Devletler para musluklarını açtı: Trilyonlarca dolarlık mali yardım paketleri
ARTI GERÇEK - Koronavirüs salgını nedeniyle pek çok ülke gündelik hayata İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana görülmeyen derecede kısıtlamalar getirirken, daralacak ekonomilerinin çökmemesi için bütçelerine yük yaratacak tedbir paketleri hazırladılar.
Çin'de ortaya çıkan ve solunum yolu hastalığı yaratan koronavirüs salgını 200 binden fazla kişiyi etkisi altına alırken, salgının yayılma hızını önlemek için dünyanın çapında emsali görülmemiş seyahat yasakları devreye alındı. Dini törenler, spor müsabakaları, sosyal etkinlikler iptal edildi.
Hükümetler bu önlemleri alarak şu anda 8 bini civarında olan can kaybının daha da artmasını önlemeyi ve hastalığın yayılma hızını düşürmeyi amaçlıyorlar.
Ancak alınan önlemlerin ekonomiyi çökertmemesi için planlama yapmaları ve mali yardım paketi hazırlamaları gerekiyor.
ABD'DEN 1 TRİLYON DOLARLIK TASARI BAŞARILI OLABİLECEK Mİ?
Dünyanın en büyük ekonomisi ABD'de yönetimin hazırladığı tasarı ekonomiye 1 trilyon dolar aktarılmasını öngörüyor. ABD Başkanı Donald Trump, paketin kabulünden sonra iki hafta içinde her vatandaşa 1,000 dolarlık çek göndermek istiyor.
ABD Hükümeti, koronavirüs salgınının ekonomiye olumsuz etkileri nedeniyle hazırladığı 1 trilyon dolarlık acil önlemler kapsamında vatandaşlara 1,000 dolar vermeyi de planlıyor, ancak bazı analistler alınacak önlemlerin dünyanın en büyük ekonomisini daralmaktan kurtarmayacağını düşünüyor.
Deutsche Bank Kıdemli Ekonomisti Matthew Luzzetti, "ABD ekonomisinin karşı karşıya olduğu şokun büyüklüğüne bakılırsa bu paketle resesyondan kaçınılması kolay olmaz" yorumunu yaptı.
Pek çok kurum ABD ekonomi için resesyon bekliyor.
Pantheon Macroeconomics ve Oxford Economics analistleri, yılın ikinci çeyreğinde yüzde 10 civarında daralma bekliyor, bu tarihin en büyük daralması olabilir. Bazı ekonomistler de Şubat ayında perakende satışların düşmesi ve şirketlerin personel azaltmasıyla resesyonun başladığını belirtiyor.
ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin, koronavirüs etkisiyle ülkede işsizlik oranının yüzde 20'ye yükselebileceğini belirtmişti.
İTALYAN HAVAYOLU ŞİRKETİ ALITALIA'YA ACİL KAMULAŞTIRMA
Ekonomik aktivitenin koronavriüs nedeniyle dibe vurmasıyla Avrupa'daki havacılık sektörü başta olmak üzere bazı şirketler iflasın eşiğine geldi. Kredi derecelendirme kuruluşu S&P, Alman havacılık devi Lufthansa'nın kredi notu çöp seviyesine indirildi.
Bir süredir kayyımda olan ve özelleştirilmesi beklenen Alitalia ise 500 milyon euro ödenekle acil olarak kamulaştırılarak operasyonlarını sürdürmesi sağlandı. İtalyan Hükümeti, 500 milyon euro kaynak ayırarak 12 binden fazla çalışanı olan ve onlarca uçaklık filosuyla dünyada 100 noktaya uçan Alitalia tamamen devlet kontrolüne geçti. İtalyan Hükümeti, zor durumdaki işletmeler ve salgının ekonomidek etkilerini hafifletmek için 100 milyar euro kredi sağlayacak.
Fransız ve İspanyol hükümetleri hiçbir şirketin batmasına izin vermeyeceklerini açıkladı ve kredi musluklarını açtı.
Almanya ve Birleşik Krallık'ın ayırdığı ödenekle birlikte Avrupa'nın koronavirüsle savaşa ayırdığı kaynak 1 trilyon euroyu geçiyor.
