Rusya-Ukrayna krizi Türkiye’yi nasıl etkiler? Kesinti gelir mi? Fiyat artar mı?

Türkiye bir taraftan ağır kış şartlarıyla mücadele ederken, diğer taraftan İran’dan gelen doğalgazın kesilmesiyle ortaya çıkan sorunla karşı karşıya. Doğalgaz tedarikinde yaşanan bu sıkıntının yansımaları kendisini ilk olarak ağır sanayide göstermeye başladı.

İran’ın teknik arızayı gerekçe göstererek gaz akışını durdurmasıyla Türkiye'deki sanayi bölgelerinde kullanılan doğalgazın yüzde 40 kısıtlanması ve üç günlük elektrik kesintisi uygulanması gündeme gelmişti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, dün gece yaptığı açıklamada, İran'dan gaz akışının 10-15 gün içinde devam edeceğini belirtti.

Azerbaycan devlet petrol şirketi SOCAR'ın Sözcüsü İbrahim Ahmedov, Türkiye'ye doğalgaz ihracatını artıracaklarını kaydetti.

İran gazı ile ilgili bu sorun halen devam ederken, Rusya-Ukrayna geriliminin sıcak çatışmaya dönme ihtimali Türkiye'yi enerji kaynakları açısından nasıl etkiler?

Rusya’ya doğalgaz açısından olan bağımlılık sadece Türkiye’yi değil, Avrupa başta olmak üzere çoğu ülkeyi endişelendiren bir husus.

TÜRKİYE GAZ İTHALATININ YÜZDE 33,6'SINI RUSYA'DAN YAPIYOR

Doğalgaz ihtiyacının tamamına yakınını dışarıdan alan Türkiye, 2020 yılında 48,1 milyar metreküp doğal gaz tüketti. Enerji Piyasası Denetleme Kurumu verilerine göre bunun yüzde 33,6’lık oranı Rusya'dan sağlandı.

Türkiye halen Rusya’nın yanı sıra İran, Azerbaycan ve Cezayir’den uzun dönemli kontratlarla gaz alıyor. Türkiye’ye Ukrayna üzerinden gelen hiç gaz bulunmuyor ve Rus gazı doğrudan Rusya’dan geliyor.

Peki dünyadaki önemli doğal gaz tedarikçilerinden biri olan Rusya, olası bir savaş durumunda gazı keser mi? Uzmanlara göre daha önce buna benzer bir durum yaşanmadı.

DOĞAN: HALEN PAHALI OLAN GAZ FİYATLARI DAHA DA YÜKSELEBİLİR

Deutsche Welle Türkçe’ye konuşan GazDay Enerji Genel Müdürü Mehmet Doğan, doğal gaz tedarikinde Rusya gazı kesmediği sürece Türkiye açısından bir sıkıntı söz konusu olmayacağını söylüyor. Ancak Rusya’nın düşük ihtimal de olsa gazı kesmesi durumunda halen çok pahalı olan gaz fiyatları daha da yükselebilir.

Doğan, Rusya’nın gazı kesmesi durumunda yaşanacakları şöyle açıklıyor:

"Keserse gazsız kalırız. En kötü senaryoyu konuşuyorum; diyelim yaz aylarında sorun büyüdü ve Rusya gazı kesti, yazın bize bir şey olmaz ama fiyatlar artar. Çünkü Rus gazı ucuz, yerine pahalı LNG almak durumunda kalırız. Rus gazı kışın kesilirse hiçbir şey yapamayız. Yani hiçbir şansımız olmaz. Dayanamayız."

Uzmanlar Rusya’nın sadece Türkiye için değil genel olarak da gazı kesme ihtimalini yüksek görmüyor. Çünkü Rusya doğal gaz sağlayıcısı olmayı bir çeşit itibar olarak görmekte ve şimdiye kadar bunu siyasi bir koz olarak hiç kullanmamış.

Doğan, bunu şu örnekle açıklıyor:

"Daha önce bunun yaşanmışlığı yok. Yani ülkeler arası gerginlikte Rusya gazı kesmiyor. Uçak krizinde dahi Rusya ile aramızda doğal gaz anlamında hiçbir sıkıntı yaşanmadı. Son zamanlardaki belki en ciddi kriz uçak kriziydi, orada bile bir kriz yaşamadık."

