Oscar'da intihal iddiası
Anıl BAYRAKTAR
ARTI GERÇEK-Türkiyeli yönetmen Serhat Karaaslan'ın 2018 yapımı filmi 'Görülmüştür' ile 93. Akademi Ödülleri’nde En İyi Kısa Film Kategorisinde yarışan Elvira Lind’in 'The Letter Room' filmi arasındaki benzerlikler sinema dünyasında tartışma konusu oldu. Konusu, geçtiği mekân, hikâye örgüsü ve karakterler incelendiğinde iki film arasındaki büyük benzerlikler söz konusu.
'GÖRÜLMÜŞTÜR'
'Görülmüştür'; Zakir, İstanbul’da bir cezaevinde, mektup okuma komisyonunda işe başlar. Görevi mahkûmlara ait bütün mektupları okuyup varsa sakıncalı yerlerini karalayarak sansürlemektir. Günlük hayatı cezaevi ile gizlice gittiği yazarlık kursu arasında geçmektedir. Yazarlık kursunda verilen ödevi yapmak üzere, kontrol ettiği bir mektuptan çıkan fotoğrafı gizlice alır. Fotoğraf, cezaevi mahkûmlarından Recep ile karısı Selma’ya aittir. Genç adam çok etkilendiği bu fotoğrafı çalmaya karar verir. Ancak bir süre sonra olay basit bir hırsızlık olarak kalmaz. Selma zamanla Zakir için bir takıntı hâline gelir. Kendini mahkumla karısının hayatlarının ortasında bulan Zakir, çalıştığı departmanın dışındaki bölümlere gidip gelmeye, mesleki görev ve sorumluluk alanının dışına çıkıp riskler alıp yapmaması gereken şeyler yapmaya başlar.
Filmin oyuncu kadrosunda ‘Görülmüştür’deki performanslarıyla 30. Ankara Uluslararası Film Festivali’nde En İyi Erkek Oyuncu Ödülü alan Berkay Ateş, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu seçilen Füsun Demirel, Saadet Işıl Aksoy, İpek Türktan, Ercan Kesal, Müfit Kayacan ve Erdem Şenocak yer alıyor.
Uluslararası prömiyerini Karlovy Vary Film Festivali‘nde yapan 'Görülmüştür', Karlovy Vary’de Eleştirmenler Ödülü, Singapur Film Festivali’nde Jüri Özel Ödülü, 32.Atina Avrupa Sinema Panoraması Festivali’nde En İyi Uluslararası Film ve Fipresci Ödüllerinin yanı sıra pek çok ulusal ve uluslararası ödülün sahibi oldu.
'THE LETTER ROOM'
Elvira Lind‘in 30 dakikalık kısa filmi 'The Letter Room'; mektup odasına transfer edilen bir cezaevi memurunun kısa bir süre sonra kendini bir mahkumun özel hayatının ortasında bulmasını konu ediniyor. Richard, cezaevinde bir memurken mektup odasına transfer ediliyor. Burada mahkumların mektubunu kontrol ederken bir idam mahkumuna Rosita isimli bir kadın tarafından yazılan mektup dikkatini çekiyor. Daha sonra bu dikkat çekme bir takıntı haline geliyor ve Richard kendini bir anda mahkumun hayatının içinde buluyor.
Filmin başrollerinde Oscar Isaac ve Alia Shawkat yer alıyor. Film, 93. Akademi Ödülleri’nde En İyi Kısa Film Kategorisinde yarışıyor.
İKİ FİLM ARASINDAKİ BENZERLİKLER
İki filmde de ana karakterler cezaevinde mahkumlara ait mektupları okuyan cezaevi memurları. Aralarında da gerek karakter olarak gerek fiziksel olarak büyük benzerlikler söz konusu. İki karakter de diğer cezaevi memurlarına nazaran mahkumlara daha 'vicdanlı' bir yerden yaklaşıyor ve mahkumlarla aralarında kurduğu bağ daha duygusal bir yerden. İki karakterin de diğer mesai arkadaşlarına göre daha 'entelektüel' bir yerde duruyor. İki gardiyan da yalnız, melankolik ve hayatlarını iş-ev arasında monoton bir biçimde geçiyorlar. İki karakter de yaptığı işi bir takıntı haline getirip diğer iş arkadaşlarından farklılaşıyor.
