Ukrayna'ya saldıran Rusya kıskaçta: Yaptırımlar gelirken, küresel şirketler ülkeyi terk ediyor

+GERÇEK - Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sekizinci gününde devam ediyor. Tüm dünya Ukrayna'dan gelecek haberlere odaklandı. Hem batılı ülkeler hem de şirketler Rusya'yı uluslararası arenada sıkıştırmak için yaptırım kararlarını art arda açıklamaya devam ediyor.

Ukrayna’nın işgali sonrası, 1991’de Sovyetler Birliği’nin çöküşünün ardından Rusya’da faaliyet göstermeye başlayan küresel şirketler ülkeden çıkmaya başladı.

Rus ekonomisi üzerinden Rusya'ya geri adım attırmayı ve siyaset sahnesindeki rolünü azaltmayı hedefleyen bu yaptırımların Moskova'ya etkisinin beklenenden daha büyük olacağı tahmin ediliyor.

Yaptırımlar arasında en serti ABD, Fransa, Kanada, İtalya, İngiltere, Avrupa Birliği Komisyonu ve Almanya'dan geldi. Bazı Rus bankalarının uluslararası ödeme sistemi SWIFT'ten çıkartılmasına karar verildi. Rus ithalat ve ihracatında bomba etkisi yaratacak bu kararın yanı sıra Rusya Merkez Bankası'nın AB, ABD, İngiltere ve Kanada'daki varlıkları donduruldu.

AB ülkeleri, tüm Rus uçaklarına hava sahasını kapattığını açıklarken, batılı ülkelerden artık Rusya'ya artık havacılık ve uzay sanayisiyle ilgili mal, teknoloji ve hizmet satışı da mümkün olmayacak. AB, enerji alanında da yaptırım kararı aldı. Buna göre, Rusya'ya ham petrolün işlenmesi için gerekli olan mal ve teknoloji satışı, transferi ve ihracatı yasaklandı. ABD ise yüksek teknolojili ürünlerin Rusya'ya ihracatını yasakladı.

Ukrayna'ya saldıran Rusya'ya yaptırımlar ekonomik alanla da sınırlı kalmadı. Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği (FIFA) Rusya'nın artık uluslararası maçlara ev sahipliği yapamayacağını açıkladı. Ayrıca Rus milli takımınn katıldığı maçlarda Rusya bayrağı açılmayacak ve Rus milli marşı okunmayacak. Bunlara ek olarak mili takım, maçlarını Rusya adı altında değil, Rusya Futbol Birliği adı altında oynayacak.

Dünyanın dört bir yanındaki hükümetlerin Rusya’ya karşı ekonomik yaptırımları artırması, hava sahalarını Rus uçaklarına kapatması ve bazı bankaların SWIFT sisteminden çıkartılması sonrası ülkedeki faaliyetlerini sonlandıran şirketlerin listesi her geçen gün uzuyor.

---

Rublenin değer kaybetmesi ve ekonomik yaptırımlar sonrası Rusya’da faaliyet göstermek, şirketler için sorun yaratmaya başladı. Bazı şirketler faaliyetlerini hem prestij için hem de finansal risklerin devam edemeyecek kadar büyük olduğunu düşündükleri için sonlandırıyor.

30 YILLIK DEFTER KAPANIYOR MU?

1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından ülkede özel işletmelere izin verilmesi ve yabancı şirketlerin faaliyet göstermesinin serbestleşmesi sonucu pek çok şirket aradan geçen 30 yılda Rusya pazarına büyük yatırımlar yaptı.

Bu süre zarfında küresel dev şirketler bu coğrafyada büyük fırsatlar gördü ve pazara girdi. 30 yıllık sürede şirketler milyonlarca tüketicinin bulunduğu bir pazarın yanı sıra büyük yer altı kaynaklarına sahip ülkeye adeta akın etti.

Ancak geçtiğimiz hafta Rusya’nın komşusu Ukrayna’yı işgal etmesiyle birlikte bu eğilim tersine döndü. Enerji ve otomotiv başta olmak üzere pek çok dev şirket ülkedeki operasyonlarını sonlandırma kararı aldı. Bazı şirketlerse henüz karar aşamasında.

Bu kararın arkasında tedarik zincirlerinin zora girmesi, SWIFT yasağı nedeniyle finansal işlem yapmanın zorlaşacak olması ve şirketlerin Rusya’ya uygulanan ekonomik yaptırımlara verdiği destek yatıyor.