ABD'DE HAVAYOLU ŞİRKETLERİ 50 MİLYAR DOLAR İSTİYOR
Şu ana kadar salgın hastalıklardan en yoğun zarar gören sektörler arasında havayolu taşımacılığı bulunuyor. Dünyanın en büyük havayollarından bazılarına sahip olan ABD'de havayolu şirketleri yolcu sayısının hızla azalması sonucu hayatta kalabilmek için en az 50 milyar dolar tutarında kredi ve nakit para istedi.
Çin'de vaka sayısının azalmasıyla birlikte salgının yeni merkezi haline gelen Avrupa ülkeleri ekonomiyi rahatlatmak için dün art arda adım attılar. Vatandaşlarına restoran, barlar ve sinemalara gitmemesi tavsiyesine bulunan İngiltere Hükümeti ise yasaklar nedeniyle batma tehlikesiyle karşı karşıya kalan şirketler için 330 milyar sterlin, yani 400 milyar dolar büyüklükte yardım paketi oluşturdu.
İngiliz uzmanlar, devletin İkinci Dünya Savaşı'nda yaptığı borçlanma ile kıyaslanabilir seviyede borçlanması gerekeceğini düşünüyorlar. İngiltere Nazi Almanyası ile 1939-1945 yılları arasında yaptığı savaşta gayrı safi yurtiçi hasılasının yüzde 20'sini aşan oranda borçlanmak zorunda kalmıştı.
İngiltere'de kamunun borç durumunu izlemekle görevli Bütçe Sorumluluk Ofisi'nin yöneticisi Robert Chote, dün parlamentoya hitaben yaptığı konuşmada, "Şu an kamu borcu hakkında titizlenmenin zamanı değil" dedi.
FRANSA'DAN 50 MİLYAR DOLARLIK MALİ YARDIM PAKETİ
Salgın hastalık nedeniyle ekonomisinin bu yıl yüzde 1 daralacağını tahmin eden Fransa Hükümeti, krize karşı ilk adım olarak 45 milyar euro, yani 50 milyar dolar büyüklükte bir mali yardım paketi hazırladı.
İspanya da GSYH'nin yüzde 20'sine denk gelen 200 milyar euro büyüklüğünde mali yardım paketi açıkladı. Yardım krediler, kredi garantileri ve doğrudan yardımdan oluşacak.
Avrupa Birliği şirketlerin devletlerden küçük ölçekli mali yardım ve banka kredilerine garanti almasını kolaylaştıracak düzenlemeleri devreye aldı.
İSPANYA HÜKÜMETİ 200 MİLYAR EUROLUK KAYNAK AYIRDI
İtalya ile birlikte salgının en ağır yaşandığı İspanya ise gayrı safi yurt içi hasılasının neredeyse beşte birine varan bir destek paketiyle virüse karşı mücadele edecek. 100 bin çalışanın işsiz kalma riski taşıdığı İspanya'da iktİdardaki Sosyalist Parti Lideri Pedro Sánchez, 200 milyar euroluk kaynak ayrıldığını duyurdu. Olağanüstü zamanlarda olağanüstü önlemler alınması gerektiğini belirten Pedro Sánchez Hükümeti, 100 milyar euroluk devlet garantisi altındaki bölümle şirketleri iflastan kurtarmak için gereken sermayenin verileceğini açıkladı.
Ayrıca, küçük işletme sahipleri, kendi işini yapan ya da serbest çalışan kişilere de yardım edilecek. Önlemler arasında sosyal güvenlik katkılarının gevşetilmesi, başta mortgage olmak üzere kredi ödemelerinin ertelenmesi, hastanelerin kamulaştırılması gibi unsurlar da var.
Fransa'da ise Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, hiçbir şirketin iflasına izin vermeyeceklerini duyururken, ekonomi için alınan önlemler çerçevesinde işten çıkarılan kişilere ödenmek üzere 8,5 milyar euroluk paket hazırlandı. Önlemler arasında şirketler için vergi ödemelerinin ötelenmesi, küçük şirketlerin kira ve fatura ödemelerinin askıya alınması ve gerekirse bazı endüstrilerin kamulaştırılması da var.
Vergiler ve sosyal güvenlik primler için 32,5 milyar euroyu gözden çıkaran Macron Hükümeti'nin 300 milyar euro civarında likidite sağlamaya da hazır olduğu açıklandı.
Açıklanan önlemlerin, Fransa'nın GSYH'nın yüzde 2,2 olarak planlanan bütçe açığını yüzde 3.9'a çıkarabileceği belirtildi. Fransa'da otomotiv sektöründe başta PSA ve Renault şirketleri olmak üzere üretim durdurma kararları alındı.
