Efes halkının 1400 yıllık beslenme kültürü ortaya çıkarıldı

Artı Gerçek - Efes Antik Kenti kazılarında sürdürülen arkeolojik kazı çalışmaları sırasında bir yangın tabakasının altından ortaya çıkarılan ve M.Ö. 7. yüzyıla tarihlenen dükkan ve bir mahalleden geriye kalanlar, dönemin mutfak kültürüne ışık tutuyor.

Efes Antik Kenti'nde, Avusturya Bilimler Akademisi, Avusturya Arkeoloji Enstitüsünce yürütülen kazılarda ortaya çıkarılan yaklaşık 1400 yıllık yapı kompleksi, tarihsel birçok araştırmaya da kapı aralıyor.

Kalın bir yangın tabakasının altında kaldığı için çok iyi korunan mutfak, depo alanı, restoran, atölye ve dükkanların yer aldığı 170 metrekarelik yerleşim alanında istiridye ve midyelerle dolu kaseler, salamura edilmiş balıkların yer aldığı amforalar ile şeftali, badem, zeytin, nohut, fasulye ve bezelye tohumları bulundu.

Kazı heyeti başkan yardımcısı Filiz Öztürk, basına, bölgede 2019 yılında sondaj çalışmalarına başladıklarını ve halen alanda yapılan incelemelerin sürdüğünü söyledi.

Kazılarda taberne olarak adlandırılan restoran, mutfak, depo ve atölye bulduklarını ifade eden Öztürk, hacı şişesi ve kandillerin satışının yapıldığı bir de dükkanın kalıntılarına ulaştıklarını aktardı.

Buluntuların Roma Dönemi'nde politik bir merkez olan Yukarı Agora ve Domitianus Meydanı'nın geç antik dönemde nasıl kullanıldığına ilişkin bilgi verdiğini dile getiren Öztürk, "Efes Antik Kenti'ndeki değişim ve dönüşümü göstermesi açısından önem arz ediyor. Biz burada taberne ya da bir dükkanın bulunmasını bekliyorduk ama bu yıkım tabakasının Efes Antik Kenti'nin tarihindeki sonuçları bizim için sürpriz oldu. Kalın ve yoğun yangın tabakasının altında sağlam bir şekilde ele geçirilen buluntular da bizim için heyecan vericiydi." dedi.

Yapı kompleksinin çok iyi korunduğunu ifade eden Öztürk, yangın tabakasının buradaki alanın olduğu gibi korunmasını sağladığına dikkati çekiyor.

Bugüne kadar gerçekleştirilen kazı verilerinden yola çıkarak, M.S. 7. yüzyılda Efes Antik Kenti'nin yaşam standardının düştüğü, şehrin küçülmeye başladığı ve sikke dolaşımının azaldığı yönünde bilgilere sahip olduklarını anlatan Öztürk, kazılar sonrasında bu yıkımın bir depreme ait olabileceğini düşünmediklerini de sözlerine ekliyor.

Alandaki tabanlarda bir kayma, yükselme aynı şekilde tabanlı ve duvarlarda kayma ve yükselme görülmediğini anlatan Öztürk, "Daha çok alanda bir çatışma, savaşın olduğuna dair mızrak, ok ucu, gülle ve balta gibi aletler tespit edildi. Bu durum bize Batı Anadolu'da bahsedilen Sasani akınlarını düşündürdü. Buluntuları Sasani akınlarıyla ilişkilendirebiliriz." diye konuştu.

Yaşam ve beslenme kültürü

Filiz Öztürk, ortaya çıkarılan yapı kompleksinde pişmiş toprak, mermer, bronz malzemelerden yapılmış geniş bir buluntu çeşitliliğine rastladıklarını, bu buluntuların da dönemin beslenme ve yaşam kültürüne ilişkin bilgiler sunduğunu belirtiyor.

Kazı çalışmaları sonrası özellikle mutfak geleneğine ilişkin önemli bilgilere ulaştıklarına dikkati çeken Öztürk, şöyle konuştu: "İçlerinde istiridye ve midyelerin bulunduğu kaseler, salamura edilmiş balıkların bulunduğu amforalar tespit edildi. Roma Dönemi'nde 'garum' adı verilen balık sosu tüketiliyordu ve bu balık sosunun geç antik dönemde de Efes'te devam ettirilmiş olduğunu ve beslenmede yer aldığını burada görebiliyoruz."

Arkeozoologların yaptığı incelemede şeftali, badem, zeytin, nohut, fasulye, bezelye tohumlarıyla karşılaşıldığını aktaran Öztürk, tavuk, ördek gibi küçükbaş hayvanların da tüketilmiş olduğunu söylüyor. Büyükbaş hayvanlardan ise en çok sığırın tüketilmiş olduğuna dair verilere ulaşıldığını belirtiyor.

Öztürk, antik Efes kentinde sürdürülen bu kazı alanındaki çalışmaların sunduğu verilerden hareketle, beslenme alışkanlıklarının sosyo-ekonomik duruma göre değiştiğini anladıklarını söylüyor. Öztürk, 1400 yıl önce domuz etinin taze tüketildiğine ilişkin veriler elde ettiklerini, balıklardan da uskumru, palamut, istavrit, çipuranın tercih edildiğini sözlerine ekliyor. (AA)