Nasıl gerçekleşti? 130 milyar dolarlık operasyonla bir gecede zarardan kâra geçiş

30 Aralık günü 2021 günü 70 milyar TL'lik rekor zarara işaret eden Türkiye Cuhuriyet Merkez Bankası (TCMB) bilançosu, 31 Aralık 2021 günü bir anda 60 milyar TL'lik kâra geçirildi.

Rezervleri 24 Aralık 2021 tarihi itibarıyla -55,7 milyar dolarla rekor düşük seviyeye gerileyen Merkez Bankası (TCMB), yılın son gününde sıra dışı bir operasyona imza atarak rekor zarardan rekor kâra geçti.

Ekonomist Uğur Gürses, "Tam olarak ne yapıldığını bilmiyoruz. Ama sonuç olarak bir gecede, yaklaşık 130 milyar TL'lik ne olduğu bilinmeyen bir kâr yazılıp, zararda olan netice hesabının 60 milyar TL kârda kapatması sağlanmış. Böyle bir bilanço hareketi hiçbir dönemde görülmüş bir hareket değil. Şimdi bu bir gecede yaratılan kâr, Hazine'ye temettü olarak aktarılacak" dedi.

Sözcü gazetesinde yer alan haberde ise 130 milyar TL değerleme hesabından aktarılırken, ekonomist Haluk Bürümcekçi, "Bunun olabilmesi için TCMB kanunu gereği döviz satışı yapılıp kârın realize edilmesi gerekir" dedi.

Bankanın sitesinde yayımlanan ‘analitik bilanço’ verilerine göre, TCMB’nin kâr rakamının takip edildiği ‘diğer kalemler’ verisi, 30 Aralık’ta 70 milyar TL’lik rekor zarara işaret ederken, 31 Aralık’ta birden 60 milyar TL’lik kâra geçti.

Aynı tarihte ‘değerleme hesabı’ verisinde de 130 milyar TL’lik değişim gözlendi. Yani, kamuoyuna açıklanmadan ve örtülü şekilde döviz alım satımı yapılarak 130 milyar TL ‘değerleme hesabı’ndan kâra aktarıldı.

YILIN SON GÜNÜ 130 MİLYAR TL’LİK AKTARIM

TCMB bilançosunu yakından takip eden isimlerin başında gelen ekonomist Haluk Bürümcekçi, gelişmeye günlük bülteninde yer verdi.

Bilançodaki ‘diğer kalemler’ hesabının yaklaşık olarak TCMB kârını gösterdiğini, bu kalemde 30 Aralık’taki 70 milyar TL’lik rakamın, bankanın uzun yıllar sonra zarar edeceğine işaret ettiğini ancak 31 Aralık’ta bu hesabın ‘-60 milyar TL’ düzeyine değiştiğini, bunun karşılığında ise değerleme hesabının -177 milyar TL'den -53 milyar TL'ye indiğini aktaran Bürümcekçi, "Kısacası, yaklaşık 130 milyar TL'lik bir aktarım yapılmış, bunun olabilmesi için aşağıda verdiğim TCMB kanununun ilgili maddesi gereği döviz satışı yapılıp kârın realize edilmesi gerekir" dedi.

TCMB Kanunu'nun 61. maddesi gereğince, Türk parasının değerinin yabancı paralar karşısında değişmesi nedeniyle TCMB'nin aktif ve pasifindeki altın ve dövizlerin yeniden değerlemesi sonucu oluşan gerçekleşmemiş gelir ve giderlerin bilançonun aktif ve pasifinde yer alan "Değerleme Hesabı" kalemlerinde izlendiğine işaret eden Bürümcekçi, şu değerlendirmede bulundu:

"Gerçekleşmemiş giderler bilançonun aktifinde, gerçekleşmemiş gelirler ise bilançonun pasifinde gösterilmektedir. Bu gelir ve giderlerin gerçekleşmesi halinde, gerçekleşen tutarlar kâr ve zarar hesaplarına aktarılmaktadır. Oysa yılın son günü bu boyutta kamuoyuna duyurulmuş bir döviz satışı bilinmiyor. Önceki yıllarda da yılın son günü böyle büyük değişimler gözlenmiyor. Bu operasyonla beraber TCMB 2021 yılını da kâr ederek kapamışa ve Nisan ayında Hazine'ye kar aktarımı yapacak hale gelmişe benziyor. Umarım bu büyük değişimin nasıl gerçekleştiği konusunda kamuoyuna önümüzdeki günlerde açıklama yapılır."

HAZİNE PROGRAMINDA DİKKAT ÇEKEN RAKAMLAR

TCMB’nin yılın son günü rekor zarardan rekor kâra geçişi dikkat çekerken, bir diğer dikkat çekici gelişme, Hazine’nin 2022 yılının ilk üç ayını içeren finansman programında görüldü.

Hazine, ‘borçlanma dışı kaynaklar’dan yılın üç ayında 78 milyar TL’lik gelir beklediğini açıkladı. Bu da Hazine’nin finansman programı hesabını, TCMB’den gelecek yüklü temettü aktarımına göre yaptığına işaret ediyo