Araştırma: Sosyal medyadan aldığımız haberlere düşüncemize uygunsa güveniyoruz

ARTI GERÇEK- İstanbul Bilgi Üniversitesi İletişim Fakültesi ve İnsani Gelişim Vakfı(İNGEV) sosyal medya kullanımına dair İnsani Gelişme Monitörü Araştırması sonuçları açıklandı. Araştırma; Facebook, Instagram, Snapchat, Telegram, Tik Tok, Twitter, Whatsapp ve Youtube uygulamalarını kapsıyor.

Araştırma için 26 ilde yaşayan 1.555 kişi ile telefon görüşmesi yapıldı ve 10 Şubat- 5 Mart tarihlerini kapsıyor. Araştırmaya katılanların büyük çoğunluğu sosyal medyayı özgür olarak tanımlarken, benzer çoğunluk ise sahte hesaplarla dolu olduğuna inanıyor.

Toplumun %56’sı sosyal medyayı "özgür haber alma kaynağı" olarak tanımlarken %61’i ise sosyal medyanın "yalancı hesaplarla dolu" olduğunu düşünüyor. Sosyal medyayı "özgür haber kaynağı" olarak tanımlayan her 5 kişiden 3’ü ise yine bu mecranın "yalancı hesaplarla dolu" olduğunu düşünüyor. Buradan sahte veya anonim hesapların çokluğunun bireylerin bu mecrayı "özgür haber alma kaynağı" olarak tanımlamalarına engel olmadığı anlaşılıyor. Ancak bu algı toplumun yarısını bu mecralardaki haberlere inanıp inanmamak konusunda kararsız bırakıyor.

Büyük çoğunluk ise kendisini pasif izleyici olarak tanımlıyor. Bu mecraları kullanan küçük ama gündemi belirleyen aktif bir kullanıcı azınlığının olduğunu gösteriyor. Araştırma geleneksel bilgi kaynaklarının önemini hala koruduğunu gösterirken sosyal medyayı özgür bulanların yarısı sosyal medyanın "iyi bir haber kaynağı" olduğunu düşünüyor. Sosyal medyayı özgür bulmayanların bu mecrayı "iyi bir bilgi kaynağı" olarak algılama oranı ise %15’e kadar düşüyor.

Kendilerini pasif olarak tanımlayanlar sosyal medyayı bilgi almak ve bilgiyi doğrulamak için kullanıyor. Türkiye’nin %88’i sosyal medyayı "ülkedeki değişik konular hakkında haber/yorum almak" ve "edinilen bilgilerin doğruluğunu araştırmak" için kullanıyor.

YAŞLILAR TANIDIKLARININ HAYATINI ÖĞRENMEK, GENÇLER İSE PAYLAŞMAK İÇİN KULLANIYOR

Her 5 kişiden 3’ü sosyal medyayı "kendi hayatındaki gelişmeleri paylaşmak" için kullanırken toplumun yarısı "ülkedeki değişik konular hakkında kendi görüşünü paylaşmak" gibi amaçlar için kullandığını belirtiyor. 55 yaş ve üstü kesim, sosyal medyayı "tanıdıklarının hayatıyla ilgili bilgi almak" için kullanmaya ve 18- 34 yaş grubu, sosyal medyayı "kendi hayatındaki gelişmeleri paylaşmak" için kullanmaya daha yatkın görünüyor.

KADINLAR VE GENÇLER HABER KAYNAKLARINA GÜVENİYOR

Toplumun geleneksel ve dijital haber alma mecralarına toplam güveni %40’ı bile bulmuyor. Kadınların ve gençlerin genel olarak haber alma kaynaklarına güveni daha yüksek seviyede.

Her dört kişiden sadece biri aktif kullanıcı durumunda. Sahte hesaplar sosyal medyanın iyi bir bilgi kaynağı olmasına engel olmasa da bireylerin pasif kalmasında etkili. Sosyal medyanın "yalancı hesaplarla dolu" olduğunu düşünenlerin yarısı aynı zamanda kendini "genel olarak pasif" olarak tanımlıyor.

KADINLAR İNANMADIKLARI PAYLAŞIMLARA TEPKİDE ÇEKİMSER

Toplumun genelinde her 5 kişiden sadece 1’isi kendini "sosyal medyada aktif" olarak tanımlıyor. Yine aynı oranda birey ise sosyal medyada inanmadığı paylaşımlara yorum ya da cevap yazarak tepkisini gösterdiğini ve bu mecranın diğer kullanıcılarıyla etkileşime girdiğini belirtiyor.Kadınlar "inanmadıkları paylaşımlara tepki vermek" konusunda erkeklere göre daha çekimser davranıyor. Her 5 kadından 3’ü inanmadığı paylaşımlara tepki vermezken erkeklerin yarısı tepki
vermiyor.

Yaş ilerledikçe "inanılmayan paylaşımlara tepki verme" davranışı da artıyor. 18-34 yaş grubundaki her 5 kişiden 3’ü "inanmadığı paylaşımlara tepki vermeyeceğini" söylerken 55 yaş üstü grubun ancak yarısı "inanmadığı paylaşımlara" tepkisiz kalabiliyor.

Gençler karşıt görüşlere açık olmak konusunda daha olumlu. Toplumda yaklaşık her 3 kişiden 1’i, "görüşüne uygun haberlere inanacağını" belirtiyor. 18-34 yaş arası kişiler, görüşlerine uygun olmayan haberlere diğer yaş gruplarına kıyasla daha yakın.

SOSYO-EKONOMİ GRUPLARA ÜYELİĞİ ETKİLİYOR

Toplumda sadece her 4 kişiden 1’i sosyal medyada bir gruba üye olduğunu belirtiyor. Sosyo-ekonomik statü grubu geriledikçe sosyal medyada bir gruba üye olma oranı da geriliyor. Sosyal medyada toplum genelinde en fazla tercih edilen gruplar arkadaşlık grupları (%77) olurken bunu mesleki gruplar/işyeri grupları izliyor (%66). Mesleki gruplara, toplumsal-siyasi içerikli gruplara ve spor amaçlı gruplara üyelik erkekler arasında kadınlara göre belirgin olarak daha yaygın.

Yaş grupları arasında da üye olunması tercih edilen sosyal medya gruplarında farklılıklar göze çarpıyor. Toplumsal ve siyasal içerikli gruplara 55 yaş ve üstü kesim ilgi gösterirken, 18-55 yaş arası mesleki gruplara/işyeri gruplarına daha fazla ilgi gösteriyor.