İskoçya bağımsızlık için referanduma gitmek istiyor

İskoçya'da geçenlerde yapılan seçimlerde iktidardaki SNP, Scottish National Party (İskoçya Ulusal Partisi) oyların çoğunluğunu alarak iktidarda kalmayı tekrar garantiledi. SNP sol bir çizgiye sahip olup, bağımsızlık taraftarıdır. SNP aynı zamanda, Labour Parti'nin de destekçisi durumundadır. Çünkü Labour'u çizgisel olarak kendilerine daha yakın buluyorlar. Çünkü Labour bağımsızlık yanlısı bir eğilime sahiptir. Kuzey İrlanda sorunu çözüldüğünde, Labour iktidardaydı ve bu konuda sorunun demokratik çözümünü gerçekleştirdi.

Kuzey İrlanda, İngiltere'nin bir şehri statüsüne sahipti. IRA, Kuzey İrlanda'nın İrlanda Cumhuriyeti'ne bağlanmasını istiyordu. Ancak ara bir çözüm buldular. Kuzey İrlanda İngiltere'nin bir şehri konumundan çıkıp, Birleşik Krallığı (Britanya) oluşturan dört ülkeden biri oldu. Kuzey irlanda kendi içinde bağımsız bir statüye sahiptir. Yani bir çeşit federasyon-özerklik. Kendi yerel parlamentosu, başbakanı ve bayrağı var. Para birimi GBP. İskoçlar, yaklaşık 2300 yıldır Britanya'da yaşıyorlar.

İskoçlar, İngilizlerden 800 yıl önce, Britanya'ya geliyorlar. İskoçlar, İrlandalılar ve Gallerliler, Celtik üst kimliğine sahip olup, akrabalar. 11. yüzyılda İskoçlar, İngilizlere karşı savaşıp bağımsızlklarını kazandılar, ayrıldılar. 1750 yılında İskoç kralının oğlunun, İngiliz kralının kızıyla evlenip, Birleşik Krallığın kralı olmasıyla tekrar birleştiler. İskoçya 6 sene önce bağımsızlık referandumu yapmıştı. Ancak yüzde 46'ya karşın, yüzde 54 bir oyla 'hayır, ayrılmayalım' denmişti.

İngiltere Merkez Bankası, her yıl İskoçya'ya 6 milyar sterlin mali yardım yapıyor. Şayet ayrılma kararı alırlarsa, bu yardım kesilir. Bilindiği gibi, sanayi ağırlıklı olarak İngiltere'de bulunuyor. Britanya, sanayisinin çoğunu çok daha düşük maliyetli ve hava kirliliği gibi nedenlerden dolayı, Hindistan gibi ülkelere taşımıştı. İskoçya sadece viski üretimi yapıyor ve para birimi olan, İskoçya Sterlini, İngiliz Sterlini ile aynı değerdedir. Ayrılma durumunda bu değerini koruyup koruyamayacağı da bilinmiyor.

İskoçya'nın ayrılmasının, İskoçya'ya ekonomik bir bedeli olur. Britanya'nın gelirinin sadece yüzde 5'i gibi çok düşük bir rakam İskoçya'dan geliyor. Yani İskoçya'nın ayrılmasının, İngiltere'ye mali açıdan bir kaybı olmaz. Birde İskoçya resmi eğitim dili olarak İngilizceyi kullanıyor. Çünkü İskoç dili eğitim dili olamayacak kadar asimile olmuş. Yani İskoç dili Britanya Anayasası tarafından resmi olarak kabul ediliyor ve halk arasında konuşuluyor ama eğitim İngilizce yapılıyor.

Yani bağımsızlık durumunda İskoç dilini eğitimde ve uluslararası diplomatik ilişkilerde kullanabileceklerini sanmıyoruz. Dil bilimcileri, İskoç dilinin eğitim dili olabilmesi için çok çalışmışlar ama dil eğitim dili olamayacak kadar asimile olmuş. Yani eğitim dili olmayan bir dil, resmi dil olamaz. İskoçya ayrılsa bile, İngilizceyi kullanırlar. Başka bir dili resmi olarak kullanan bir ülkenin ayrılması iyi olur tabii ki ama bu sadece biçimsel bir bağımsızlık olur. Bağımsızlık sadece ayrı devlet kurma şeklinde ve siyasi olmamalı, aynı zamanda dil, ekonomi ve kültürü de kapsamalıdır.

İskoçya'nın iş sahası da genellikle İngiliz şirketlerin elindedir. Bağımsızlığını kazanan bir İskoçya'nın en başta bağımsız bir ekonomisi ve kültürü olacak, dilini de eğitimde kullanabilecek. Başka bir dili kullanan, ekonomisi bağımlı olan bir ülkenin bağımsızlığı şekilsel olur. İskoç halkını en çokta endişenlendiren de bu ekonomik durumlardır. yaklaşık 6 milyon nüfusa sahip bir ülke için, her yıl 6 milyar sterlin yardım çok iyi bir mali gelirdir. Ayrılma durumunda bu büyük mali yardım kesilir ve ekonomi erezyon yaşayabilir. İskoçya'nın İngiltere için sadece tarihsel ve siyasi önemi var. Ekonomik olarak İngiltere için fazla bir önemi şu an yok.

Britanya merkez hükümeti, İskoçya'nın Birleşik Krallık'ta kalmasını istiyor. Ama eğer bağımsızlık kararı oy çokluğuyla çıkarsa da buna saygı duyacaklarını ve siyasi gereklerini yerine getireceklerini söylüyorlar. İskoçya ülke ve halk olarak zaten dünyaca biliniyor. İskoçya, AB'de kalma taraftarıydı. Şayet İskoçya bağımsızlık yönünde karar verirse, AB'ye girme başvurusu yapabilir. Muhtemel bir referandumun nasıl sonuçlanacağını bilemeyiz ama ekonomik sorunlardan dolayı, İskoç halkı az bir farkla 'ayrılmayalım' diyebilir.

İskoçya'nın normalde bağımsızlığa yakın bir statüsü var. Yani kendi içlerinde bağımsızlar. Eğer İskoçya ayrılalım diye karar verirlerse, Galler ve Kuzey irlanda da, bağımsızlık referandumuna gidebilirler. Bilindiği gibi, idari olarak İngiltere merkezli Britanya çok güçlü ve nüfuzlu bir ülkedir. Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda ve daha birçok ada ülkesi, Britanya'ya 'bağlılar' ve güçlü ekonomileri var, refahları yüksektir. Bu nedenlerden dolayı, adı geçen ve kendi içlerinde bağımsız olan ülke halklarının çoğunluğu ayrılmayalım diyebilirler. Yani Britanya'da kalmakla kendilerini daha güçlü hissediyorlar. Britanya pasaportu, dünyanın en öncelikli pasaportlarından biri. 180 ülkeye vizesiz girebiliyorlar. Bağımsızlık, şimdilik sadece konuşuluyor.  Ama eğer olursa da, İskoçya'nın ne yönde karar vereceğini, bekleyip göreceğiz.