İşte Rusya operasyonlarına son vermeye hazırlanan küresel devler:

ENERJİ SEKTÖRÜNÜN DEVLERİNİN ÇIKIŞ PLANLARI

Rusya’nın en büyük yabancı yatırımcısı olan petrol şirketi BP, pazar günü yaptığı sürpriz duyuruyla devlet kontrolünde bulunan Rosneft’teki yüzde 20’lik hissesinden çıkacağını duyurdu. Bu kararın ardından edilecek zararın büyüklüğünün 25 milyar doları bulabileceği tahmin ediliyor. Karar ayrıca şirketin küresel petrol ve gaz üretimini üçte bir oranında azaltabilir.

Bir başka petrol devi Shell de Rusya’nın ‘anlamsız askeri saldırganlık’ içinde bulunduğunu belirterek, Sahalin-II sıvılaştırılmış doğal gaz tesisi ve Almanya’nın geçen hafta engellediği Kuzey Akımı 2 boru hattı projesindeki payı da dahil olmak üzere Gazprom’la olan tüm ortaklıklarına son verdi. Her iki proje de yaklaşık 3 milyar dolar değerinde.

Birleşik Krallık Enerjiden Sorumlu Devlet Bakanı Kwasi Kwarteng, pazartesi günü Shell İcra Kurulu Başkanı Ben van Beurden ile bir araya geldi ve bu hareketi memnuniyetle karşıladığını belirtti. Kwarteng Twitter’dan, "Shell doğru kararı verdi. Artık İngiliz şirketlerinin Rusya’yı izole etmesi güçlü bir ahlaki zorunluluk. Bu işgal Putin için stratejik bir başarısızlık olmalı" açıklamasında bulundu.

Exxon Mobil de salı günü Rusya’daki gaz üretim sahası Sahalin-1’deki operasyonlarını durduracağını söyleyerek toplu göçe katıldı.

OTOMOTİV SEKTÖRÜNÜN DEVLERİ RUSYA'DAN ÇIKIYOR

Ülkeden çıkan şirketler enerji devleri ile sınırlı değil. Sanayi sektöründe de küresel devler ülkeyi terk etmeye başladı. Dünyanın en büyük ticari araç üreticilerinden biri olan ve Daimler Truck, bir sonraki duyuruya kadar Rusya’daki ticari faaliyetlerini durduracağını açıkladı.

Ayrıca otomotiv sektöründe faaliyet gösteren Volvo da Rusya’da satış ve üretimi durdurduklarını duyurdu. Motosiklet üreticisi Harley-Davidson, Rusya’daki işini askıya aldığını söyledi. Hindistan menşeili Tata Motors şirketine ait olan Jaguar Land Rover Automotive, lüks araçlarının Rusya’ya teslimatını durdurdu.

General Motors da, tedarik zinciri sorunları ve bir dizi dış faktöre bağlı olarak Rusya’ya yapılan sevkiyatları durdurduğunu söyledi. Ford da salı günü yaptığı açıklamada Rusya’daki operasyonları askıya aldığını açıkladı.

VOLKSWAGEN RUSYA'DA ÜRETİMİ DURDURDU

Alman otomotiv devi Volkswagen, Rusya’da üretimi ve bu ülkeye yapılan ihracatı ikinci bir duyuruya kadar durdurduklarını açıkladı. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı nedeniyle Alman otomobil devi Volkswagen Rusya’da otomobil üretimini durdurma kararı aldı. Konu hakkında e-posta yoluyla açıklama yapan firma, Rusya’ya yapılan ihracatın da durdurulacağını duyurdu.

Şirket, açıklamasında yönetimin yüksek belirsizlikler nedeniyle genel duruma dair gözden geçirme yaptıklarını açıkladı.

Küresel şirketler 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra akın ettikleri Rusya pazarından bir bir çekilme kararı alıyor. BP, Shell, Exxon gibi enerji şirketleri, Daimler, Toyota, Ford gibi otomotiv devleri ve Nike, Adidas, Disney gibi pek çok farklı sektörden şirket ülkedeki operasyonlarını sonlandırma kararı aldı.

