Van'da elektrik kesintileri süt üreticilerini bezdirdi: 'VEDAŞ'tan aldığımız cevaplar Güldür Güldür Show skeci gibi'

Zelal Sahidenur SARİ

VAN - Türkiye'de elektriğin 2013 yılında tamamen özelleştirilmesi krizleri de beraberine getirdi. Tekelleşen elektrik şirketlerinden DEDAŞ'ın Diyarbakır, Mardin, Urfa gibi kentlerde uyguladığı elektrik kesintileri halkı canından bezdirdi.

DEDAŞ'ın çiftçilere gönderdiği milyonluk sulama faturaları ve jandarmayla eşliğinde köyleri basıp trafoları sökmesi de tepkileri büyüttü. Elektrik krizi can da aldı. Diyarbakır ve Mardin sınırında 20 Haziran'da elektrik tellerinden çıkan yangında 15 kişi öldü. İzmir-Konak'ta da 12 Temmuz'da elektrik akımına kapılan iki kişi öldü. DEDAŞ da Gediz Elektrik de ihmali kabul etmedi.

KESİNTİLER SÜT ÜRETİCİLERİNİ VURDU

Van'da sık sık yaşanan elektrik kesintileri de halkı mağdur ediyor. Van Gölü Elektrik Dağıtım A.Ş.(VEDAŞ) tarafından 'planlı bakım ve onarım çalışması' adı altında yapılan kesintilerin mağdurlarından biri de süt üreticileri. Gürpınar ilçesine bağlı Otbiçer Mahallesi’nde yaşayan Mehmet Malat, 10 yıldır hayvancılık yapıyor. Kurduğu çiftlikte süt üreten Malat'ın en büyük sorunu sık sık yaşanan elektrik kesintileri.

'ELEKTRİK 12 SAATTE GELDİ'

Yaşadığı sorunu Artı Gerçek'e anlatan Malat, "Bir hafta sonu cumartesi saat 21:00’de elektriklerimiz kesildi. Ben de arızayı bildirmek için hemen çağrı merkezini aradım. Çağrı merkezinden bana geri bildirim mesajı da geldi. Ama arızayı çözmek için kimse gelmedi. Elektrik gidince çiftliğimizde bütün işler durdu. Çağrı merkezini aramaya devam ettim. Sonrasında nöbetçi ekip bulurum umuduyla binaya gittim. Güvenlikçi bile yoktu. Çiftlikte stokta bekleyen süt ve sağılması gereken hayvanlar vardı. Oradan sonuç alamayınca ertesi gün sabah 07:00’de VEDAŞ’ın ilçedeki şefini arayıp durumu bildirdim. Bana, 'Benim bir özel hayatım var. Sen beni nasıl ararsın? Ben ne yapabilirim?' dedi. Nöbetçi ekiplerin gece 24:00’den sonra çalışmadığını, sabah 9:00’u beklemem gerektiğini söyledi. Elektrik gelene kadar 12 saat geçti ve ben 40 bin TL zarar ettim,” dedi.

'HAYVANLARIMIZ SAĞILMADIĞI İÇİN HASTALANDI'

Elektrik kesintisi yüzünden stoktaki bekleyen sütün bozulduğunu ve hayvanlarının hastalandığını vurgulayan Malat, "Çiftlikte süt soğutma tankında mevcut soğuk sütümüz var. Bu kesinti yüzünden 1 ton süt çöp oldu. Neredeyse 40 bin TL ediyordu. O da yetmedi sağılmayı bekleyen hayvanlarımız vardı. Sağma makinaları çalışmadığı için ve çok uzun süre sağılmadığı için hayvanlar meme hastalığına yakalandı. 6 bin TL’lik ilaç kullandık. Şu anda 50 ineğimiz hasta" diye konuştu.

'ALDIĞIMI CEVAP GÜLDÜR GÜLDÜR SHOW SKECİ GİBİ'

Yaşadıkları soruna ilişkin muhatap bulamadıklarına da değinen Malat, "Elektriğin kesildiği sırada ne rüzgâr ne yağmur ne bileyim ya da herhangi bir doğa olayı yoktu. Ama biz 12 saat elektriksiz kaldık. Ben nöbetçi ekipler sahadayken arıza bildirimi yapmıştım. Ona rağmen hiçbir muhatap bulamadım. Üstelik bütün mahallenin suyu sondajdan temin ediliyor. Elektrik gidince susuz da kaldık. Ama sorunun çözümü için aradığım şefin bana verdiği cevap, Güldür Güldür Show’da Ekonomi Bakanının, 'Bu zamları kim yapıyor? Niye birisi önüne geçmiyor?' demesi gibi bir şeydi" dedi.

'SORUNU ÇÖZECEK MUHATAP BULAMADIK'

Elektrik kesintisi yüzünden mağdur olan ve ismini vermek istemeyen başka bir süt üreticisi de "O gece yaşanan elektrik kesintisinden biz de etkilendik. Elektrik kesilir kesilmez arıza kaydı oluşturmamıza rağmen kimse arızaya müdahale etmedi. Ne o gece ne de ertesi gün bu sorunu çözecek muhatap bulamadık. Elektrik olmayınca hiçbir şey olmuyor. Biz üreticiyiz. Sağımlarımız var, süt tanklarımız var. Zar zor kurduğumuz işletmede elektrik olmayınca mağdur oluyoruz" diye konuştu.

