12 Şubat 1934, Viyana ve Linz’de işçi ayaklanması

Erdal BOYOĞLU

İşçi Odalarının otonom örgütlenme hakkı elinden alınarak, hükümet komiserliğinin denetimi altına verildi. İşçi Gazetesi’ne "Arbeiter Zeitung" kısıtlamalar getirildi. Gazete susturulmak istendi. Avusturyalı komünist ve sosyal demokrat işçiler bu gidişe dur demek ve demokrasiyi kurtarmak üzere mücadele birliği yaptılar. Her iki taraf da silahlandılar. Faşizme karşı ayaklanmayı örgütlediler. 12 şubat tarihi Avusturya işçi sınıfının önemli bir sınav verdiği bir tarihtir.
12 şubat direnişinin ilk kıvılcımı Linz’de başladı. "Heimwehr" polisleri komünist ve sosyal demokratların sürekli uğradıkları lokali basarak kahvede oturanları arama yapmak istiyor. Kahvede oturan sosyal demokratlar silahlı oldukları için onların silahlarını almak istiyor. sosyal demokratlar da vermek istemeyence silahlı çatışma çıkıyor lokalde çıkan çatışma sonucu yaralanmalar oluyor. Baskın haberleri Avusturya’ya yayılıyor. (Viyanalı işçilerin tepkisi diğer bölgelerden daha farklı tavır geliştiriyor. Sokak barikatları kuruyor.)

12 şubat günü işçi ayaklanmasına dönüşüyor. Viyana, Linz, Steyr, Bruck an der Mur ve diğer sanayi merkezlerinde dört gün silahlı bir mücadele sürdü. Bu silahlı direniş sosyal demokratlar arasında tartışmalara neden oldu. Alınan karar sonucu mücadele sendikalarda sosyal demokratları desteklediğinden dolayı ayaklanma sona erdirildi. Çünkü işçiler arasında ki önemli güç sosyal demokratlardı. İşçileri silahsızlandıran sosyal demokratlar, silah ve mermilere el koyarak direniş kırıcılığı yaptı. İşçiler arasında önder konumda olanlar sosyal demokratlardı. Komünistler her ne kadar yönetim organlarına muhalefet yapsalar da güçleri alınan kararda etkili olamadı. İşçiler silahsızlandırıldığından dolayı ayaklanmadan geri çekildiler. Sosyal demokratlar içinde çekingen ve korkak tavırlı kişilerin yanında direnenler ileri ki günlerde cılız gelişen mücadeleden kopmadılar. 12 Şubat başkaldırısı sosyal demokratların siyasal bakışından kaynaklı geri çekilmedir. Sendikalar sosyal demokratların siyasi kulvarında olduğu için direniş kararından geri adım attı.

Gençlik önderi konumunda olan Bruno Kreisky’de 12 şubat ayaklanmasında etkin rol oynayan savaşçılar arasındaydı. Hitler faşizminden kaçtı. İsveç’te politik sürgün olarak yaşadı. Bruno Kreisky 1970-1983 arası Avusturya Başbakanı oldu.

KPÖ, parti olarak 12 Şubat 1934’de direniş çizgisinde yer aldı. SPÖ’lere yakın "Cumhuriyetçi Savunma Birligi’nin" faşizme karşı başlattığı işçi ayaklanmasına aktif katıldı. Ancak ayaklanma SPÖ’nün siyasal kararıyla direniş sonlandırıldı. Şubat ayaklanmasının kanlı bastırılmasından kısa bir süre sonra KPÖ’nün üye sayısı 4 binden 16 bine yükseldi. KPÖ işçiler ve köylüler arasında kitleselleşen bir parti oldu.

Faşist iktidar var olan partileri kapattı. Sosyal Demokrat parti’nin yasaklanmasıyla, bir çok SPÖ taraftarı yeraltında KPÖ ile birlikte çalıştı.
İşçi haraketi ve onun örgütlü gücünü oluşturan sendikalar ve partiler bundan böyle 2 Dünya savaşı sonuna kadar yer altında faliyet sürdürmek zorunda kalacaktı..

Şubat direnişinde 314 ölü, 815 yaralı oldu. Bunu ölüm cezaları, tutuklamalar, toplama kamplarına sürgünler izledi. 1933’de, Dullfuss parlamentoyu fes etti.
Başbakan, Engelbert Dollfuss Başbakanlıkta 25 .Temmuz.1934’de öldürüldü. Dollfuss, Mussoli’nin en iyi arkadaşıydı. Komünistlere karşıydı. Hitler ordusu radyo evine ele geçirdikten sonra anonsla Dollfuss’un istifa ettiğini duyurdu.

