Enerjide batık kredi bir yılda 10'a katlandı
Bankacılık sektöründe takipteki krediler 2018 sonunda bir önceki yılın aynı dönemine göre 63.8 milyar TL’den yüzde 51 artışla 96.5 milyar TL’ye yükselirken, enerji sektöründeki artış dikkat çekti. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, 2017 sonunda 637 milyon TL olan enerji sektöründeki (elektrik, gaz, su kaynakları üretim ve dağıtım sanayi) takipteki kredi miktarı, 2018 sonunda 6 milyar 322 milyon TL’ye yükseldi. Artış oranı yüzde 892 oldu.
Genel takipteki krediler oranı aynı dönemde yüzde 2.95’ten yüzde 3.87’ye yükselirken, enerji sektöründeki takipteki krediler bu dönemde yüzde 0.45’ten yüzde 3.4’e yükseldi. Sektörün kredi hacmi aynı dönemde 140 milyar TL’den 185 milyar TL’ye çıktı.
Cumhuriyet gazetesinde yer alan habere göre, ancak enerji sektörünün kredilerinin büyük kısmının döviz cinsinden olduğu biliniyor. Dolar cinsinden bakıldığında sektörün Türk bankalarındaki kredi hacmi 37 milyar dolardan 34.8 milyar dolara geriledi.
YAPILANDIRMA KUYRUĞU
Öte yandan, TL’nin dolar karşısındaki rekor değer kaybından en çok etkilenenlerin başında gelen enerji sektörü, 2018’de kredi borçlarının yeniden yapılanlandırılması için bankaların kapısını çaldı. Bereket Enerji 4 milyar dolar, Gama Enerji de 1 milyar dolarlık kredinin yeniden yapılandırılması için bankalara başvurdu.
Elektrik Üreticileri Derneği (EÜD) Başkanı Cem Aşık, temmuzdaki kur yükselişi sırasında yaptığı açıklamada, sektörün yılda 3 milyar dolar kredi geri ödemesi olduğunu ancak nakit gelirin 500 milyon dolar olduğu belirterek mali durumdaki zorluğa işaret etmişti.
Enerji sektöründe 2003-2018 döneminde 95 milyar dolarlık yatırım yapıldığı, yatırımlar için alınan kredilerin büyük kısmının döviz cinsinden olduğu biliniyor. BDDK verilerine göre, Aralık 2018 itibarıyla enerji şirketlerinin Türkiye bankalarına 34 milyar dolarlık kredi borcu bulunuyor. Sektördeki kârlılığın azalması nedeniyle, Alman enerji şirketi EWE AG ile Avustaryalı enerji şirketi OMV, Türkiye’deki varlıklarını satma kararı almıştı.
ELEKTRİK TÜKETİMİ DÜŞTÜ
Başta sanayi sektörü olmak üzere ekonomide yaşanan durgunluğun etkileri elektrik tüketimine gözle görülür şekilde yansımaya başladı. Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi’nin (EPİAŞ) gerçek zamanlı tüketim verilerine göre 2018 yılında Türkiye elektrik tüketimi bir önceki yıla göre yüzde 0.8 artışla 292 milyar 170 milyon kilovatsaat oldu. 2017 yılında elektrik tüketimi 2016’ya göre yüzde 5.5 artmış ve 289 milyar 980 milyon kilovatsaat olmuştu.
Aylık bazda ise gerileme 2018’in Ekim ayında başladı ve devam etti. Gerileme ekimde yüzde 2.1, kasımda yüzde 2.2 aralıkta yüzde 1.8 oldu. Düşüş 2019 yılına da yansıdı ve ocak ayında tüketim 2.2 gerileyerek 25 milyar 369 milyon kilovatsaat oldu.
EMKLAKTA DA KREDİ MİKTARI ARTTI
BDDK verilerine göre, 2018’de takipteki kredi miktarının en çok arttığı sektörlerden biri de emlak oldu. Sektördeki takipteki kredi miktarı 1.2 milyar TL’den 4.6 milyar TL’ye ulaştı. Artış oranı yüzde 283 oldu.
2018’de zor bir yıl geçiren inşaat sektöründe söz konusu kalem 6.4 milyar TL’den 12 milyar TL’ye yükselirken, turist sayısı anlamında iyi bir yıl geçiren turizm sektöründe gelirlerin düşük kalmasıyla takipteki kredi miktarı arttı. Turizmde takipteki kredi miktarı 1.7 milyar TL’den 3.7 milyar TL’ye yükseldi. Tarımda ise bu kalem 2.4 milyar TL’den 3.7 milyar TL’ye ulaştı.
Öte yandan, yüksek miktarda kredi yeniden yapılandırma anlaşması yapılması, takipteki kredilerdeki artışın daha da çok olmasını engelledi. Türkiye Bankalar Birliği Başkanı ve Ziraat Bankası Genel Müdürü Hüseyin Aydın, "2017’de 78 milyar TL olan kredi yeniden yapılandırma miktarı, 2018’in Ocak-Kasım döneminde 118 milyar TL oldu" dedi.
İRAN PETROLÜNE YAPTIRIM DARBESİ
ABD’nin İran’ın petrol ihracatını hedef alan yaptırımları etkisini gösterirken, Avrupa’nın bu ülkeden petrol ithalatı sıfırlandı. İran Petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene, ABD’nin geçici muafiyet tanıdığı İtalya ve Yunanistan’ın hiçbir açıklama yapmadan petrol alımını durdurduğunu belirterek duruma tepki gösterdi.
ABD, bu iki ülke ile birlikte Türkiye, Çin, Hindistan, Japonya, Güney Kore ve Tayvan’a İran’dan petrol ithalatı konusunda yaptırımlar için altı aylık geçici muafiyet tanımıştı.
İran’ın, Tahran Enerji Borsası’nda varil başına 56 dolar 24 sentten satışa çıkardığı 1 milyon varil ham petrole alıcı çıkmadı. Brent petrolün varili uluslararası piyasalarda 62.72 dolardan işlem görüyor. Tahran yönetimi, ABD yaptırımlarını aşabilmek için geçen yıl ekimden itibaren petrolü borsada satışa sunmaya başladı.
Bakan Zengene, Avrupa’da sadece Türkiye’nin petrol alımını sürdürdüğünü söyledi ancak Türkiye kasımda bu ülkeden hiç petrol ithal etmedi.
ÇİNİGAZ'A SORUŞTURMA
Öte yandan, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), Kütahya’da faaliyet gösteren Çinigaz Doğal Gaz Dağıtım Sanayi ve Ticaret AŞ hakkında, vatandaşları mağdur ettiği gerekçesiyle soruşturma başlattı.
EPDK’den yapılan açıklamada, doğalgaz arzının kesilmesinde gerekli şartların oluşmamasına rağmen, söz konusu şirketin vatandaşlara kesinti bildiriminde bulunduğu belirtildi. EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz, soruşturmaya ilişkin "Hiçbir şirketin ciddiyetten uzak, lakayt davranmaya ve vatandaşı tedirgin edecek mesajlar gönderip onları mağdur etmeye hakkı yok" dedi. (EKONOMİ SERVİSİ)
