Muhalefet partilerinin komisyon üyeleri ‘Afet Yasası’nı’ değerlendirdi: ‘60 yıllık evlerin tapusunun yüzde 30’una çökecekler’

Seda TAŞKIN

ANKARA - Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun (6306) ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, Meclis'te görüşülüyor.

Deprem kuşağında olan Türkiye’nin kentsel dönüşüm mekanizmalarında yaşanan tıkanıklıkların aşılması için hazırlandığı belirtilen yasa teklifi, tartışmaları da beraberinde getirdi. Kentlerin afetlere hazırlanması için Meclis’e sunulan yasa kabul edilirse, her yer rezerv yapı alanı ilan edilebilecek. Dönüşüm kapsamında borcunu ödeyemeyenler mülkiyet hakkını kaybedecek. Ayrıca uygulama projesi olmasa da araziler ihale edilecek.

İlgili yasa teklifinde yer alan Rezerv yapı alanına dair hükme göre; 6306 sayılı Kanun uyarınca gerçekleştirilecek uygulamalarda yeni yerleşim alanı olarak kullanılmak üzere Bakanlıkça alanlar belirlenebilecek. Kişiler, mülklerini yeni yerleşim yeri şeklinde kentsel dönüşüme sokmak istiyorlarsa, mülklerinin yüzde 30'unu devlete hibe etmeli ya da yüzde 30'unun parasal değerini devletin hesabına yatırmak zorunda kalacak.

Muhalefet partilerinin Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyon üyeleri söz konusu yasa teklifini Artı Gerçek’e değerlendirdi.

CHP: SARAÇOĞULLARI MAHALLESİ, İŞÇİ BLOKLARI GİBİ...

CHP İstanbul Milletvekili, komisyon üyesi Gökan Zeybek, Afet Yasası teklifinin parlamentoya gelmesini “Dağ fare doğurdu” sözleriyle eleştirdi.

Türkiye’nin bu kadar önemli bir meselesi ile ilgili beklenen yasa teklifinde çözüm önerilerinin büyük bir kısmının yer almadığını belirten Zeybek, “Ancak yasa teklifinin içinde Tebligat Yasası’nda bir düzenleme geliyor. Hukuki mahkemeler sürecinin kısaltılması ile ilgili biraz daha kolaylaştırıcı düzenlemeler geliyor ama elbette tehlikeli bulduğumuz noktalar da var” dedi.

Bakanlığın yetkilerini yeni kurulan Kentsel Dönüşüm Başkanlığı’na devrettiğini belirten Zeybek, şöyle konuştu:

“Daha önemlisi ise rezerv alanları tanımının içine şehir merkezleri dahil ediliyor. Bu Saraçoğlu Mahallesi gibi, İşçi Blokları gibi 60-70 sene önce emekçiler tarafından yapılan ve kentin merkezinde bulunan yaşlı yapıların bulunduğu yerlerin devlet eliyle rezerv alanı ilan edilerek, buradaki yurttaşların tapularının yüzde 30’una çökme ihtimali var. Bu yasanın içindeki en gizli ve tehlikeli madde budur.”

Gökan Zeybek

Yasa teklifinin içinde bazı olumlu ve sektörün dönüşüm ihtiyacını giderecek maddelerin olduğunu ancak diğer sıkıntılı maddelerin kabul edilemez olduğunu belirten Zeybek, “Yine teklifte, kamu ve hazine arazilerinin vakıflara devredilmesiyle ilgili bir madde var. Biz ısrarlı bir şekilde Genel Kurul ve Komisyon’da bunun yanlış olduğunu dile getirdik. Komisyon başkanı ve AKP Grup Başkanvekili de Genel Kurul’da bize ‘biz bu maddeyi madde metninden çıkaracağız ve vakıflara devredilmesi hükmünü çıkaracağız’ dediler. Muhalefetimizin bu noktada bir etkisi oldu” açıklamasında bulundu.

HEDEP: KENTSEL DÖNÜŞÜM ALTINDA ‘RANTSAL DÖNÜŞÜM’ YAPILACAK

Halkların Demokrasi ve Eşitlik Partisi (HEDEP) Batman milletvekili Zeynep Oduncu ise meclisten geçirilmek istenen afet yasasının tamamen hukuka ve yasalara aykırı olduğunun altını çizdi. HEDEP olarak şerhlerinin olduğunu söyleyen Oduncu, şöyle konuştu:

“Halkı mağdur edecek tekliflerle geliyorlar. Bu tekliflerin hiçbiri TBMM’de oluşturulan genel yasama işleyişi içerisinde komisyonların dahil edildiği bir şekilde ilerlemiyor. Komisyonların görüş ve önerileri dikkate alınmıyor. Bu maddelerle ilgili ilgili STK’lar ve ilgili kurumlardan görüş alınmadan sadece AKP ve MHP’nin olur dediği yaklaşımlarıyla bu yasalar torba kanunundan geçirilmeye çalışılıyor. Bunları yaparken de alelacele bir yöntem izliyorlar.”

İlgili yasa teklifi içinde mağduriyet yaratacak maddelerin olduğunu belirten Oduncu, kolluk kuvvet gücü ile halkın evlerinden çıkarılma tasarısının olduğunu ve bunun yasaya aykırı olduğunu söyledi.

