Erdoğan’ın acelesi var: Çamlıca 2019’a yetişecek

Ayşe ÇAVDAR

İstanbul’un Anadolu Yakası’ndaki en büyük megaprojelerden biri olan Çamlıca Camii henüz ibadete açılmadı. Kaba inşaatı biten, içerdeki süslemeleri ise sır gibi saklanan caminin etrafındaki mahallelerde gerçekleşecek dönüşüm ise, İstanbul’un en hızlı projelerinden biri olma yolunda ilerliyor.

Türkiye’nin en büyük ibadethanesi olarak inşa edilen ve İstanbul’un her yerinden görülmesi amaçlanan caminin etrafındaki mahallelerde telaşlı ve endişeli bir çalışma devam ediyor. Caminin silüet görüntüsünde düzensiz yapılaşmanın görünmemesi için yapılan çalışma dolayısıyla gerek Şehircilik ve Çevre Bakanı Mehmet Özhaseki gerekse Üsküdar Belediye Başkanı Hilmi Türkmen mahallelileri yakın markaja almış durumda. Öncelikle Kirazlıtepe ve Ferah mahallelerinde yapılacak dönüşüm projesi çerçevesinde, mevcut yapıların yıkılması yerine ise 5-7 kat arasında binalarla Osmanlı mahalleleri kurulmak isteniyor.

Yapılacak dönüşümü hızlandırmak için Çamlıca Camii’nin İstanbul Boğazı’ndan görünümünü etkileyen Kirazlıtepe Mahallesi’nde, 7 parsel, 180 bin metrekare alandan oluşan bölgede çalışmalar başladı. 400 konut ve 120 işyerinin bulunduğu bu bölgede yaklaşık 2 bine yakın konut ve iş yeri inşa edilecek. Üsküdar Belediye Başkanı Türkmen, bu yapıların yaklaşık yüzde 85’ini hak sahiplerine teslim edeceklerini, Ocak ayı sonuna kadar da toplu imza töreni yapacaklarını haber verdi. Ancak dönüşüm projesinin ayrıntılarının belli olmaması hak sahiplerini endişelendiriyor.

ÜSKÜDAR İÇİN PAZARLIK VAKTİ

Camiyi çevreleyen alanda sözleşmelerin imzalanması için Türkmen ve Özhaseki bizzat devreye girerken, tüm Üsküdar’ı etkileyecek olan daha geniş dönüşüm projesi için teknik danışmanlık hizmet alım işi 9 Şubat’ta TOKİ tarafından ihaleye çıkartılacak. İhaleyle alınacak hizmetler, yaklaşık 19 hektarlık bir alanda gerçekleşecek dönüşüm projesi kapsamında kıymet takdir raporlarının güncellenmesi, hak sahipliği görüşmeleri ve tapu devirlerinin yapılması işlerini kapsıyor. Bu çalışmaların işe başlama tarihinden itibaren 360 günde tamamlanması planlanıyor.

Türkmen, geçtiğimiz günlerde İstanbul İnşaatçılar Derneği’nin yayın organı olan İndergi’ye verdiği bir söyleşide Kirazlıtepe’deki 180 bin metrekalerik alanda yaklaşık 750 hissedar olduğunu kaydederek şunları söyledi: "(Hissedarların) bir kısmının sadece tapusu var evi yok. Bir kısmının evi var tapusu yok. Biz hepsini kapsayan bir teklifle yeniden gideceğiz. Bu sahadaki vatandaşlarımıza son kez bir teklifle gidiyoruz. Bu teklif öncesinde o bölgede yaşayan vatandaşlarımızla istişare sonucu teklif götürüyoruz."

Çamlıca Camii civarındaki dönüşüm çalışmalarının Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından da takip edildiğini belirten Türkmen, "Kiraya çıkmak isteyenlere kira yardımı sağlayacağız. Dilerlerse rezerv konut alanlarında yapmış olduğumuz evlerine taşınabilecekler. 2019 seçimlerinden önce teslim etmeyi planlıyoruz. Ay sonunda imzaları toplayıp 2-3 ay içinde yıkıma başlayacağız" dedi.

