Kamu bankalarında alarm: Halkbank'ın takipteki alacağı 17 milyar, Demirören'in Ziraat'e borcu 7,7 milyar
ARTI GERÇEK - Türkiye ekonomisindeki gelişmeler gündemden düşmezken, kamu bankalarının durumu da giderek endişe veren bir boyuta ulaşıyor. Sayıştay raporları, kamu bankalarının ödenmeyen takipteki alacaklarını gözler önüne serdi. Halk Bankası'nda takipteki alacak 17 milyar TL'ye ulaştırken, Demirören’in Ziraat Bankası'na olan 7,7 milyar TL'lik borcunun sorunlu kredilerin 100 TL’sinin 19’una denk geldiği ortaya çıktı.
Sayıştay 2020 Yılı Denetim Raporu'na göre, Ziraat Bankası’nın sorunlu, tahsil edilemeyen ve tahsilinden umut kesilen kredileri devasa boyutlara ulaştı. Vadesi geçmiş ve yakın izlemedeki kredilerin toplam krediler içindeki payı 2016 yılında yüzde 1,9 iken, 2020 yılında yüzde 10,2’ye fırladı.
Birgün gazetesinde yer alan habere göre, 2015 yılı referans alındığında bireysel kredilerde toplam kredi artış oranı yüzde 237 iken vadesi geçen kredi artış oranı yüzde 28, tarımsal kredilerde toplam kredi artış oranı yüzde 130 iken vadesi geçen kredi artış oranı yüzde 165 oldu. Esas faaliyet alanı tarım olan bankanın daha çok diğer sektörlerdeki şirketlere verdiği kurumsal krediler yüzde 241, vadesi geçenler ise bin 933 gibi çok yüksek bir oranda arttı.
BEŞTE BİRİ DEMİRÖRENLER’DE
Sayıştay’ın raporunda, Doğan Medya Grubu’nu satın almak için verilen krediyi geri ödemeyen ve yeniden yapılandırma isteyen Demirören Grubu’ndaki kredi ile ilgili önemli bir tespit yer aldı. Buna göre, şirketin denetim tarihi itibarıyla banka riski 7,7 milyar TL’ye ulaştı. Bu tutarın bankanın 2020 yılılndaki toplam yakın izlemedeki kredilerinin yüzde 19’unu oluşturduğu vurgulandı.
İNŞAAT KREDİLERİ BATTI
Bankanın 2020 yılı içerisinde tahsil olanağı kalmadığı için tasfiye olacak alacaklar (TOA) hesabına aktardığı kredilerde de büyük artış yaşandı. TOA hesabında yaşanan artışın temel sebebi olarak, özellikle yap-sat tarzı konut, işyeri, rezidans, AVM üretimi yapan inşaat şirketlerine kullandırılan büyük montanlı kredilerin geri ödemelerinde yaşanan problemler gösterildi. Bankanın toplam 114 firmadan TOA hesabına aktarılan 2,1 milyar TL alacağı bulunuyor.
Tasfiye olacak alacaklar içinde 2000 yılından bu yana tahsil edilemeyen alacak bulunduğu, yine 2012 yılından bu yana tasfiye olacak alacaklar hesabında izlenen bir şirketten olan alacağın temerrüt faizleriyle birlikte toplam 2 milyar TL’ye ulaştığı da bildirildi.
HALK BANKASI'NDA DERİN KRİZ
Halk Bankası’nın kredilendirme işlemleri, Sayıştay denetimlerine takıldı. Bankanın en büyük riskli ilk 200 kredisine yönelik 2020 yılında yeterli düzeyde periyodik denetim ve değerlendirme yapılmadığı tespit edildi. Rapora göre, Halk Bank’ın 2020 itibarıyla takipteki alacaklarının tutarı 17 milyar TL’ye dayandı.
Birgün gazetesinde yer alan bir diğer habere göre, Sayıştay Denetim Raporu'nda, yüksek tutarlı kredi kullandırılan ancak ödeme güçlüğüne düşmesi nedeniyle yasal takibe alınan büyük alacaklara yönelik değerlendirmelere de yer verildi. Bankanın takipli alacaklar portföyünde yüksek tutarlı kredi alacaklarının ağırlıklı bir yer işgal ettiği belirtilerek, "Bir an önce tahsil ve tasfiyesine azami çabanın gösterilmesi" uyarısında bulunuldu.
YÜKSEK MEBLAĞLI KREDİLER DENETİMSİZ
Sayışta denetçileri, BDDK tarafından yayımlanan Bankaların Kredi Yönetimine İlişkin Rehberin 60’ncı maddesinde bankanın en büyük riskli ilk 200 kredisine ilişkin periyodik değerlendirmeler yapılacağının belirtildiğini anımsattı. Buna karşın Halk Bank’ın bu konuda zafiyet gösterdiği belirlendi. Bankanın, en büyük 200 nakdi kredi müşterisinden olan alacağının toplam nakdi krediler portföyü içindeki payının yüzde 27,98 olduğu belirtildi. En büyük 200 gayrinakdi kredi müşterisinden olan alacağın toplamının gayrinakdi krediler içindeki payı ise kayıtlara yüzde 50 olarak geçti. Adet olarak az olan ancak tutar olarak yüksek olan kredilerin, "Olası bir temerrüt" halinde ağır kayıplar yaratacağının altını çizen Sayıştay, bu tip kredilerin "İç denetim süreçlerine öncelikli konu edilmeleri" konusunda idareyi uyardı.
Denetim raporunda, Halk Bank’ın yüksek tutarlı kredilere ilişkin tahsis, kullandırım, teminatlandırma ve risk izleme süreçlerinin yeterince etkili yürütülmediği vurgulandı. Sayıştay denetçileri, kredilerin sorunlu hale dönüşme emarelerine karşı hızlı müdahale ve etkili çözümleme stratejilerinin zamanında ve tam olarak uygulanamadığını tespit etti.
TAKİPTEKİ ALACAKLAR 17 MİLYAR TL
Bankanın birinci grup yakın izlemedeki kredilerin toplam kredilere oranının yüzde 85 olduğu belirtildi. Bu kredilerin bin 302 firma üzerinde bulunduğu kaydedildi. Bankanın ikinci grup yakın izlemedeki kredilerde 31 Aralık 2020 itibarıyla izlediği müşteri sayısının 225 bin 720 olduğu bildirildi. Bu kişilerden toplam 35 milyon 968 milyon TL nakdi kredi alacağının bulunduğu ifade edildi. İkinci grup yakın izlemedeki toplam riski 10 milyon TL ve üzeri ticari kredili firma sayısının 206, toplam kredi riskleri tutarının ise 27 milyar 476 milyon TL olduğu belirtildi. Rapora göre, 2019 yılının sonunda 15 milyar 920 milyon TL olan takipteki alacaklar, 2020 yılının sonunda yüzde 6,3’lük artışla ve 16 milyar 918 milyon TL’ye ulaştı.
