İstanbul’da yaşayan Kürt seçmen ne istiyor? HEDEP aday çıkaracak mı?

Remzi BUDANCİR

DİYARBAKIR - Yerel seçimler 31 Mart 2024 tarihinde yapılacak. İktidar ve muhalefetin en çok yarışacağı kentler İstanbul, Ankara, Mersin, Adana ve Antalya gibi büyükşehirler olacak. 2019 yerel seçimlerinde batı illerinde AKP-MHP’ye kaybettirme stratejisi uygulana HDP, aday çıkarmadı. HDP seçmeninin desteğini alan CHP adayları, İstanbul ve Ankara’yı iktidar partisinden aldı. İktidarın ittifak halinde gireceği neredeyse netleşen 2024 yerel seçimlerinde muhalefetin nasıl bir yol izleyeceği ise hâlâ açıklanmadı.

Millet İttifakı bileşenlerinden İYİ Parti kendi adayları ile seçime gireceğini ilan etti. Yönetim değişikliğine giden CHP’nin nasıl bir yol izleyeceği netlik kazanmadı. 14 Mayıs seçimlerinin ardından kongreye giden ve yerel seçimlere hazırlanan HEDEP, ittifaklara kapılarını kapatmadı ancak bunun şeffaf olması gerektiğini açıkladı.

Sadece bölgede kazanan, batıda kaybettiren pozisyonda olmayacaklarını belirten HEDEP Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan, “Bölgede de batıda da kazanan bir pozisyonda olmak. Batıda da belediyeler alacağız” sözleri ile uygulayacakları politikanın da işaretini vermiş oldu.

İktidar ve muhalefet açısından oldukça önemli olan İstanbul gibi büyükşehirlerde Kürt seçmenin tutumu oldukça önemli. Diyarbakır merkezli Rawest Araştırma, İstanbul’da ikamet eden Kürt seçmenin eğilimine ilişkin hazırladığı raporu kasım ayı başında açıkladı.

Araştırmada önemli tespitler var. Rawest Araştırma Müdürü Roj Girasun, İstanbul’da yaptıkları araştırma üzerine Kürt seçmenin eğilimini, HEDEP’in aday çıkarmasının olası sonuçlarını ve Kürt seçmenin ittifak politikasına nasıl baktığına ilişkin Artı Gerçek’in sorularını yanıtladı.

HEDEP’Lİ KÜRT SEÇMEN ADAY ÇIKARILMASINI İSTİYOR

Kasım ayı başında İstanbul’da yaşayan Kürt seçmenin tutumuyla ilgili yaptığınız saha araştırmasının sonucunu yayınladınız. İstanbul seçimleri hem iktidar, hem de muhalefet açısından oldukça önemli. 2019 yerel seçimlerinde HDP aday çıkarmayarak CHP adayına destek vermişti. 2024 seçimlerine 4 ay gibi bir zaman kaldı. Araştırma sonuçları bize ne söylüyor?

Öncelikle araştırmanın yapıldığı zemini ve zamanı konuşmak lazım. Türkiye 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde sandık başına gidiyor. Bu yerel seçimlerde şüphesiz en merak edilen kentlerin başında İstanbul geliyor. Önceki yerel seçimlerde İstanbul seçimlerinin en ilgi duyulan/belirleyici seçmen kümelerinin başında gelen Kürt seçmenlerin, önümüzdeki seçimlerde oy verme davranışlarının/tercihlerinin nasıl olacağı merak konusu.

CHP'deki değişim tartışmalarının ne yönlü sonuçlar doğuracağı; HDP'nin yerel seçimlere nasıl bir stratejiyle gideceği; Siyasi partilerin aday tercihlerinin kimler olacağı vb soruların henüz cevaplanmadığı bir dönemde araştırma yapıldı. Bu belirsizlikte yapılan araştırmada ortaya çıkan yanıtların önümüzdeki aylarda seçmen davranışının değiştirme ihtimalini tabii ki akılda tutmak gerekir.

Bununla beraber ortaya çıkan tablo 14 Mayıstan bu yana iktidar cephesinde oy kaybının olduğu. CHP’nin Kürt seçmenler içerisinde genel seçimlerin üzerinde bir oy desteği sağladığı yönünde. Yine HDP’li seçmenlerin çoğunluğunun HDP’nin kendi adayını çıkarması yönünde bir istemi olduğu yönünde. Bunun yanısıra HDP’nin bu yerel seçimde genel seçimlerdeki oyunu alabileceği görülüyor ki bu durum önceki yerel seçimlerde rastladığımız bir durum değil. HDP’nin kazanma şansının olmadığı Büyükşehirlerde oyu yerel seçimlerin oldukça altında seyrederdi. Tabii dediğim gibi henüz kesin bir kanaate varmak için erken. Bu sonuçlar bize bugünden kesinleşmiş kararlardan ziyade seçmen kanaatlerini ifade ediyor.

