"Son bir haftadır bu imkân nedeniyle diğer şirketlerden de döviz bozdurmaya başlandığını duyuyorum. Sanırım izleyen haftalarda buradan döviz satışlarını ve KKM’deki artışı şirketler tarafında görme ihtimalimiz yüksek. Ben neredeyse eminim."

Bankacıların verdiği bilgilere göre kamu bankaları ilgili kredileri yüzde 14-19 bandında kadar bazı özel bankalar ise yüzde 20’nin altında sağlıyor. Kredilerde teminat olarak KKM dövizden TL’ye dönen tutar kullanıyor.

SELEKTİF KREDİ SINIRLAMASINDA HAFİF GEVŞEME

KKM karşılığı kredi adımı ile, kredilerin istenilen alanlara yönlendirilmesi anlamında sınırlı da olsa bir geri adım atılmış oldu. KKM’de ucuz kredilerde yer alan döviz bozdurma şartı yerine getiriliyor olsa da bankacılar KKM karşılığı kredilerde net ihracat tanımı aranmadığını belirtiyor.

Öte yandan aynı dönemde faiz indirimi de gerçekleşti ve TCMB kredilerin politika faizine yakınsatacak adımlar atacağı mesajı verdi.

Hükümet enflasyondaki düşüşü cari fazla odaklı politika ile daha sonra sağlayacağını belirtiyor. Bu kapsamda net ihracat odaklı, döviz satışı öngören krediler politika faizine yakın fiyatlanırken; benzer kurumsal krediler yüzde 40’a yakın, bireysel krediler ise yüzde 50 civarında maliyette. Bu kredi maliyeti genellemelerine bazı istisnalar olsa da mevcut politikada net ihracat odaklı krediler açık ara çok daha düşük maliyetle sağlanıyor. Süreçte iş dünyası ve Merkez Bankası temsilcilerini birbirlerini oldukça sert eleştirmişti.

KURUMLAR KKM KARŞILIĞI KREDİ TERCİHİNDE

Reuters’a bilgi veren bir yetkili, "Kurumların bazısı KKM mevduatlarını TL olarak ihtiyaç duydukları likiditeyi yaratmak için kullanmak yerine kredi almayı tercih etmeye devam etti" dedi.

Ekonomi yönetimi KKM’yi sorunların çözümünü için önemli bir araç olarak görüyor ancak KKM’deki tutarın TL cinsi yatırım ödeme gibi ihtiyaçlar için kullanılmasını ve zamanla işlevini bu şekilde tamamlamasını da istiyor. Bu şekilde ekonomide kaynakların selektif alanlara daha çok aktarılması hedefi gözetilse de şirketlerin isteklerinin tam olarak aynı yönde olmaması uygulamaları zorluyor.