Karadeniz'de Covid-19 vaka sayıları neden yüksek?

Sağlık Bakanlığı'nın paylaştığı verilere göre her 100 bin kişideki vaka sayısının en yüksek olduğu beş il, Karadeniz Bölgesi'nde yer alıyor.

Bakanlık ilk kez geçen hafta, 81 il için her 100 bin kişideki Covid-19 vaka sayısı verilerini açıkladı.

8-14 Şubat dönemini kapsayan ilk verilerde, ilk beş sırada Trabzon, Rize, Ordu, Giresun ve Samsun kentleri yer aldı.

Bakanlık geçtiğimiz günlerde ise 15-21 Şubat haftasına dair verileri açıkladı.

Bu yeni veriler kapsamında ise kentler arasındaki sıralama değişti ancak ilk beş il aynı kaldı.

Son verilere göre 100 bin kişideki vaka sayısı, Trabzon'da 228,02'den 207,54'e, Rize'de 202,44'ten 200,08'e düşerken; Ordu'da 194,42'den 228,40'a, Giresun'da 184,34'ten 217,51'e, Samsun'da 171,29'dan 202,94'e yükseldi.

Türkiye'deki en yüksek rakamın çıktığı Ordu'da yeni tedbirler alındı.

Karadeniz bölgesindeki durumu BBC Türkçe'den Mahmut Hamsici'ye değerlendiren, Türk Tabipleri Birliği'nin bölgedeki oda başkanları, ortadaki tablonun birkaç farklı nedeni olabileceğini söylüyor.

'KENTLER BİRBİİRNE ÇOK YAKIN' 

Farklı kentlerin Tabip Odası başkanlarına göre, vaka sayısının bölgede daha fazla olmasının önemli nedenlerinden biri, Doğu Karadeniz'de hem kentler arasındaki kısa mesafenin hem de köy-kent ilişkisinin önünü açtığı hareketlilik.

Samsun Tabip Odası Başkanı Funda Neslihan Furtun, "Karadeniz coğrafi olarak özellikle Samsun'dan itibaren doğusuna doğru il ve ilçelerin birbirine çok yakın bir mesafede olduğu, adeta bütünleştiği bir yapıya sahip. Dolayısıyla burada iç içe yaşam çok daha fazla" hatırlatmasını yapıyor.

Uzmanlar; Samsun ile Ordu, Ordu ile Giresun, Giresun ile Trabzon ve Trabzon ile Rize'nin birbirine yakın olması nedeniyle bir kentte yaşayıp diğer kentte çalışmanın da yaygın olduğunu söylüyor.

Trabzon Tabip Odası Başkan Kibar Yaşar Güven, "Virüs bu şekilde sürekli hareketli olarak gezinip duruyor" diyor.

Uzmanlar, Artvin'deki vaka sayısının bu illere göre daha az olmasını da Artvin'in coğrafi olarak en yakınındaki Rize'yle arasındaki mesafenin çok daha fazla olmasına bağlıyor.

'HALK HAFTA SONU KÖYLERE GİDİYOR'  

Uzmanlar, bölge sakinlerinde hafta sonlarını köyde geçirme anlayışının yaygın olduğunu aktarıyor.

Trabzon Tabip Odası Başkanı Güven, ailelerin şehir içindeki ev ortamıyla köydeki ev ortamının farklı olduğunu anlatıyor:

"Karadeniz bölgesinde Cuma günü köylere doğru İstanbul trafiği gibi bir trafik oluyor. İnsanlar; Cumartesi, Pazar günlerini köyde geçirmek için yola çıkıyor. Hepimizin köyde bir dede evi, baba ocağı var ve bu da tek ev. Köyde üç dört kardeş, aileleriyle beraber tek bir evde oturuyor. Ayrıca köy ortamı olduğu içinde kendilerini daha özgür de hissediyorlar. Oradan hastalık alınıyor ve tabii şehre döndüklerinde temas daha da artıyor."

Güven, Trabzon'da kent merkezinde ise alışveriş gerekçesiyle dışarı çıkıp gezme anlayışının da yaygın olduğunu gözlemlediğini söylüyor:

"Hafta sonu eline poşet alan, sağda solda, 'Bakkala, markete gideceğiz' diye Trabzon'da geziyor. Sokağa çıkma yasağının ne anlamda ne için yapıldığını tam yorumlayamamışlar gibi."

Güven, ayrıca bazı vatandaşların bilgilerini gizlediğini gözlemlediğini de ekliyor:

"Testi pozitif olan kişilerin bazılarının temaslılarını saklama gibi bir huyu var. Çalıştığı yeri saklıyor, oradaki yer sıkıntı görmesin diye; akrabasıyla ya da bir arkadaşıyla temaslıysa onun adını vermiyor, karantinaya girmesin diye. Bunlar da izolasyona girmediği için sayıların daha da artıyor."