Bunların dışında iki karakterin de fiziki özellikleri, bakışları, hal ve tavırları, jest ve mimikleri birbirine çok benzer şekilde. İki karakterin de oturduğu evin kapısında demir parmaklıklar var.
Karakterlerin arasındaki meslek, mesleği yapış tarzları, ruh halleri, fiziksel görünüşleri gibi benzerliklerin yanı sıra filmler arasındaki hikaye ilerleyişi ve detaylarda da benzerlikler söz konusu. İki film de mektup sansürleme ile ilgili eğitim sahneleriyle başlıyor. Bunun dışında gardiyanlar mektupları büyük özenle okuyor. İki filmde de ana karakter olan gardiyanlar mektupta yazılı olan adres üzerinden mektubu gönderen kişinin izini bulmaya çalışıyor ve ikisi de bunu tehlikede olduğunu düşündükleri birini kurtarmak için yapıyor. İki filmde de ana karakterlerin, mektuplar üzerinden adres bulup peşinden gittikleri kadınlar hamile ve ikisi de evdeki var olan diğer insanlardan çekiniyor. Yine iki filmde de olan diğer benzerlik ise karakterler başka birinin ağzındanmış gibi ve resmi mühür bulunan mektuplar yazıyor. Bunlarla birlikte karakterlerin film içinde yaşadıkları gerilimler arasında da neredeyse hiçbir fark yok.
Görülmüştür ve The Letter Room‘un sinematografik özellikleri arasında da benzerlikler söz konusu. Kamera hareketleri, kadraj seçimleri birbirine çok yakın. The Letter Room‘da ve Görülmüştür‘de ekrana gelen planların bazıları yine birbirine çok yakın.
'BAĞIMSIZ OLARAK TASARLANMIŞ ORİJİNAL BİR ÇALIŞMA'
IndieWire sitesi filmler arasındaki benzerlik hakkında The Letter Room'un yönetmeni Lind'e ulaşıyor. Lind ise şu yanıtı veriyor:
"Letter Room, bağımsız olarak tasarlanmış orijinal bir çalışma. Türk avukatlar maddi tazminat talebinde bulunana kadar, Letter Room'a dahil olan hiç kimse bu filmi izlememişti ve haberi de yoktu."
'MAKUL BİR ŞÜPHENİN ÖTESİNDE...'
Görülmüştür'ün yönetmeni Serhat Karaaslan ve yapım ortakları ise, "Bu durumu sosyal medya paylaşımları ve film eleştirmenlerinden öğrendik. Türkiye / 90 Film Prodüksiyon, Almanya / Departures Film ve Fransa / Silex Films'teki ortak yapımcılarımızla birlikte yasal seçeneklerimizi değerlendiriyoruz. Herhangi bir mali pazarlık girişimimiz olmadı. Avukatımızın onlara söylediği şudur: Makul bir şüphenin ötesinde, bu sadece ahlaki hakların ihlaliyle ilgili bir mesele değildir, aynı zamanda filmin mali haklarına da zarar veriyor" yorumunda bulundu.
'KONUNUN TAKİPÇİSİ OLACAĞIZ'
Görülmüştür'ün başrol oyuncusu Berkay Ateş ise Twitter hesabında yaptığı paylaşımda, "Film ekibi olarak bir süredir ilgilendiğimiz bir konu bu arkadaşlar. Artık hem seyircilerimiz hem de birçok sinema yazarı, bu yıl kısa film dalında Oscar adayı olan The Letter Room filminin Görülmüştür'den intihal olduğuna dair fikirlerini paylaşıyor. Konunun takipçisi olacağız" ifadelerine yer verdi.
Film ekibi olarak bir süredir ilgilendiğimiz bir konu bu arkadaşlar. Artık hem seyirclerimiz hem de birçok sinema yazarı, bu yıl kısa film dalında Oscar adayı olan #TheLetterRoom filminin #Görülmüştür den intihal olduğuna dair fikirlerini paylaşıyor.
— Berkay Ateş (@ates_brky) April 23, 2021
Konunun takipçisi olacağız https://t.co/m5Z4Mnh9hp
