Cezaevlerinde 13 şehirden fazla insan var

HABER MERKEZİ - İHD, 2017'nin hak ihlalleri raporunu açıkladı. Rapora göre; 33 kişi infaz edildi, çatışmalarda 656 kişi yaşamını yitirdi, 408 kadın ve 99 çocuk öldürüldü, 133’ü çocuk 5 bin 268 kişi işkence ve kötü muameleye maruz kaldı, 12 bin 145 kişi gözaltına alındı, 528 kişi hakkında 3 bin 125 yıl hapis cezası verildi, 213 gazeteci tutuklu, 2017’de 2 bin 6 işçi yaşamını yitirdi, cezaevlerinde 13 şehirden fazla insan var.

İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Merkezi, 2017 Yılı Türkiye İnsan Hakları İhlalleri Raporu’nu açıkladı. İHD Genel Merkezi’nde düzenlenen toplantıda raporu Eş Genel Başkan Öztürk Türkdoğan açıkladı. 2017 yılının OHAL'le geçtiğini aktaran Türkdoğan, Türkiye'nin insan hakları eksenin kaydığını ve tek kişi yönetimine dayalı rejim değişikliğiyle geçtiğini vurguladı.

'İNSAN HAKLARI EKSENİ KAYDI'

İHD'nin Türkiye'de sıkıyönetim şartlarında kurulduğunu dile getiren Türkdoğan, 1987 yılında sıkıyönetimin kalktığını ancak 30 yıl sonra ülkenin tamamının OHAL ile yönetilmeye başlandığını belirtti. Türkiye'de gelinen noktanın iyi bir nokta olmadığının altını çizen Türkdoğan, Türkiye'nin Kopenhag Kriterlerine uyma hedefinden kaydığını neredeyse Şengay Beşlisi'nin insan hakları kategorisine düştüğünü belirtti.

'TEK KİŞİYE DAYALI OTORİTER YÖNETİME GEÇTİ’

2017’de Türkiye'de rejim değişikliğine gidildiğini söyleyen Türkdoğan, "Türkiye parlamenter demokratik sistemden tek kişiye dayalı bir otoriter yönetime geçti. Tek kişiye dayalı rejim kesinlikle kabul edilemez. OHAL kesinlikle uzatılmamalıdır. Türkiye'de şuan OHAL'in uzatılması için hiçbir sebep yok. Darbeden sonraki süreci karşı darbeye dönüştürmesine olan eleştirilerimiz hale geçerlidir. Türkiye'de şuan demokrasi ve insan hakları sorununu çözebilecek yeni bir Anayasa'ya ihtiyaç vardır, tek kişi yönetimine dayalı bir sistem değildir. Kuvvetler ayrılığına, hukukun üstünlüğüne, azınlık haklarının güvence altına alındığı bir Anayasa'ya ihtiyaç vardır."

'OHAL KALDIRILMALI'

Siyasal iktidarın çatışmacı politikalardan biran önce vazgeçmesi çağrısında da bulunan Türkdoğan, "Savaşta ısrar politikasından vazgeçmelidir. Yeniden bir barış sürecinin örülmesini istiyoruz. TBMM açık ama OHAL sonrası devre dışı kalmıştır. Şuan 10 milletvekili tutuklu. Demokratik siyaset dışlanmış durumda. Türkiye yeniden siyasi denetime alınmıştır. Türkiye daha önce 12 Eylül Askeri Darbe sonrası siyasi denetime alınmış ve uzun yıllar denetimde kalmıştı. Avrupa Konseyi tavsiyelerine uymalı, BM'nin eleştirilerine kulak vermeli ve OHAL kaldırılmalıdır" ifadelerinde bulundu.

213 GAZETECİ TUTUKLU

Raporda sıralanan ihlallerden bazıları şöyle:

- 23 Temmuz 2016’da yürürlüğe giren 667 sayılı KHK ile gözaltı süresi 30 güne çıkarılmış, 27 Temmuz’da yürürlüğe giren 668 sayılı KHK ile gözaltının ilk 5 gününe avukat ile görüş yasağı getirilmiştir. Bu uygulama 6 ay boyunca kesintisiz uygulanmıştır. 23 Ocak 2017’de yürürlüğe giren 682 sayılı KHK ile gözaltı süresi 30 günden 14 güne indirilmiş, gözaltında avukat görüş yasağı ilk 1 güne indirilmiştir.

