Araştırma: Nehirlere karışan ilaçlar küresel sağlık için risk oluşturuyor

Foto: Dr. John Wilkinson

Kanada'da York Üniversitesi'nin yaptığı bir araştırmaya göre ilaçlar ve medikal ürünlerden kaynaklı nehir kirliliği, küresel ve çevresel sağlığı ciddi oranda tehdit ediyor.

Araştırmaya göre nehirlerde en fazla bulunan tıbbi ürünler parasetamol, nikotin, kafein ile epilepsi ve diyabet ilaçları oldu.

Araştırma, bugüne kadar konuyla ilgili yapılan en geniş kapsamlı araştırma olurken, dünya genelinde birçok nehirde inceleme yapıldı.

EN TEMİZ VE EN KİRLİ NEHİRLER

BBC Türkçe’nin haberine göre Pakistan, Bolivya ve Etiyopya'daki nehirlerin, dünya çapında en fazla kirlenmiş nehirler olduğu tespit edilirken İzlanda, Norveç ve Amazonlarda yer alan nehirler en temizleri oldu.

İlaç şirketlerinin oluşturduğu tıbbi atıkların nehirlerde nasıl bir etki yaptığı ise hâlâ tam olarak bilinmiyor. Ancak insanların aldığı ilaçların suda çözülmesinin balıkların gelişimi ve üremesine büyük oranda olumsuz etki yaptığı biliniyor. Bilim insanları, nehirlerde çözülen antibiyotiklerin, ileride antibiyotiğin insanlar üzerindeki etkisini de azaltmasından korkuyor.

Araştırma için 100'ün üzerindeki ülkede yer alan binden fazla noktadan örnek alındı.

Çıkan sonuçlara göre, 258 nehrin dörtte birinden fazlasında, suda yaşayan organizmalar için tehlikeli sayılan seviyede "aktif ecza içeriği" tespit edildi.

ETKİLİ ATIK SU MERKEZLERİ BİLE TAMAMEN YOK EDEMİYOR

Araştırmanın başındaki Dr. John Wilkinson, "Normalde biz bu kimyasalları alırız, üzerimizde bir etkileri olur ve sonrasında vücudumuzu terk ederler. Bugün en etkili atık su merkezlerinin bile, bu içerikleri, nehir veya göllere ulaşmadan önce tamamen yok edemediğini biliyoruz" diyor.

En yeni olarak fark edilen içerik, epilepsi ve sinir ağrılarını gidermek için kullanılan carbamazepine ve diyabet tedavisinde kullanılan metformin oldu.

NEHİRLERDE EN SIK RASTLANAN KİMYASALLAR

Yüksek oranda kafein, nikotin ve ağrı kesici parasetamol de nehirlerde rastlanan kimyasallar arasında.

Sıtmaya karşı kullanılan artemisinin içeriği de, Afrika'daki nehirlerde sık rastlanan kimyasallardan oldu.

Hertfordshire Üniversitesi'nden deniz ekolojisti Dr. Veronica Edmonds-Brown da, "Bu tarz ilaç içeriklerinin nehirlerde bulunmasının olumsuz etki bırakma ihtimali yüksek ancak her biriyle ilgili ayrı çalışma yapmak gerekir" diyerek şunu ekliyor: "Bu da, mental ya da fiziksel her sorunumuz için gittikçe daha fazla ilaç kullanmaya başladığımız için daha kötüye gidecek."

NEHİRLERDEKİ İLACIN İNSAN BEDENİNE ETKİSİ

Araştırma sonucu yayımlanan rapora göre, nehirlerde yüksek oranda antibiyotiğe rastlanması; ilacın insan bedeni üzerindeki etkisini azaltma ve nihayetinde çevresel ve küresel sağlık için tehdit yaratma riskini taşıyor.

En kirli nehirlerin de düşük ya da orta gelirli ülke ve bölgelerde olduğu, buralarda su kaynaklarına yakın yerlerde çöp depolama alanları ya da ecza üretim fabrikaları bulunduğu, çoğunda atık su tesislerinin düzgün çalışmadığı belirtiliyor.

TEMEML SEBEP ALTYAPI ZAYIFLIĞI

Birmingham Üniversitesi'nden Yeni Ortaya Çıkan Atıklar bölümünden Doç. Dr. Mohamed Abdallah, "Nijerya ve Güney Afrika'da yüksek oranda ilaç kimyasalıyla kirlenmiş nehirler gördük. Bunun temel sebebi atık su tesisi altyapısının zayıf olması" dedi. Abdallah ayrıca "Bu da çok kaygı verici çünkü sağlık hizmetlerine erişimi en kötü olan en kırılgan durumdaki insanlar buna maruz kalıyor" diye ekledi.

ÇÖZÜM NE OLABİLİR?

Peki bu konuyla ilgili ne yapılabilir? Dr. Wilkinson, pek de olumlu konuşmuyor:

"Bu sorunla baş etmek için benden çok daha zeki birçok insan gerekiyor. Şu an hemen etkili olabilecek çözümlerden biri, ilaçların düzgün kullanımıdır."

Bu da antibiyotik gibi güçlü ilaçların kullanımının zorlaştırılması anlamına geliyor.