'İMAMOĞLU'NA GELECEK AKP'Lİ KÜRT OYLARI MİNİMİZE OLDU'

2019 seçimlerinde CHP adayı İmamoğlu’na oy veren Kürt seçmenler arasında Ak Partili olan var mı? Sizce bu seçmenin kendi partisine rağmen İmamoğlu’na oy vermesinin motivasyonu neydi? Bu seçmen gurubu olası seçimde yine CHP adayına oy verir mi?

Önceki yerel seçimde sadece İstanbul’da değil Mersin, Adana, Antalya gibi şehirlerde de Kürt seçmenlerin yerel iktidar değişikliğinde önemli rolü vardı. Ancak bu salt HDP seçmeni Kürtlerle açıklanacak bir durum değildi.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Erdoğan ve AK Parti’yi tercih etmiş Kürtler de CHP’li adayları desteklemeleri, AK Parti’yi cezalandırmanın bir aracı olarak gördüler. Bunun en önemli sebeplerinin başında yerel iktidarlarda AK Partili belediyelerin Kürtleri ihmali duygusuydu.

Bir de unutmamak gerekir ki o iki seçim arasında ekonominin aşağıya doğru seyriydi. Hülasa ekonomik refah halinin ortadan kalkması, kimlik baskısını da büyükşehirlerde tolere edilemez hale getirmişti. Bunun yansımaları oldu. Yine AK Parti kabinesinde kimlik olarak Kürt bakanların varlığının azlığı, Kürt iş insanlarının belediyelerin yerel rant ilişkilerinin dışında kaldığı duygusu gibi bir çok önemli etken etkili oldu. Araştırma sonuçlarının bize söylediği bu yerel seçimde İmamoğlu’na gelecek AK Partili Kürt oylarının minimize olduğu.

KILIÇDAROĞLU’NUN OLMAMASI KÜRT SEÇMENİ NASIL ETKİLER?

2019 yerel seçimlerinde kuşkusuz seçmenin sandığa gitme motivasyonu bugünden daha güçlüydü. Araştırmanızın ardından CHP’de kurultay süreci oldu, genel başkanlığa Özgür Özel geldi. 2015 seçimlerinde HDP’ye oy veren Kürt Alevi seçmen Kılıçdaroğlu üzerinden CHP ile yeniden ilişki kurmuştu. Kılıçdaroğlu’nun Dersimli olması bu seçmen kitlesini motive ediyordu. Şu anda Kılıçdaroğlu liderliğinde bir CHP yok. Kılıçdaroğlu’nun olmaması bu seçmen kitlesine nasıl yansıdı sizce? Bu seçmen kitlesi önümüzdeki seçimde nasıl bir tutum sergilenecek?

Kürt seçmenler CHP içerisinde Kılıçdaroğlu’nun genel başkan olduğu dönemi ve orada yaşanan dönüşümü dikkatle izledi. Bu dönüşümü takdirle karşıladı ama bu desteğe uzun zaman dönüşmedi. CHP’nin son genel seçimlerde istediği oyu alamamasına rağmen Kürt illerinde oyunu 4 kattan fazla artırdığını Diyarbakır Urfa ve Kars’ta vekil çıkardığını görüyoruz. Yine 200 oy ile Van’da vekil kaybettiği de bilinen bir durum. Hakeza Kılıçdaroğlu’nun bölgede aldığı rekor oylar hatırımızda. Bunda elbette HDP’nin desteği en önemli motivasyonların başındaydı ama Kılıçdaroğlu’nun yarattığı değişimin de bunu kolaylaştırdığı rahatlıkla söylenebilirdi.

Yine aynı dönemlerde Kılıçdaroğlu-Kaftancıoğlu-Bekaroğlu gibi isimlere Kürt seçmenler içerisinde duyulan güven ile CHP’nin kurumsal kimliğine duyulan güven arasında bir makas olduğu da biliniyordu. Şimdi yeni CHP yönetimi nasıl bir yol izleyecek göreceğiz. Yolu mu değiştirecek, yoksa bu değişimi daha güçlü şekilde mi tamamlayacak bunu izleyeceğiz. Ama bugünden görünen Kürt seçmenlerle CHP arasındaki güven ilişkisinin zedelendiği, bunda Kılıçdaroğlu’nun ‘Özdağ ile protokolün de etkisi var yeni yönetimin “öze dönüş” vurgularının yarattığı çağrışımların da olabilir.