YARDIM: LNG PİYASASINDA SIKINTILAR YAŞANABİLİR, FİYATLARIN ARTMA RİSKİ VAR

BOTAŞ Eski Genel Müdürü Gökhan Yardım da, Rusya ile mevcut kontratlarda bir sıkıntı yaşanmayacağını belirtiyor.

Ancak çatışma ya da savaş durumunda spot LNG piyasasında sıkıntılar yaşanabileceği ve LNG sevkinin farklı bölgelere dönebileceğine işaret eden Yardım, Türkiye için asıl riski ise fiyatların yükselmesi olarak görüyor.

Yardım bu riski şöyle anlatıyor:

"Dünyanın herhangi bir yerinde sıkıntı olduğu zaman fiyatlar bundan etkileniyor. Çünkü spot LNG fiyatlarında, Hollanda’daki TTF fiyatları baz alınıyor. Çatışma durumunda bu yükselir. İkincisi de Rusya’dan aldığımız gazın fiyat formülüne bu spot fiyatların dahil edildiği ifade edildi ve bu bilgi de yalanlanmadı. Dolayısıyla spot fiyatları artarsa ve bu artış devam ederse o zaman Rusya’dan aldığımız gazın fiyatı da artar."

ELEKTRİK ÜRETİMİDEN SIKINTI OLUR MU?

Diğer taraftan yeni bir savaş endişesiyle gaz fiyatlarının yükselme riskinin yanı sıra bu durumun elektrik üretimine yansıması ihtimali de bulunuyor.

Enerji ve diplomasi uzmanı Aydın Sezer, Türkiye'nin enerji sıkıntısıyla karşılaştığında gerek fiyat gerek miktar yönünden ilk olarak sanayiciye ve elektrik üreticilerine yükü paylaştırdığını hatırlatarak, sözlerini şöyle sürdürüyor:

"Ya kesiyor ya da fiyatları fahiş miktarda artırıyor. Hane halkı açısından temel risk sanayinin çalışmaması, sanayide elektrik üreten firmaların elektriği yeteri kadar üretmemesi durumunda elektrik kesintileri. Zaten Türkiye’de elektrik fiyatlarına sürekli zam yapılıyor."

SEZER: RUSYA VE TÜRKİYE ARASINDA KARŞILIKLI BAĞIMLILIK SÖZ KONUSU

Enerji uzmanlarına göre doğal gaz konusunda Rusya ile karşılıklı bir bağımlılık söz konusu.

Doğalgazda Türkiye Rusya’ya bağımlı olduğu kadar Rusya’nın da Türkiye’ye bağımlı olduğuna dikkat çeken Sezer, "Zira Karadeniz’den gazın çıkışını sağlayan stratejik ülke Türkiye. Türk Akım 2 projesi doğrudan Avrupa’ya gidiyor. Yani Rus gazını biz Kıyıköy’den teslim alıp Burgaz adasından Avrupa’ya gönderiyoruz" diyor.

Sezer'e göre Ruslar böyle bir riskle karşılaşmak istemez.

Arabuluculuk mümkün mü?

Öte yandan Rusya-Ukrayna geriliminde diplomatik girişimler de sürerken, Türkiye geçtiğimiz günlerde arabulucu olabileceğini ifade etmişti. Erdoğan da son yaptığı açıklamada, sorunun çözümü yönünde Rus ve Ukraynalı liderlere yaptığı davete dikkat çekerek, "Elimizden gelen desteği vermeye hazır olduğumuzu tekrar söylüyoruz. Zelenski ve Putin’e mesajları ilettim. Her iki ülkenin iyi niyetimizin farkında olduğunu düşünüyorum. İki lideri ülkemizde bir araya getirebiliriz" dedi.

Ancak Türkiye’nin arabuluculuk girişimini çok gerçekçi bulunmuyor. Bu çabanın nafile olduğunu söyleyen Sezer, şöyle konuşuyor:

"Ben Türkiye’nin Rusya’nın Ukrayna ile mi, yoksa ABD ve NATO ile mi sorun yaşadığının tam olarak farkında olmadığını düşünüyorum. Türkiye bir taraf ülke; Batı ülkesi ve Boğazlar’ı kontrol ediyor, Karadeniz’e kıyısı var, Ukrayna’yı NATO’ya hazırlayan ülke, yani biz tarafız."