Türkiye'nin enflasyonla sınavı: 500 TL'lik banknot basılır mı?

+GERÇEK - Ekonomist ve T24 yazarı Uğur Gürses, bugünkü '500'lük banknota doğru' başlıklı yazısında, faizi düşürerek enflasyonu düşürme politikasıyla birlikte yüzde 20'den yüzde 60'lara çıkan enflasyonun vatandaşın cebindeki en küçük küpür olan 5 TL'yi işlevsiz hale getirdiğini belirtti.

Gürses 2009'da değer olarak payı yüzde 29 olan 50'lik banknot kupürünün payı 2022'de yüzde 8'e gerilediğini, 5 TL'lik küpürle dolmuş indi-bindi ücretine, tek yön metro ücretinin karşılanmadığını belirterek, ilerleyen süreçte 500 TL'lik banknotların piyasaya sürülebileceğini belirtti.

Gürses'in yazısının ilgili bölümü şöyle:

"Cebimizdeki en küçük banknot kupürü olan 5 TL, artık dolmuş indi-bindi ücretine, tek yön metro ücretine yetmiyor. Yakıcı enflasyon vatandaşı daha büyük kupür kullanımına itiyor

Türkiye 'faizi düşürerek enflasyonu düşürme' deneyinin korkunç sonuçlarına tanık oluyor. "Korkunç" zira, bu politika deneyini yapanların yarattığı, toplumun önemli bir kesimini hiç gözünün yaşına bakmadan yoksullaştıran bir süreç yaşanıyor. Zaten yüzde 20 gibi çok yüksek bir enflasyon, bu politikanın henüz bir yılı dolmadan üçe katlandı, daha da yükselmeye devam ediyor.

Yüksek enflasyon, hangi ülkede olursa olsun bunu yaratanları tarih önünde kayda geçiriyor. Hem de imzasını alarak. Enflasyonu patlatanlar, çıkarmak zorunda kaldıkları daha büyük banknotlarla kendi dönemlerini kayda geçiriyorlar.

Türkiye de o yolda.

Mart sonu itibariyle 253 milyar TL'lik emisyon hacminin (Merkez Bankası'nca piyasaya verilen kâğıt para) yüzde 42'si (107.4 milyar TL) 200'lük banknotlardan oluşmuş durumda. 100'lük banknotlar da hesaba katılırsa yüzde 88'i. Oysa bu oran, 2009 sonunda yüzde 57 idi.

500 TL'LİK BANKNOT BİLE YETMİYOR

Başa dönersek; 2009 yılında tek bir banknotla işimizi gördüğümüz bir ödeme işleminden bahsediyoruz. Bugün 500'lük banknot dolaşıma çıkarılmış olsaydı bile 2 adet 500'lük, 1 adet 50'lik banknotla işimizi görecektik.

Cebimizdeki en küçük banknot kupürü olan 5 TL, artık dolmuş indi-bindi ücretine, tek yön metro ücretine yetmiyor. Yakıcı enflasyon vatandaşı daha büyük kupür kullanımına itiyor.

2009'da 5 TL ile 2 kg ekmek alınabilirken, Mart 2022'de 1 kg ekmek için 10 TL'lik banknottan fazlası gerekiyor.

Aşağıdaki tabloda da yer alıyor ki; 2009'da değer olarak payı yüzde 29 olan 50'lik banknot kupürünün payı 2022'de yüzde 8'e gerilemiş. Daha fazla yüksek kupürlü banknot kullanımı söz konusu.

Soru şu: Türkiye'nin bugün yeni bir büyük banknot kupürüne ihtiyacı var mıdır?

Yanıtım evet, ne yazık ki. Bu tercihe kalmış bir durum da değil; toplum patlayan enflasyon nedeniyle daha büyük kupür kullanıyorsa ihtiyaç ve zorunluluk haline gelir. Hele ki dolarizasyonun, hem enflasyonun dörtte biri seviyede tutulan faizlerle ve dövize endeksli mevduat tanıtımlarının yapılarak teşvik edildiği yerde, büyük kupür çıkarmayan otorite vatandaşın cebinde daha fazla döviz taşımasını teşvik eder.

Bu da ilk aşamada 500'lük banknot kupürü olacaktır.

Mart 2022 sonu itibariyle dolaşımdaki kâğıt paraların oranları şöyle: 200'lük kupür yüzde 42, 100'lük kupür yüzde 46, 50'lik kupür yüzde 8."