Covid -19 aşıları ne kadar etkilidir?

Prof. Dr. Hakan YAMAN

İki mRNA aşısı (BioNTech ve Moderna) ile ilgili çalışmalar, aşıların ikinci dozdan sonra altı ay kadar etkili olabileceklerini bildirmektedir. Hatta bir aşının bir yıla kadar izlerinin kalabileceği düşünülmekte. Koruyuculuğunun sürmesi için gelecekte ek doz aşıların önerilmesi olasıdır. Benzeri deneyim influenza aşıları ile yaşanmaktadır. Her yıl yeni ortaya çıkan ya da sık görülen varyantlara karşı yeni bir aşı dozu uygulanmakta ve özellikle bağışıklığı zayıf bireyler korunmaktadır. Böylece bireyler, kökleri 1920’lere kadar dayanan ölümcül İspanyol gribine karşı korundular. Suçiçeğine karşı yapılan aşıların ise insanları 60 yıla kadar korudukları gösterildi. Covid-19’a karşı geliştirilen aşıların koruyuculukları daha kısa süreli olsa da, yine de yapılan ek aşılama dozlarıyla insanların B lenfositlerinin daha uzun süreli koruyucu olacakları umut edilmektedir.

BioNTech aşısının ikinci dozdan sonra % 91.3 oranında etkili olduğu bildirilmiştir. Ardından yapılan ölçümlerde  (ikinci aşıdan sonraki yedi gün ile altıncı ay arasında) antikorlar tespit edildi. Ciddi hastalık seyrine karşı ise % 95.3-100 etkin oldukları saptandı (FDA ve CDC kriterlerine göre). Ayrıca Güney Afrika varyantına karşı da yüksek derecede koruyuculuk tespit edildi.

Wendy K. Jo ve arkadaşlarının Charité Universitätsmedizin, Berlin’de yürüttükleri bir çalışmada pandemi sürdükçe ilk iki doz aşıdan sonra yıllık Covid -19 aşısının yapılması gerektiği bildirildi. Pandemi bittikten birkaç yıl sonra ise yıllık aşılamaya gerek kalmayacağı bildirildi. Bu görüşlerini virolojik çalışmalara dayandırdılar. Covid -19 bir korona virüstür, grip ise Influenza virüsüne bağlı gelişir. Influenzanın mutasyon geliştirme özelliği incelendiğinde, hızlı mutasyona uğradığını söylemek mümkündür. Bu nedenle her yıl aşıyı gerekli kılmaktadır. Covid -19 ise bir korona virüs ve influenzadan daha farklı özelliklere sahiptir. Bu bağlamda yeni gelişen mutasyonlar nedeniyle birkaç yıl daha yıllık ek aşılamalara gereksinim olacağı tahmin edildi. Bu çalışmada iki korona virüs tipinin S genleri (229E ve OC43) incelendi. İki tip de kırk yıldan eski korona virüsleriydi ve bir influenza tipi ile karşılaştırıldılar. Yapılan incelemede yıllık mutasyon geçirme hızlarının influenzaya göre dört katı daha az olduğu saptandı. Covid-19’un ise influenzaya göre iki buçuk kat daha az mutasyona uğradığı tahmin ediliyor. Böylece bir süreliğine yapılacak olan yıllık Covid-19 aşılamalarının bu mutasyonların üstesinden gelebileceği düşünülmektedir.