OFSAYT MEDYA: Siyah Nasıl Yazılır?

Ragıp DURAN

ABD’de polis ilk defa bir Siyah’ı öldürmemişti. Yeni Kıta’da gayrı memnun kitleler ilk defa ayaklanmıyordu. Ama , 25 Mayıs günü Minneapolis’de George Floyd’un polis tarafından gözaltına alınırken öldürülmesinin ardından bu kez çok çeşitli nedenlerle neredeyse topyekün ve kitlesel bir itiraz hareketi gelişti kendiliğinden: Siyaset kılık kıyafet değiştirmeye başladı. Akademi ırkçılık, sömürgecilik ve polis şiddeti hadiselerine daha cesur, daha halkçı bir perspektifle eğilir oldu. Medya da bu dalgadan kaçınılmaz olarak etkilendi. 

Bu köşenin adı ‘’Ofsayt Medya’’ ama burada sadece olumsuzlukları teşhir etmekle yetinmeyeceğiz. Denk düştüğünde olumlu örnekleri de aktaracağız.

ABD’de "Riot" (İsyan) olarak adlandırılan kabaran toplumsal dalgada, New York Times gazetesi önemli bir karar aldı: Bundan böyle Afro-Amerikalıları tanımlayan "Black’" (Siyah) sözcüğü büyük harfle yazılacak.

Gazete yönetimi, yazı işlerinde çalışan 100’den fazla gazetecinin, ayrıca başka medya organlarındaki meslekdaşların da görüşünü alıp tartıştıktan sonra kararını açıkladı:

"Bu tartışmaların ardından, ABD'de ve başka ülkelerde yaşayan Afrika kökenli kişileri ve kültürleri tanımlarken kullandığımız ‘Siyah’ sözcüğünü büyük harfle yazacağız. Böylece haber yaptığımız söz konusu kişi ve kesimlerin, tarihi ve kimliksel özelliklerini en iyi şekilde yansıtacağımız gibi bu kişi ve kesimlere ve izleyip aktardığımız tüm kişi ve kesimlere saygılı olmak hedefimize de ulaşmış olacağız’’ (https://www.nytco.com/press/uppercasing-black/).

Aslında global haber ajansı Associated Pres (AP), New York Times’dan önce almıştı bu kararı. Ajansın Başkan Yardımcısı John Daniszweski’nin bir duyursunda konuyu şöyle açıkladı:

"Siyah sözcüğünü küçük harfle yazdığımızda bu sadece bir renk adıdır.(…). Irk ve etnik grupları tanımlamada bir süredir gerçekleşen değişiklikler, Latino-Amerikalı, Asya-Amerikalı ve Amerikalı Yerliler ibarelerinde olduğu gibi, Siyahlar konusunda da bir değişikliğe gitmemizi sağladı. Uslup ve tarz konusundaki tartışmalarımızda bir çok noktayı hesaba kattık. Söylemimizde ve dilin gelişiminde kapsayıcı olmak ve ayırım gözetmeksizin tüm kesimlere saygılı olmak önemli bir noktaydı’’. (https://blog.ap.org/announcements/the-decision-to-capitalize-black) 

Los Angeles Times, USA Today ve NBC News da bundan böyle Siyah’ı büyük harfle yazma kararı aldı. ABD’deki Ulusal Siyah Gazeteciler Birliği (NABJ) bir çağrı yaparak, ülkedeki bütün basın organlarının aynı tutumu benimsemesini talep etti.

Öte yandan, Siyah’ın büyük harfle yazılma kararının ardından beyazın da büyük harfle yazılıp yazılmaması tartışması gündeme geldi. AP ajansı bu konuda henüz bir karar almadı. Ama New York Times sorunu çözdü:

"Beyaz sözcüğünü küçük harfle yazmayı sürdüreceğiz. Aslında siyah ile beyaz meselesi arasında açıkça bir paralellik/benzerlik olsa da, beyaz dünyada, Siyah evrene benzer bir hareket görülmediği gibi beyaz sözcüğünün ortak bir kimlik ve tarihi yansıtmadığı da biliniyor. Üstelik, beyaz ırkın üstünlüğünü savunan ve nefret söylemi yayan grupların, uzun zamandan bu yana beyaz sözcüğünü büyük harfle yazmaları, bizim büyük harfi kullanmamamız için önemli bir nedendir’’.

George Floyd, böylece alfabeyi de değiştirmiş oldu.