- OHAL KHK’ları ile 99 belediyeye el koyulduğu, bunlardan 94’ünün DBP’ye mensup belediyeler. El konulan belediyelerde görev yapan seçilmiş 68 belediye eş başkanının tutuklandı, 28 HDP il eş başkanı ile 89 ilçe eş başkanı tutuklandı, 780 HDP il ve ilçe yöneticisinin tutuklandı.

- OHAL süresince çıkarılan KHK’lerle 116 bin 512 kamu görevlisinin kamu görevinden çıkarıldı. Kapatılan özel kuruluşlarda görev yapan ve çoğunluğu öğretmen olan 22 bin 474 kişinin çalışma izinleri iptal edildi, bunlardan sadece 614’ünün izni iade edildi.

- OHAL süresince HSK kararı ile 4 bin 308 hâkim ve savcı ihraç edildi, 166 hakim ve savcı göreve iade edildi.

- Kapatılan özel eğitim/öğretim kurumları (okul, kurs, pansiyon, yurt gibi) 2 bin 281’dir. 15 özel üniversite kapatılmış, 19 sendika ve konfederasyonun faaliyetlerine son verilmiştir. Kapatılan 15 Üniversitenin toplam 3 bin 41 kadrolu personeli işsiz kalmıştır.

- OHAL süresince yazılı ve görsel medya başta olmak üzere kapatılan basın yayın kuruluşu 201 olup sadece 25’inin açılmasına izin verilmiştir.

- OHAL süresince çok sayıda gazeteci tutuklanmıştır. Halen 213 gazeteci tutuklu ve hükümlü olarak cezaevinde tutulmaktadır.

- OHAL süresince 1 bin 607 dernek kapatılmış olup 183’ünün geri açılmasına izin verilmiştir. 168 vakıf kapatılmış olup 23’ünün geri açılmasına izin verilmiştir.

- Adalet Bakanlığı resmi istatistiklerine göre 2016 yılında Cumhurbaşkanına hakaretten yani TCK 299. Maddesi’nden dolayı 4 bin 187 kişiye dava açılmıştır. Türklüğe hakareti düzenleyen TCK 301. Maddesi’nden ise 482 dava açılmıştır. Örgüt propagandası yapmaktan dolayı 2016 yılında 17 bin 322 kişiye dava açılmıştır.

ÖLÜMLERLE DOLU BİR YIL

- Kolluk güçlerinin yargısız infazı, dur ihtarına uyulmadığı gerekçesiyle veya rastgele ateş açması sonucu 33 kişi yaşamını yitirmiş, 62 kişi de yaralanmıştır.

- 2017 yılında gözaltı yerlerinde 3 kişi yaşamını yitirdi, 1 kişi yaralandı. Faili meçhul saldırılar devam etmiş 12 kişi yaşamını yitirmiş, 16 kişi yaralanmıştır.

- Silahlı çatışmalar nedeniyle 161’i asker, polis, korucu, 483’ü militan, 12’si sivil olmak üzere toplam 656 kişi yaşamını yitirmiştir.

- Güvenlik güçlerine ait zırhlı araçların çarpması sonucu 8’i çocuk olmak üzere toplam 23 kişi yaşamını yitirmiş, 6’sı çocuk olmak üzere 26 kişi de yaralanmıştır.

- Mayın ve sahipsiz bomba benzeri patlaması sonucu 6’sı çocuk olmak üzere toplam 7 kişi yaşamını yitirmiş, 17'si çocuk toplam 28 kişi de yaralanmıştır.

- Cezaevlerinde 3’ü çocuk olmak üzere en az 19 kişi çeşitli nedenlerle yaşamını yitirmiştir.

- OHAL KHK’ları ile ihraç edilen kamu görevlilerinden 19 kişi intihar ederek yaşamına son vermiştir. 2016 yılında da 24 kişi intihar etmiştir.

408 KADIN KATLEDİLDİ, 2 BİN 6 İŞÇİ HAYATINI KAYBETTİ

- Kadınlara yönelik yaşam hakkı ihlalinde ise 51’i intihar, 357’si toplumsal alanda katledilen kadın olmak üzere toplam 408 kadın yaşamını yitirdi, 610 kadın ise yaralı kurtuldu. Bin 74 kadın ise fuhuşa zorlandı.

- İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclis’inin verilerine göre 2017 yılında iş kazaları/cinayetleri sonucu en az 2 bin 6 işçi yaşamını yitirmiştir.

İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE

- 2017 yılında 2 bin 682 kişi işkence ve kaba muamele ile karşılaşmıştır.

- Çoğu Ankara’da olmak üzere 11 zorla kaçırma ve kaybetme vakası yaşanmıştır.

DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ

- Çok sayıda internet sitesine erişim engellendi. Bunlardan Sendika.org sitesine 61, Özgürlükçü Demokrasi gazetesinin internet sitesine ise 42 kez erişim engellendi. Mezopotamya Ajansı’na ise sürekli olarak erişim engeli uygulanmaktadır.

- 29 Nisan 2017 tarihinden bu yana da Wikipedia sitesine erişilemiyor. Bu yasaklarının son örneğini ise Paradise Papers ile ilgili olarak Cumhuriyet Gazetesi internet sitesinde çıkan haberlere konulan erişim yasağı oluşturmaktadır.

- 6 Ocak 2016 tarihinde barış için bildiri imzalayan 1 bin 128 akademisyenin birçoğu kamu görevinden ihraç edildi, Türkiye’yi terk etmek zorunda kaldı.

- İHD Eş Genel Başkanı Eren Keskin’in 2014 ve 2015 yıllarında Özgür Gündem gazetesiyle dayanışmak için genel yayın yönetmenliği yapması nedeniyle hakkında 143 dava açılmıştır. Bugüne kadar bu davalarda 355 bin 920 TL adli para cezası verildi. Bu cezalardan 105 bin 920 TL’si kesinleşti. 29 Mart 2018 tarihinde İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından 7,5 yıl hapis cezası verilmiştir.

- 2017 yılında, Özgür Gündem gazetesi ile dayanışmak amacı ile 1 günlük nöbetçi genel yayın yönetmenliği yapan 53 aydın, yazar, sanatçı ve aktivistten 38’ine açılan davalarda TMK 6/2 ile 7/2. Maddelerden hapis ve para cezaları verilmiş, hapis cezaları ertelenmiştir. Gazeteci Murat Çelikkan’a verilen hapis cezası ertelenmemiştir. Murat Çelikkan 14 Ağustos 2017 tarihinde cezaevine girmiş olup 21 Ekim 2017’de tahliye edilmiştir.

- Cumhuriyet gazetesinden Akın Atalay’ın tutukluluğu devam etmektedir. Gazeteci Can Dündar, Türkiye’yi terk etmek zorunda kalmıştır. Zaman gazetesinden Şahin Alpay AYM’nin 2. Kararı üzerine tahliye edilmiş, AYM kararına rağmen Mehmet Altan tahliye edilmemiştir.

- Bin 103 kişi hakkında 204 dava tespit edildi, 717 kişi hakkında 135 dava devam etti. 528 hakkında 3 bin 125 yıl hapis cezası verilirken, 191 kişiyi 412 bin 849 TL para cezası verildi.

CEZAEVLERİNDE HAK İHLALLERİ

- 1 Kasım 2017 itibariyle cezaevlerinde toplam 230 bin 735 tutuklu/hükümlü/hüküm özlü kişi bulunmaktadır. Bu sayı 2015 yılında 178 bin 089, 2014 yılında 154 bin 179 idi. AKP iktidara geldiğinde ise bu sayı 59 bin 429 idi. TÜİK’in 2016 yılı il nüfusu verilerine göre cezaevlerindeki toplam nüfus Türkiye’nin 13 ilinin nüfuslarından daha fazladır.

- Cezaevine girişte ve sonrasında devam eden kaba dayak, siyasi suçlardan tutuklananların 'terörist' olarak suçlanması ve bu gerekçeyle dövülmeleri, çıplak arama uygulamaları, her türden keyfi muamele ve keyfi disiplin cezaları, hücre cezaları, tek tip elbise dayatmaları, sürgün ve sevk uygulamaları yakın tarihte görülmedik boyutlara ulaşmıştır.

- Cezaevlerinde İHD’nin tespit edebildiği kadarı ile 401’i ağır olmak üzere 1 bin 154 hasta mahpus bulunmaktadır. Esasen bu kişilerden durumu ağır olan 401 kişinin insani ve hukuki açıdan bir an önce tahliye edilmesi gerekmektedir.

- Cezaevlerinde sağlık hakkı ihlali bin 429, haberleşme hakkı ihlali 518, disiplin cezası 734, sevk-sürgün uygulaması 2 bin 319. (Mezopotamya Ajansı)