'JENARATÖR ALACAK BÜTÇEMİZ YOK'

Artan maliyetler nedeniyle darboğazda olduklarını dile getiren üretici, "Bizim bütçemiz tesise jeneratör alacak, güneş enerjisi sistemi alacak kadar yüksek bir bütçe değil. Giderlerimiz çok yüksek. İşçi tutacak gücümüz bile kalmadı. Zorlanıyoruz. Hayvanlar sağılmadığı zaman meme bozulmaya gidiyor. Bir hayvanın bir memesi hastalandığında geri dönme şansı yüzde 30. Bunun ilaç maliyeti 7 bin TL. O da döner mi dönmez mi belli değil. İnek memesi bozulunca da hayvanı kendi fiyatının 15-20 bin TL altına satıyorsun” dedi.

'SÜT SOĞUTULMAZSA ÇOK HIZLI BOZULABİLİR'

Ziraat Mühendisleri Odası Van Şube Başkanı Engin Işık da "Sütün kendine has bir özelliği var. İçerisindeki bakteri ve yağ oranı nedeniyle çok hızlı bozulabilmektedir. Süt sağıldıktan sonra kısa bir süre içinde soğuk zincire vurulmalı. Daha sonrasında da endüstriyel işlemlerin yapılması lazım. Sütün elektrikten kaynaklı ya da üreticinin bazı girdilerinden kaçınmak amacıyla bekletmesinden kaynaklı bazı sorunlarla karşılaşılabilir. Hayvanların sağımı da eskisi gibi kol gücüyle yapılamıyor. Çünkü hayvan sayısı da oldukça yüksek" diye konuştu.

'HEM ÜRETİCİ HEM TÜKETİCİ MAĞDUR OLUYOR'

Bu durumun hem üreticiyi hem tüketiciyi mağdur ettiğini vurgulayan Işık, şunları söyledi:

"Elektrikten kesintisinden kaynaklı sağım yapılmaması hayvanların hastalanmasına, sütün bozulmasına ve üreticilerin zarar etmesine neden oluyor. Bu sütün kalitesinin de düşmesine yol açıyor. Bazı hayvansal hastalıklar da süt yoluyla hayvandan insana geçebiliyor. Bu yüzden üreticiyle beraber tüketici de mağdur oluyor.

Elektrik üreticiyi, tüketiciyi ve hayvan sağlığını aynı anda tehdit ediyor. Bu yüzden ilgili elektrik idaresinin gerekli önlemleri alması ve gerekli yatırımları yapması gerekiyor. Aksi takdirde eski alt yapı ya da mevcut alt yapılarla üreticilerin daha çok mağdur olacağı ortadadır. Bu sorunlarının öncelikle elektrik kesintilerinin ivedilikle giderilmesi gerekmektedir."

'HALKA HİZMET İKİNCİ PLANDA KALIYOR'

Elektrikte yaşanan krizi değerlendiren DEM Parti Van Milletvekili Zülküf Uçar ise "Enerji üretimi ve dağıtımı en asli kamu hizmetlerindendir. Bu alanda yürütülecek çalışmaların tek odak noktası kamu yararı olmak zorundadır. Bu sebepledir ki devlet her türlü kâr ve menfaat yaklaşımından uzakta bu hizmetleri üstlenmekle yükümlüdür. Türkiye’nin genelinde özelleştirilen elektrik dağıtım hizmetleri ana gerekçesini kâr arayışında bulmaya balamıştır. Yurttaşa hizmet ise ikincil nitelikte tutulmaktadır. Bunun Van ve çevresine yansımasını VEDAŞ uygulamalarından görmekteyiz. Neredeyse her gün köyler basılarak yurttaşların elektrikleri kesilmektedir. Buna itiraz eden yurttaşlar ise ya kötü muamele ile karşılaşmakta ya da itirazlar muhatapsız bırakılmaktadır" diye konuştu.

'ÖZELLEŞTİRME MAĞDURİYET YARATIYOR'

Özel elektrik şirketlerini halkı mağdur ettiğini dile getiren Uçar, "Yaklaşık bir aydır aralıksız bir şekilde sabah saatlerinden akşam geç saatlere kadar Van’ın birçok ilçesinde elektrikler kesilmektedir. Yurttaşların yaşadığı bu mağduriyeti giderecek yollar oldukça ağır ve işlevsiz kalmaktadır. Yapılan özelleştirmelerden sonra söz konusu elektrik dağıtım şirketlerinin kamu kurumu vasfı kalmadığından bunlara karşı yapılan idari başvurular usulen reddedilmektedir. Bir diğer ifadeyle devlet bu konuda sorumluluk almaktan kaçmaktadır” dedi.

Urfa'da DEDAŞ gerginliği: Jandarma müdahale etti, iki kişi tutuklandı