CAMİYE 'ZENGİN' KOMŞU SEÇİLİYOR

Proje için mahallelilerden imzalamaları istenen muvafakatnamede gerekçe olarak Çamlıca Camii’nin manzarası değil, deprem riski gösteriliyor. İlerde hak sahipleri ile imzalanacak "gayrımenkul satış sözleşmesi"ne esas olmak üzere bir ön hazırlık belgesi niteliğinde olduğu belirlenen muvafakatname 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 73’üncü maddesi ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 712 ve 713’üncü maddeleri çerçevesinde hazırlandı. Muvafakatname belediye tarafından belirlenen üç kişiyle oluşturulacak bir değerleme ve 5 kişiden oluşan bir zilyetlik tespit komisyonu oluşturulmasını öngörüyor. Projede kiracılar hak sahibi olarak kabul edilmiyor ve yalnızca anlaşma imzalandıktan sonra ev ya da iş yerlerini terk etmeleri için 3 bin lira taşınma yardımı alacakları ifade ediliyor. Hazırlanan muvafakatname, dönüşüm alanında yaşayanların yapılacak projeye yerleşmelerine, bir başka deyişle Çamlıca Camii’ne komşu olmalarına da sınırlar koyuyor.

Muvafakatnamede söz konusu 750 hissedara önerilenlerden bazıları şöyle:

- Hak sahiplerine bir defaya mahsus 3 bin lira taşınma yardımı ve proje bitimine kadar 2 bin liraya kadar da aylık kira yardımı verilecek. Kira yardımının miktarı her yıl Ocak ayında güncellenecek.

- Hak sahipleri, muvafakatnamenin imzalanmasından itibaren 30 gün içinde bulundukları konut ya da işyerinin haklarını yetkili idareye devredecekler. Kendilerine tebligatı geldikten 20 gün sonra da bulundukları yeri tahliye edecekler.

- Belirlenen alandaki arsalardan üzerinde konut olanların metrekaresine 3 bin 500 TL, işyeri olanların metrekaresine 10 bin TL bedel belirlendi. Üzerinde yapı bulunmayan arsaların metrekaresine belirlenen fiyat ise 2 bin 625 TL. Bu değerlere, ağaç ve müştemilat bedelleri ayrıca eklenecek ve hak sahiplerine tapu devir tarihinden sonra peşin olarak ödenecek.

- Hak sahiplerinden proje alanında konut talep edenlere, hak edilen alan üzerinden konut/işyeri alma hakkı tanınacak. Hak edilen alan ile verilen alan arasındaki fark, metrekaresi 3 bin 500 TL’den hesaplanmak ve hak sahibi borçlandırılmak suretiyle verilecek.

- Proje kapsamında 2+1 (85, 90, 95 ve 100 metrekare), 3+1 (110, 120 ve 130 metrekare) ve dubleks  (150, 170 ve 190 metrekare) daireler üretilecek. Proje alanında 85-500 metrekare arasında hak edilen alana sahip hak sahipleri, hak edilen alanlarının en fazla yüzde 10’u kadar alanı, 500 metrekareden fazla alanı olanlar en fazla 50 metrekare alanı 5 bin TL’den alacaklar. Ayrıca hak sahipleri, hak ettikleri alanın büyüklüğünden bağımsız olarak en fazla 12 konut alabilecekler.

EVLER 1 MİLYON LİRA OLACAK

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın prestij projesi olarak bilinen ve İstanbul’daki konutuna da komşu olan Çamlıca Camii, bölgedeki imar rantını da yükseltiyor. Üsküdar Belediye Başkanı Türkmen, geçtiğimiz Ağustos ayında yaptığı bir başka açıklamada rant yükselişinin hangi düzeye varacağını bizzat ifade etmişti. Sabah Gazetesi’nden Seda Tabak’a verdiği söyleşide Türkmen, Üsküdar’da "taşra" diye tabir edilen mahallelerde kaçak yapıların, plansız, projesiz ve ruhsatsız inşaatların fazlalığına dikkat çekerek, "Şu anda 5 katlı binayı satsan 300 bin TL etmez. Çünkü kimse kaçak binaya para vermiyor. Ama yarın bir daire, Kirazlıtepe’de, Burhaniye’de, Küplüce’de 1 milyon TL olacak" diye konuşmuştu. Projeye ilişkin yaptığı çeşitli açıklamalarda burada "Üsküdar evleri" geleneğini başlatacaklarını söyleyen Türkmen, Çamlıca Camii civarında siteleşmeye izin vermeyeceklerini de kaydetmişti.

MAHALLELİLER BÖLÜNDÜ

İstanbul’un pek çok mahallesinde uygulanan kentsel dönüşüm projelerinde yaşanan mağduriyetleri araştıran mahalle sakinleri muvafakatnameye mesafeli yaklaşıyor. Kurdukları Facebook gruplarında mahallelerinin geleceğini tartışan Kirazlıtepe ve Ferah sakinleri, projenin gerçekleştirilememesi durumunda mağduriyetlerinin nasıl giderileceğinden emin olmadıklarını söylüyorlar. Mahalleliler ayrıca, boş arazi sahiplerinin diğerlerine oranla düşük kazanç elde etmeleri dolayısıyla anlaşmaya yanaşmayacakları, daha sonra açacakları davalarla projeyi geciktirebilecekleri ihtimalleri nedeniyle projeye güvenmiyor. Belediye muvafakatnameyi şimdi imzalayanların, Çamlıca’nın çeşitli mahallelerinde yapılan rezerv konutlara yerleştirileceğini belirtiyor. Ancak evlerini terk edip yıkıma müsaade etmeleri ve projenin gerçekleşmemesi ya da gecikmesi halinde ne yapacaklarını bilmeyen mahalleliler bu öneriye de sıcak bakmıyor.