'MUTASYON VAR'

Uzmanların dikkat çektikleri bir nokta ise mutasyon virüsün olası etkisi.

Mutasyon virüsün bölgede ne kadar yaygın olup olmadığına dair elde resmi bir veri bulunmuyor.

Bununla birlikte uzmanlar, bölgede mutasyon virüsün var olduğunu bildiklerini ve bunun yaygın olduğuna dair de güçlü emareler olduğunu savunuyor.

Rize'de Şubat ayının başında vaka sayısında yüzde 50'ye yakın bir artış yaşandığını belirten Rize Tabip Odası Başkanı Kazım Şahin'e göre bunda, sömestr tatili nedeniyle bölge dışında yaşayan Karadenizlilerin akrabalarını ziyaret için memleketlerine dönmeleri etkili oldu.

Şahin, bu seyahat hareketliliği içinde mutasyonun bölgeye taşınmış olabileceği kanısında.

Enfeksiyon hastalıkları uzmanı olan Samsun Tabip Odası Başkanı Funda Neslihan Furtun ise şu yorumu yapıyor: "Bölgede aile boyu veya bir apartmanda ya da bir köyde ya da bir işyerinde yüksek sayıda hastalarla karşılaşabiliyoruz. Bu da bize mutasyon olasılığını düşündürüyor. Biz mutasyonun hızlı bulaştığını biliyoruz. Aile üyeleri ya da işyerindeki insanların hızlı bir şekilde hasta olmasından bunun olabileceğini tahmin ediyoruz."

Bir mikrobiyolog olan Rize Tabip Odası Başkanı Şahin ise Rize'de test alanında çalışan meslektaşlarının kendisine, "kentteki vakaların yaklaşık yarısının mutant virüslere ait olduğunu söylediğini" belirtiyor.

AKP KONGRELERİ DE ETKİLİ OLUR MU?

Adalet ve Kalkınma Partisi'nin son dönemde bazıları Karadeniz'de olmak üzere düzenlediği il kongrelerinin virüsün yayılmasına olası etkisi de kamuoyunda tartışılıyor.

Rize Tabip Odası Başkanı Şahin, bunun tek neden olmamakla birlikte belli bir etkisinin olduğunu kanısında:

"Rize'de vakalarda Şubat ayı başında, Ocağa göre yüzde 40, 50 artış yaşandı. Okulların tatil edilmesiyle dışarıdaki Karadeniz insanının gelmesiyle artış oldu. Şubatın ikinci haftasında ise Cumhurbaşkanımız burada üniversitede açılışlar yaptı, diğer birtakım tesislerin açılışını yaptı. 15 Şubat Pazartesi günü de parti kongresi vardı. Öncesinden artış vardı ama o hafta ekstradan bir fazlalık oldu."

Samsun Tabip Odası Başkanı Furtun da bu tür kalabalık kongrelerin virüsün yayılmasında belli bir etkisi olduğunu düşündüğünü belirtiyor.

HANGİ ÖNLEMLER ALINMALI?

Uzmanlar, bölgede tedbirlere çok dikkat edilmesi gerektiği kanısında.

Samsun Tabip Odası Başkanı Furtun, mutasyon dahil olmak üzere daha fazla verilerin kamuoyuyla paylaşılmasıyla tedbirleri daha sağlıklı tartışabileceklerini söylüyor.

Furtun, bölgede okulların açılmasının riskli durduğunu, eğer mutasyon yaygınsa okul açılmasının mutasyonlu virüsün çok daha yayılmasına neden olabileceğini belirtiyor.

Artış trendinin sürmesine ve mutasyon virüsün durumuna göre bölgesel tedbirlerin alınmasının ve belli bir süre için tam kapanmanın gündeme alınması gerekebileceğini söylüyor Furtun.

Trabzon Tabip Odası Başkanı Güven, hem sokaktaki insan hareketliliği hem de şehirlerarası ve şehirler ile köyler arasındaki araç hareketliliği karşısında daha sıkı tedbirler alınması, sokaklarda ve kara yollarında daha fazla denetim yapılması gerektiğini söylüyor.

Burada güvenlik görevlilerine önemli rol düştüğünü belirten Güven, bölge sakinlerinin tam da okulların açılması ve esnaflarla ilgili bazı kısıtlamaların kaldırılması planları arifesinde çok daha bilinçli davranması gerektiğini belirtiyor.

Rize Tabip Odası Başkanı Kazım Şahin ise bölge açısından mümkünse tam kapanma uygulanması gerektiğini söylüyor.

Şahin, bu yapılamıyorsa bölgeye seyahat kısıtlaması konmasını, bölgeye gelen insanlardan PCR tahlili veya bölgeye geldikten sonra belli bir süre karantinaya girme zorunluluğu getirilmesini savunuyor.