---

TOYOTA DA ÜRETİMİ ASKIYA ALDIĞINI AÇIKLADI

Bid diğer büyük otomobil üreticisi Toyota, Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline yönelik yaptırımların etkilerine ilişkin artan endişeler ve tedarik zinciri kesintileri nedeniyle cuma gününden itibaren Saint Petersburg'daki tesisindeki faaliyetlerini askıya alacağını açıkladı.

Honda, Rusya'ya araç ve motosiklet sevkiyatını askıya alırken, Mazda da yaptırımlardan kaynaklanan potansiyel finansal kargaşa korkusuyla ülkedeki fabrikasına otomobil parçası ihracatını durdurmayı planlıyor. 

Toyota'nın St. Petersburg'daki yıllık 100 bin araç üretim kapasitesine sahip fabrikasında RAV4 spor arazi aracı ve Camry sedan üretiliyor.

Toyota, açıklamasında, St. Petersburg tesisindeki operasyonların "bir sonraki duyuruya kadar" durdurulacağını ve bu durumdan şirketin Avrupa'nın geri kalanındaki üretim ve satış operasyonlarının etkilenmeyeceğini belirtti.

Açıklamada, "Küresel gelişmeleri de takip ediyoruz ve gerektiğinde gerekli kararları alacağız" denildi.

Japon otomobil devi, 2007 yılında Rusya'da üretime başladı ve geçen yıl ülkede yaklaşık 80 bin araç üretti. Toyota'nın yerel satış üssü ise Moskova'da.

Honda'nın Rusya'ya sevkiyatını durdurma kararı, otomobil üreticisinin uzun süredir satışlardaki düşüşün devam etmesinden kaynaklandı.

Honda, Rusya'da yerel bir üretim üssü olmadığı için Amerika Birleşik Devletleri'nden araç ihraç ediyordu. 2020 yılında Rusya'da 1.406 adet sattı. 

Rusya'nın Uzak Doğu bölgesindeki Vladivostok'ta ortak girişim fabrikası bulunan Mazda, Japonya'dan otomobil parçaları ihraç ediyor ve fabrikada montaj yapıyor. Şirket yetkililerine göre, Rusya'da yerel fabrikaları bulunan diğer Japon otomobil üreticileri arasında Mitsubishi Motors faaliyetlerini askıya alabilirken, Nissan Motor durumu yakından değerlendirecek.

IKEA, RUSYA VE BELARUS'TAKİ MAĞAZALARINI KAPATIYOR

İsveçli mobilya firması IKEA, Rusya ve Belarus'taki mağazalarını kapatacağını açıkladı. Şirketten yapılan açıklamada, söz konusu iki ülkeden ihracat ve ithalatların durdurulduğu ve üretimin askıya aldığı duyuruldu.

Açıklamada Ukrayna'daki savaşın büyük insan trajedisi yaşattığı hatırlatılırken malzeme tedarik zincirinde de büyük aksamalar olduğu vurgulandı.

H&M DE RUSYA'DAKİ MAĞAZALARINI KAPATIYOR

Öte yandan İsveçli giyim firması H&M de Rusya'daki bütün mağazalarını kapatma kararı aldı. Cumartesi Rusya'nın başkenti Moskova'da yeni şubeler açmaya hazırlandığının duyulması üzerine büyük tepki çeken şirket, kararını değiştirdiğini belirtti.

FİNANS, TEKNOLOJİ, MODA VE SİNEMA DEVLERİ

Otomobil ve enerji endüstrisinin dışında da pek çok şirket operasyonlarını geri çekiyor. Ödeme sistemleri Mastercard ve Visa da uluslararası yaptırımlara uymak için ödeme ağlarından belirli Rus faaliyetlerini engellediklerini söyledi.

Apple ve Nike, salı günü Rusya’daki satışları durdurma planlarını açıkladı. Walt Disney, WarnerMedia ve Sony Pictures da Rusya’da yeni film gösterimlerini askıya aldı.

Bunların yanında dev şirketlere hizmet veren küresel hukuk ve danışmanlık şirketleri de ülkeyi terk ediyor. KPMG, Baker McKenzie, Allen & Overy gibi hukuk ve danışmanlık şirketleri ülkedeki müşterilerini bırakacağını açıkladı.

Yatırım şirketi Morningstar’ın sektör stratejisti Allen Good konu ile ilgili, "Çıkışlarla ilgili daha fazla duyuru görürseniz şaşırmam" yorumunda bulundu.