Mahallelilerin projeyle ilgili bir başka talepleri ise daha yüksek emsal. Fikirtepe’de verilen yüksek emsalleri örnek gösteren mahalle sakinleri, bu bölgede gerçekleştirilecek "yatay yapılaşma" dolayısıyla oluşacak kayıpların da idare tarafından tazmin edilmesini istiyor. Bununla birlikte mahalleliler, bugüne kadar AKP’ye ve Erdoğan’a verdikleri desteği hatırlatarak dönüşüm projesi yapılırken bu ortak geçmişin de gözetilmesini istiyorlar.

KÜÇÜKERDEN: "BURASI SULUKULE GİBİ OLUR"

Üsküdar Belediyesi’nin yanı sıra İstanbul Büyük Şehir Belediyesi’nde de meclis üyesi olan Nezih Küçükerden, Çamlıca Camii’ni merkez alarak yapılan dönüşüm projelerinin en büyük sorununun şeffaflık eksikliği olduğunu söyledi. Arsa ve yapılara piyasa değerinin altında bir fiyat verildiğine dikkat çeken Küçükerden, "Burada oturanların birçoğu yoksul. Üstüne para verip projeden yer alma şansları yok. Son güvenceleri burada sahip oldukları ev ya da arsa" diye konuştu.

Mahalle sakinlerinin projeye muvafakat vermeleri karşılığında ellerine ne geçeceğini de bilmediklerine dikkat çeken Küçükerden şunları söyledi: "Bir sözleşme tarafları bağlar. Burada böyle bir durum yok. Taraflar belli değil. Projenin içeriği konusunda bırakın ahaliyi, biz de bir şey bilmiyoruz. Ben Büyükşehir Belediyesi meclis üyesi olduğum halde bilmiyorum. Çünkü tasdik edilmiş bir proje yok. Büro açılmış, bir maket var, ama bunun resmi bir değeri yok. Bu projede ne yapılacağı konusunda kimse bir şey söylemiyor. Henüz bir ruhsat bile yok."

Anayasa değişikliği referandumunda Üsküdar’da "hayır"ın çoğunlukta olmasının kentsel dönüşüm projesinin belirsizliğiyle ilgisi olup olmadığı yolundaki soruya ise Küçükerden şöyle cevap verdi: "Bu mahalleler AKP’nin en yüksek oy aldığı mahallelerdi. Fakat bu cami vatandaşı mağdur etti. Kirazlıtepe’de AKP’nin oy oranları değişti. Biz (CHP) burada çok uzun süre yüzde 8 civarında oy alıyorduk. Referandumda hayır oyları yüzde 30 civarına erişti. Çünkü vatandaşa verilen sözler yerine getirilmedi. Onlarca toplantı yaparak durumu anlatmaya çalıştık. Eğer vatandaşlar mahallelerine ve haklarına sahip çıkmazlarsa burası Sulukule gibi olur."

KAHRAMAN: "MAHKEMELER PROJEYİ KORUYOR"

Şehir Plancıları Odası Başkanı Tayfun Kahraman da, yapılacak dönüşüm projesine ilişkin bir planın var olmayışına dikkat çekti. Oda olarak hem Çamlıca Camii’ne hem de camiye ulaşım için yapılacak metro hattına karşı dava açtıklarını hatırlatan Kahraman, davaların sürdüğünü, temyiz aşamasında olduğunu söyledi.

Çamlıca civarında uygulanan kentsel dönüşüm projesinin süreç itibariyle, daha öncekilerden bir farkı olmadığını ifade eden Kahraman şunları söyledi: "Burada cami tetikleyici oldu, ama sonuçta başka yerlerde yaşananların aynısı yaşanıyor. Cami, buradaki yapılaşmayı daha steril bir hale getirmek için bir sembol işlevi görüyor. Anlaşıldığı kadarıyla burası muhafazakar üst sınıfın yaşayacağı yeni bir yerleşim alanına dönüştürülmek, burada bir muhafazakar getto yaratılmak isteniyor" dedi.

İletişim için mail: [email protected] veya twitter: @artıgerçek