Avrupa'da elektrikler kesilebilir: Doğalgaz fiyatlarında Norveç dalgalanması

ARTI GERÇEK - Avrupa’da doğalgaz fiyatlarındaki astronomik artış devam ediyor. Kıtada gaz fiyatları için gösterge olan Hollandalı Title Transfer Facility’de (TTF) ekim vadeli 1000 metreküp gazın fiyatı bugün tarihi yükselişle ilk defa 900 dolar seviyesi aştı ve 943 doları gördü. Dün 800 doları aşarak rekor kıran gaz fiyatında bugün de sert artış yaşandı.

Rus Gazprom’un bu yıl için fiyat tahmini 1000 metreküp başına 200 ila 206 dolardı. Geçen yıl ekim ayında Avrupa’daki doğalgaz fiyatı ise 1000 metreküp başına 180 dolar düzeyindeydi. Böylece bir yılda Avrupa’da gaz fiyatları beşe katlanmış oldu.

Kıtada birçok ülkede doğalgaz ve elektrik faturaları zamlanırken, elektrik üretimi için kömür kullanımındaki artış kömür fiyatlarını da yukarı itti.

Rusya’nın Avrupa’ya tedarik ettiği gazın azalması ve Avrupa’da stokların çok düşük seviyelerde olması, fiyat artışında temel nedenler olarak etkili oluyor.

AVRUPA DOĞALGAZ FİYATLARINDA NORVEÇ DALGALANMASI

Avrupa gösterge doğalgaz fiyatları, bölgedeki en büyük iki doğalgaz üreticisinin üretimleri artırmasıyla yüzde 10’a yakın düşüş kaydetti. Norveç’teki doğalgaz bölgelerinde bakım çalışmalarının bitmesiyle ülkeden gelen gaz tedariki artarken Rusya’nın Almanya’ya aktarım yaptığı ana noktalardaki tedarik miktarı son bir ayın büyük bir bölümünde düşük seviyelerde seyrettikten sonra normale döndü.

Inspired Energy Direktörü Nick Campbell, "Norveç’ten gelen gazdaki geri dönüş çok iyi oldu ve spot piyasayı rahatlattı. Bu da gelecek ay vadeli fiyatları da aşağı çekerekdaha fazla doğalgaz gelmesinin önünü açtı" dedi.

Avrupa’daki fiyatların düşmesiyle ABD’deki doğalgaz fiyatları da geriledi. Ekim vadeli kontratlar, Nymex piyasasında yüzde 1,6 düşüşle 5,372 dolar/mmbtu’ya geriledi. Bir ay vadeli Hollanda doğalgaz kontratları, 62 dolara kadar geriledikten sonra yeniden 68 dolara yükseldi.

GOLDMAN SACHS'TAN 'ELEKTRİKLER KESİLEBİLİR' UYARISI

Goldman Sachs, Avrupa’da artan enerji fiyatlarının bu kış elektrik kesintilerinin yaşanmasına dair riskleri artırdığını belirtti. Banka, özellikle havaların daha da soğuması ve düşük doğalgaz stoklarının elektrik kesintisi ihtimalini artırabileceğini vurguladı.

Goldman Sachs analisti Samantha Dart paylaştığı bir müşteri notunda, yükselen doğalgaz fiyatlarının halihazırda sıkı olan piyasayı dengelemek için bir arz-talep dengelemesini tetikleyebileceğini ama bunun çoktan fiyatlandığını söyledi. Bunun sonucu olarak da kışın ortalamaların üzerinde bir soğuklukta geçmesiyle Avrupa’nın Asya ile likit doğal gaz (LNG) ithalatı için rekabet etmek zorunda kalabileceğini söyledi.

Dart, hem Avrupa hem Asya’da kışın ortalamarın üzerinde sdoğuk geçmesiyle Avrupa’ya gönderilen LNG’nin gaz stoklarındaki azalmayı engelleyebilecek miktarda olmayabileceği riskini de göz ardı etmemek gerektiğini söyledi.

Dart, "Böyle bir durumda Avrupa’daki fiyat denge mekanizmasının sadece talebi yok edecek derecede gaz ve enerji fiyatlarının yükselmesi olabilir. Bu da enerji talebini baskılayarak sanayi sektöründe elektrik kesintilerine neden olabilir" dedi. Goldman Sachs, doğalgaz fiyatlarındaki yükselişin petrol piyasalarına da sıçrayabileceğini de belirtti.

İNGİLTERE'DE DE İKİ TESİS KAPANDI

Avrupa'nın enerji sıkıntısı büyük gübre üreticisi CF Industries Holdings'i gaz ve elektrik fiyatlarında yaşanan rekor yükselişler sebebiyle İngiltere'deki iki tesisini kapatmaya zorladı. Bu gelişme bölgedeki ekonomik toparlanmanın da yavaşladığına işaret etti.

CF Industries Holdings Inc. çarşamba günü yaptığı açıklamasında yüksek doğalgaz fiyatları nedeniyle Billingham ve Ince üretim komplekslerinde ne zaman tekrar faaliyete başlanacağı belli olmaksızın ara verildiğini bildirdi.

Enerji ile ilişkili endüstrilerde tüketimin azaldığının da altı çizilen haberin ardından Avrupa'da gaz ve elektrik vadeli işlemleri Perşembe günkü işlemlerde geriledi.

TÜRKİYE'Yİ DE ETKİLEYEBİLİR

Sözcü gazetesinde yer alan habere göre, Türkiye’nin boru hatları üzerinden şu an bin metreküpünü yaklaşık 240 dolara satın aldığı Rus gazının fiyatının ekim başında 270 dolara yükselmesi bekleniyor. Yani, Türkiye’nin uzun dönemli sözleşmeyle aldığı gazın fiyatı Avrupa’daki mevcut astronomik seviyeye çıkmayacak.

Ancak, geçen yıl dibe vuran sıvılaştırılmış doğalgaz fiyatlarının da Avrupa’daki fiyatlar gibi hızla artması nedeniyle BOTAŞ’ın ithalat maliyetleri hızla artacak.

GazDay Genel Müdürü Mehmet Doğan, bu kış aylarında doğalgaz ve elektriğe çok yüksek zamların gelmesinin kaçınılmaz olduğunu, aksi takdirde BOTAŞ’ın çok ağır zarara gireceğini söyledi.

Türkiye’de son olarak temmuzda doğalgaza yüzde 12, elektriğe yüzde 15 zam yapılmıştı. Doğalgazda eylül ayı için mesken tarifesi sabit kalırken, sanayi ve elektrik üretim amaçlı tarifeye yüzde 15 zam yapılmıştı.

Uzmanlar ekim ayından itibaren tarifelerde yüksek oranlı zamlar bekliyor. Zammın tek sefer yerine aylara dağıtılması muhtemel görülüyor.