Bazı şirketlerin Rusya pazarına ilişkin aldıkları kararlar ise şöyle:

Apple Pay: Tam blok

Apple: Piyasadan çıktı

Adidas: Rusya milli takımıyla çalışmayı reddetti

Audi: Pazardan çıktı

AMD: Mikroçip tedariği yasaklandı

Amazon: tüm perakende satışlara blok getirildi

Adobe: Tam blok uyguladı

British Petrolium: Rosneft'ten yüzde 20 hissesini geri çekti

BBC: Yayın lisanslarını iptal etti

BMW: Fabrikalarını kapatmaya başladı

Bolt: Piyasadan çıktı

Boeing: Pazardan çıktı

Chevrolet: Pazardan çıktı

Cannes Festivali: Rus heyetine blok uyguladı

Cadillac: Pazardan çıktı

Carlsberg: İhracat kısıtlandı

Coca Cola: Pazardan çıktı

Danone: Piyasadan çıkıyor

Disney: Tüm filmleri iptal edildi

Dell: Piyasadan çıkıyor

Dropbox: Ülkede çalışmayı bıraktı

DHL: Pazardan çıkıyor

Eurovision: Rusya'yı diskalifiye etti

Electronic Arts: FIFA 22 oyununda Rus takımları çıkardı

Ericsson: Piyasadan çıkıyor

Exxon Mobil: Rus petrol şirketlerinden tüm uzmanları geri çağırdı

Etsy: Rus hesaplarındaki tüm bakiyeleri bloke etti

Facebook: Rus medya hesaplarını yasakladı

FedEx: Teslimatları tamamen yasakladı

Formula 1: Soçi'deki turnuva iptal edildi

Ford: Tüm mağazalarını kapadı

Google Pay: Kısmi engelleme uyguluyor

Google Haritalar: Rusya için bilgi blok sağlamıyor

General Motors: Rusyaya aktarım yapmayı durdurdu

HP: İçe aktarma yasağı getirdi

Harley Davidson: Malzeme tedariğini kesti

Instagram: Rus propagandasını engelledi

Intel: Mikroçip tedariğini yasakladı

Jaguar: Rusya pazarından çıktı

Jooble: Hizmet vermeyi bıraktı

KUNA: Pazardan çıktı

Lenovo: Pazardan çıktı

LinkedIn: Rusya'dan tam çıkışa hazırlanıyor

MOK: Tüm yarışmaları iptal etti

Mastercard: Kart üretiminin durdurulması, birkaç bankanın kapatılması

Maersk: Rusya'ya/Rusya'dan teslimatları durduruldu

Mercedes: Ülkeden çıkış yaptı

Megogo: Tüm Rus filmlerini kapattı

Metro: 10 bin çalışanın işten çıkarılması

Microsoft Office: Çeşitli önlemler tartışmada

Mobil Dünya Kongresi: Rusya’nın bir delegasyonun akreditasyonunun reddi

NFT: Rusya ve Belarus kullanıcılarının paralarını Ukrayna'ya aktaran bir blok uyguladı

NHL: Rusya'dan oyuncular için tam blok kararı

Nike: Tüm mağazaları kapattı

Nintendo: Ruble cinsinden satın alma yasağı konuldu

Nestle: Rusya'daki 6 fabrikanın tamamı kapatılıyor

OnlyFans: Rusya’da kapandı

Paysera: Engellendi

PayPal: Para çekme hesapları donduruldu

YouTube: Yüzlerce RF kanalı ve kanallardan gelirler engellendi

Warner Bros: Tüm film dağıtımlarını iptal etti

Webmoney: İşlem yasağı

Wolkswagen: Araç göndermeyecek

Zoom: Yazılım geliştirme lisans iptali

UPS: Sevkiyatlarını askıya aldı

Visa: Rus finans kuruluşları engellendi

Parimatch: Franchise geri çekildi

Pornhub: İçerikleri yasakladı

Porsche: Rusya'dan çıkıyor

Renault: Pazardan çıkıyor

Samsung Pay: Hizmetleri engelledi

Snapchat: Rusya ve Belarus'taki uygulamadan çıktı

Scania: Rusya'dan çıktı

Shell: Gazprom ile sözleşmeyi feshetti

Spotify: Abonelik için ödeme yapılamıyor

Sony: Film dağıtımına blok