Naziler, yönetime el koyduğunu ve iktidara geldiğini açıkladı. Hitler yönetimine karşı gelmemelerini ve kararlara uymalarını, aksi halde çok sert önlemlere başvuracaklarını  açıkladı.

Karl Schuschnig hükümet kurmanın yollarının arıyordu.  Avusturya çapında destek toplamak için manevralar yapıyordu, vatanseverlik duygularını ateşliyordu. 12 Şubat 1934’ten beri ilk kez sosyalistler ve komünistlerin meydanlarda boy göstermesine izin verildi ve komünistler artan Nazi baskıları karşısında hükümete kayıtsız şartsız destek verdiklerini ilan ettiler. Sosyalistler de bazı yetkiler karşılığında Karl Schuschnigg tam destek vereceklerini açıkladılar.

Hitler, Şubat 1938’de Karl Schuschnigg ile bir görüşme yaptı. Nazi partisi üstündeki yasağı kaldırmaz,tutuklu Nazileri serbest bırakmaz ve Nazilere hükümette görev vermezse askeri tedbirler düşünmeye başlayacağını söyledi. Karl Schuschnigg Hitler’in isteklerini kabul etti ve bir Nazi avukat Arthur Seyss-Inquart’ı İçişleri Bakanı, bir diğer Nazi Edmund Glaise-Horstenau’yu Devlet Bakanı yaptı. Böylelikle Nazi’ler fiili olarak Avusturya’yı siyasal ve askeri denetim altına almayı gerçekleştirdi. Hitler 1938’de Avusturya’yı işgal etti.

Dünden bugüne Sosyal Demokrat Parti’nin (SPÖ) kullandığı isimler.

Sosyal Demokratische Arbeiter Partei, SDAP, "Sosyal Demokrat İşçi Parti" 1934-1945

Sosyalitische Partei Österreich "Avusturya Sosyalist Parti"1945-1991

Sosyal Demokrat Parti (SPÖ) 1991’den beri kullandığı parti ismi.

İkinci dünya savaşında Viyana‘yı Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ele geçirdi. Müzeler, okullar, hastaneler Sovyetler Birliği tarafindan açıldı.. Viyana halkı Sovyetler Birliği askerlerine yardım etti. Avusturya Komünist Partisi ( KPÖ) oylarını artıramadı. Seçimlerde umduğunu bulamadı.

Kasım.1918 Avusturya Komünist Partisi kuruldu. (Koministische Partei-Deutsch Österreich (KPDÖ), 10 Viyana, Gudrund str. 133 binasında kuruluş kongresini yaptı.

Karl Renner, Stalin’le görüşmesinde "bağımsızlığımızın tarafınızdan kabul edilmesini arzu ediyoruz .Bağımsız olmak istiyoruz ama sizin tarafınızdan" diyor. Stalin’in şartı ise Renner’den Neutral (Bağımsız) kalmasını istedi. Nato, Cento vb emperyalist kurumlarla çalışmayacağına dair  garantisi verilmesini şart koşmuştu. Moskova’da yapılan antlaşma ile bağımsızlık imzası atıldı.

Hitler’in Avusturya halkına yaşattığı duruma bir göz attığımızda karşılaştığımız tablo:

-2.700 kişi asıldı,
-74.000 Avusturyalı askerden kaçma, bu yüzden tutuklanma, askere gitmeyi reddetme nedeniyle kavuşturmaya uğradı,
-417 Avusturyalı Morzing platz’daki, Gestopa hapishanesinde öldürüldü.
-30.000 kişi siyasi davalardan dolayı tutuklandı.
-9.270 kişi Avusturya’nın diğer bölgelerinde öldürüldü.
-16.493 Avusturyalı toplama kamplarında öldürüldü.
-800.000 Avusturyalı askere alındı. Erkek nüfusun%10’u olan 380.000 kişi cepheden geri dönmedi.
-12.622 Viyanalı bombardımanlar sonucu hayatını kaybetti.
-112.976 kadın savaşta kocasını kaybetti.
-136.721 çocuk savaşta babasını kaybetti.
-4.500 çocuk hem annesini hem de babasını yitirdi.

Hitler faşizmi; Avusturya’daki tüm sendikaları, İşçi Odalarını yasakladı. Sendikaları ve İşçi Odalarını yasadışı ilan etti.