Kentsel dönüşüm altında ‘rantsal dönüşüm’ yapıldığını belirten Oduncu, ‘‘’Rantsal dönüşüm’ diyoruz çünkü AKP’nin 22 senelik iktidarında maalesef toplanma alanlarının bile alışveriş merkezlerine dönüştürüldüğünü görüyoruz. Riskli binaların olmadığı alanlarda bir kentsel dönüşüm meydana getiriliyor” dedi.

Zeynep Oduncu

‘ÖNCELİK DEPREMZEDELERİN KIŞ GELMEDEN İNSANLARIN EVLERE YERLEŞTİRİLMESİ’

Türkiye’de 11 ili etkileyen 2 büyük deprem yaşandığını hatırlatan Oduncu, bu depremde binlerce binanın yıkıldığını ve yine binlerce binanın ise riskli bulunduğunu hatırlattı. Oduncu, şöyle konuştu:

“Depremzedelerin kış gelmeden korunaklı evlere, binalara yerleştirilmesi gerekirken, biz İstanbul’un Beyoğlu’nda, Tozkoparan Mahallesi’nde ya da İzmir’in en iyi rant alanında kentsel dönüşümden bahsediyoruz. O nedenle bu yasanın baştan sona gözden geçirilmesi gerekiyor, komisyonların işletilmesi gerekiyor ve gerekli odaların görüşleri alınması gerekiyor.”

İYİ PARTİ: ÖN ALIM HAKKINDAKİ YÜZDE 30 KISMININ HALKA AÇIKLANMASI GEREKİYOR

Komisyonun bir diğer üyesi, İYİ Parti İstanbul Milletvekili Ersin Beyaz ise üzerinde derinlemesine çalışılmış, her alandan uzman ve bilim insanlarının görüşlerinin alındığı, konuya hakim milletvekillerinin düşünce ve eleştirilerini de değerlendirilerek masaya yatırılacak bir kentsel dönüşüm sürecini desteklediklerini söyledi.

Beyaz, “Ama bu iktidarın yanlış işlerini, alelacele kanunlaştırma tarzını ve eleştiriye kapalı tutumunu eleştirmeyeceğimiz anlamına gelmiyor” diye konuştu.

Ersin Beyaz

Kanun teklifinde sözü geçen ön alım hakkındaki yüzde 30 kısmının, iktidarın halka anlatması gerektiğini belirten Beyaz, şöyle konuştu:

"Neye göre yüzde 30 sorumuza net bir yanıt alamadık. Vatandaşımız yapılaşmaya esas alanın yüzde 30'undan vazgeçecek ya da bu yüzde 30'luk alanın parasını ödeyerek tamamına malik olacak. Peki neden yüzde 30'u vatandaşımızdan alıyorsunuz? Bu soru izaha muhtaçtır. Yine riskli yapıların tespit, tahliye ve yıkımı ile ilgili değişikliklerde mülki idare amirine yetki veriliyor. Biz bu hususta mahkeme kararının alınması gerektiğini vurguladık ve muhalefet şerhimizde dile getirdik ama iktidar bu konuyu hızlı karar alma bahanesiyle kabul etmedi. Hep bir ‘ivedilik’ vurgusu var, bu ivedilik acelecilik vatandaşımızla devletimizi karşı karşıya getirecektir. Yetkinin tek elde toplanması büyük sorunlar çıkaracak ve toplumsal huzursuzluğa sebebiyet verecektir."

TASARIDA NELER VAR?

Kanun teklifi, Meclis Genel Kurulu'nda görüşülmeye başlandı.

Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'ne göre, bir yerin rezerv alanı olabilmesi için ‘üzerinde yapı olmaması ve meskun mahal dışında yer alması’ şartı kalkıyor. Yeni yasa ile rezerv yapı alanı ilan edilen yerler dönüşüm için boşaltılıp yerine depreme dayanıklı binalar yapılacak. Teklif yasalaşırsa, şehir merkezlerinde üzerinde yapı bulunan alanlar, özel mülkiyetler, parklar ve askeri alanlar da ‘rezerv alan’ ilan edilebilecek.

Hak sahipliği ayrı olmak üzere, hasar tespit raporlarına dayalı olarak yapılan işlemlerde ivedi yargılama usulü kullanılacak.

Riskli yapı tespitinde, ev sahibi konutunda olmasa da kolluk gücüyle tespit yaptırılabilecek.

Riskli bölge uygulama projesi olmadan da ihale edilebilecek.

Riskli konutlarda tahliyeler engellenirse, mülki amirin izniyle kolluk güçleri tahliye için devreye girebilecek. Yıkım için 90 günlük süre tanınacak. Yani rezerv alanı ilan edilen yerdeki evler 90 gün içinde boşaltılacak.

Kentsel dönüşüm için gerekli olan 3'te 2 şartı yerine salt çoğunlukla karar alınabilecek.

Yeni kurulacak olan Kentsel Dönüşüm Başkanlığı ile süreçler tek elden yönetilecek. Kentsel dönüşüm alanlarında imar ve yapılaşma hakları kısıtlanabilecek, elektrik ve su hizmetleri durdurulabilecek. Şehirlerde gerektiğinde rezerv yapı alanları oluşturulabilecek.

Teklifle deprem bölgesindeki işlemleri hızlandırmaya yönelik düzenleme de yapılacak. Dava ve soruşturmalarda bilirkişi seçimi kolaylaştırılacak.

Afet yasası teklifi: 'İnanılmaz bir soygun süreci yaşanacak'