ALMAN HÜKÜMETİ'NDEN 500 MİLYAR EUROLUK LİKİDİTE PAKETİ
Alman Hükümeti ise 500 milyar euro büyüklüğe sahip paketle pandemiden etkilenen tüm şirketlere sınırsız likidite verileceğini duyurdu. Maliye Bakanı Olaf Scholz, önlemleri bazukaya benzetirken, zordaki şirketlerin vergi ve kredi ödemelerinin erteleneceğini, kalkınma bankaları üzerinden de kredi musluklarının açılacağını ifade etti.
Birleşk Krallık da 360 milyar euroluk bir paketle krizle mücadele edecek. Şirketlerin paraya erişimi kolaylaştırılırken, hanehalkının mortgage borçları en az üç ay ertelenecek.
POLONYA 52 MİLYAR DOLARLIK TEŞVİK PAKETİ AÇIKLADI
Polonya, koronavirüsün etkilerini giderebilmek için yaklaşık 212 milyar zloty (52 milyar dolar) büyüklüğünde bir kurtarma paketi açıkladı. Bu tutar ülkenin GSYH'sının yüzde 9'una denk geliyor.
Cumhurbaşkanı Andrzej Duda ve Başbakan Mateusz Morawiecki, Varşova'da düzenledikleri ortak basın toplantısında, girişimcileri desteklemek ve işgücü piyasasını korumak için hazırlanan bu paketin borç geri ödemelerinde ertelemeleri, sosyal katkıları, kredi garantilerini ve çalışamayacak durumdakilere ücret ödeme gibi tedbirleri içerdiğini söylediler. Parlamento'da acil görüşülecek olan bu tedbir paketi, Ssalı günkü acil faiz indirim kararının ardından geldi.
Hükümet, virüsün yayılmasını yavaşlatmak amacıyla sınırları kapatmış, alışveriş merkezleri, barlar ve restoranların faaliyetini durdurmuştu. Morgan Stanley'e göre, kısıtlamalar pandeminin kontrol altına alınmasına yardımcı olurken, olağan ticaret ve tüketim davranışlarını sekteye uğrattığını ve Polonya'yı 1990'ların başından bu yana en sert resesyona itebileceğini kaydetti.
PİYASALARDAKİ KAYGI ORTADAN KALKMIŞ DEĞİL
Yatırımcılar ise büyük devletlerin şirketlere ve piyasalara adeta saçtığı bunca paraya rağmen salgın hastalık paniğini üzerinden atabilmiş değil.
ABD borsaları pazartesi günü 1987 yılında çöküş yaşadığı 'Kara Pazartesi'den bu yana en sert kayıplarla kapandı.
Borsalar dün bir miktar toparlansa da vadeli kontratlar açılışta sert düşüşe işaret ediyor. Yaşanan kargaşa öyle büyük ki, yatırımcıların zor günlerde güvenli liman olarak sığındıkları varlıklar bile değer kaybediyor. Kriz anında nakite dönmek isteyen yatırımcılar hisse, devlet tahvili, değerli maden ve diğer emtia piyasalarının birbirleriyle çok ters hareketler sergilemesine neden oluyorlar.
İTALYA'DAN MERKEZ BANKASI MÜDAHALESİ
İtalya'nın borçlanma maliyetleri bugün hızla artarak, bir yıldan uzun bir süredir ilk defa yüzde 3 seviyesinin üstüne gördükten sonra İtalya Merkez Bankası'nın tahvil alımı yaptığı haberleriyle gerilerken, piyasalardaki panik de bir miktar yatıştı.
Bugün erken saatlerde İtalya'nın 10 yıllık devlet tahvillerinin 60 puan yükselmesinin ardından tahvil piyasalarında ciddi bir panik yaşandı. İtalya Merkez Bankası'nın Avrupa Merkez Bankası (ECB) adına devreye girdiği ve tahvil piyasasında düzeni sağlamak için gerekli adımları attığı yönündeki raporun ardından satışlar yavaşladı.
İtalya'nın 10 yıllık tahvillerinin getirisi gün içerisinde yüzde 3 seviyelerini görmüş olsa da 40 baz puan artarak yüzde 2,78 seviyesinde bulunuyor. Alman tahvilleriyle olan getiri farkı 320 baz puan seviyesine kadar yükseldikten sonra 301 baz puana geriledi.