Bununla birlikte CHP’nin müstakil bir Kürt siyaseti inşası konusunda sıkıntıları olduğunu görüyoruz. Elindeki aktörleri (Şerdil Odabaşı, Sezgin Tanrıkulu, İnan Akgün Alp, Türkan Elçi) kullanabilme becerisi ve kendine ait bir yeni siyasetle ittifaksız bir halde de CHP ile Kürt seçmenlerin bağını önümüzdeki dönemde güçlendirebilir.

'ADAY TERCİHİ AKP KARŞITLIĞI ÜZERİNDEN CHP’YE GİDEN OYLARI MİNİMİZE EDEBİLİR'

Muhalefet açısından ittifak tartışmaları devam ediyor. 2024 yerel seçimlerine bir ittifak halinde girip girmeyecekleri net değil. İstanbul seçimleri başta olmak üzere batıdaki büyükşehirlerde HEDEP’in destek vermemesi durumunda muhalefet 2019’da aldığı belediyeleri tekrar alabilir mi? HEDEP’e rağmen başarı sağlanabilir mi? Sağlanacaksa hangi bölgeler için bu geçerli olur?

HEDEP’e rağmen alabilir mi sorusuna çok zor diyebiliriz ama bunun net cevabını iki şey verecek. İlki HDP’nin yalnızca aday çıkaracağı bir durum mu oluşacak, yoksa aynı zamanda İmamoğlu’na karşı politik bir pozisyon da geliştirecek mi? Eğer ikisini bir arada götürecek bir süreç yürütürse İmamoğlu’nun seçimleri kazanması oldukça zor. Bununla beraber AK Parti nasıl bir kampanya yürütecek bu da önemli.

Önceki seçimde HDP ile ittifak ve CHP’nin adayının başarısı kadar Soylu’nun yerel seçimler boyunca yaptığı çıkışlar da HDP tabanını CHP adayı etrafında kenetlenmişti. Son olarak Ak Parti adayının kim olduğu da Kürt seçmenin kanaatinde önemli etkiler yaratacak. Koca (Fahrettin Koca) gibi bir ismin aday gösterilmesi durumunda AK Parti karşıtlığı üzerinden CHP’ye gidecek Kürt oylarını minimize edebilir.

HEDEP ADAY ÇIKARACAK MI?

Siz bir araştırmacısınız, birçok kesimi dinleme şansınız var. Hem muhalefet hem de iktidarı izliyorsunuz. HEDEP’in bu seçimlerde aday çıkarma olasılığı da konuşuluyor. HEDEP’in 2019 seçimlerinin aksine 2024 seçimlerinde aday çıkarması iktidarla olan ilişkisine nasıl yansır. HEDEP tabanı partisinden ne bekliyor?

Çok net ifade edebiliriz ki HEDEP seçmenlerinin çoğunluğu ittifak etme arzusunda değil. HEDEP’in aday çıkarmaması da 2019’a göre çok zor görünüyor. Bir defa 2019’un şartları üzerinden okunabilecek bir durum ortada yok. 5 yıl yetki almış bir iktidar var ve bununla karşı karşıya olan bir HEDEP var. Aday çıkarmaması durumunda iktidarın bu siyasete karşı yaptırımlarının daha da sertleşebileceği, aday çıkarılması durumunda sözler alınmasa bile kayyım uygulamasında bir takım geri adımlar atılabileceği kanaati hakim.

HEDEP’in bütün bunlardan bağımsız bir kez daha batıda aday çıkarmaması halinde kimlik aşınması ile karşı karşıya gelme riski var. Son olarak CHP’ye kazandırılan belediyelerin İYİP’in hegemonik alanlarına dönüştüğü düşüncesi de hem seçmenlerde hem de Kürt Siyasal elitin de sıklıkla ifade ediliyor. Bütün bunları bir arada düşündüğümüz de HEDEP yönetiminin kararı ile tabanının isteğinin denk düşeceğini öngörüyorum.

Kürt illerinde son anket: HEDEP'in oy oranı yüzde 9 arttı, AKP yüzde 5 geriledi