Ahmet Kaya ve Tahir Elçi: Aynı kaderin iki sürgünü

Neredeyse günü gününe, 15 yıllık bir arayla, aynı biçimde tekrarlanan iki ağır hikâye.

Ahmet Kaya’nın ölümüne giden yolun hikâyesi meşum ve meşhur…

Ve Tahir Elçi’ninkine de çok benziyor.

Neredeyse günü gününe, 15 yıllık bir arayla, aynı biçimde tekrarlanan iki ağır hikâye.

Ahmet Kaya’nın, 16 Kasım 2000’de 43 yaşında, kendisine yönelik linç kampanyası nedeniyle, kalbine indirilip can vermesi ile Tahir Elçi’nin 28 Kasım 2015’te 49 yaşında, kendisine yönelik linç kampanyası ertesi vurulması vakaları, detayları dışında birebir neredeyse aynısı.

Ahmet Kaya, bir karakter suikastına maruz kaldı, kalbi dayanamadı.

Tahir Elçi de, hem bir karakter suikastına maruz kaldı, hem de faili meçhul cinayetin kurbanı oldu.

İkisi de (üstelik aynı yayın grubunun medya organları tarafından), bir gecede hedef haline getirildi. Ardından dava süreçleri başladı. Üzerinden çok geçmeden de hayatları noktalandı.

Uzun bir yazı olacak; Ahmet Kaya’nın hayatının son günlerinden başından gelip geçenleri bir de, bugünün koşullarında ve özellikle de, Tahir Elçi cinayetinin ikinci yıl dönümü yaklaşırken anımsayalım istiyorum.

Ahmet Kaya’nın sürgüne gidişinin başlıca müsebbiplerinden birinin ağzından, daha doğrusu sayfalarından izleyelim ağır hikâyeyi; yıl 1999, günlerden 14 Şubat, Hürriyet gazetesinde, "Ayıp ettin ‘gözüm’" başlıklı ‘haber’:

'TÖRENİ MAHVETTİ'

Ahmet Kaya, Magazin Gazetecileri Derneği'nin, Maslak Princess Otel'de çarşamba gecesi düzenlediği Altın Objektif Ödülleri töreninde yaptığı konuşmayla, şimşekleri üzerine çekmişti. Kültür Bakanlığı'nın Kürtçe şarkı kasetlerine bandrol vermesine ve Kürtçe şarkı söylemek yasak olmamasına rağmen, Kürtçe çekeceği kilibi yayınlayacak, ‘‘babayiğit-yürekli’’ bir televizyon kanalı aradığını belirten Ahmet Kaya, ‘‘Kürtler'i tanımayanların kafasından inmeyeceğim. Ayrıca, bu ödülü insan hakları adına, Cumartesi Anneleri adına alıyorum’’ demişti.

ÜZERİNE YÜRÜDÜLER

Bu sözler üzerine karışan salondan, ‘‘Yuh’’ sesleri yükselmeye başlamış, bazı davetliler ise ‘‘Burası Türkiye’’ diye bağırarak Kaya'nın üzerine yürümek istemişti. Bu tepkilere sinirlenen Ahmet Kaya, ‘‘Kürt halkını kabul etmeyenlere, böyle bir halkın varlığını kabul ettireceğim. Söylediklerimin arkasında da her zaman dururum’’ dedikten sonra yerine oturmuştu. İyice öfkelenen davetlilerden bazıları çatal-bıçak fırlatınca otelin güvenlik güçleri ile otele çağrılan polis Kaya'yı kulise kaçırmış, Kaya da oteli terk etmişti."

Noktası virgülüne ve bozuk Türkçesine hiç dokunmadan aynen aktardığım bu haberin bir de, Ahmet Kaya’ya "karakter suikastı" düzenleyen bir de başlangıcı vardı.

Şöyle başlıyordu "haber":

"Ona Türk-Kürt diye bakmadık... Türküleriyle ağladık, güldük... TV'lerden evlerimize konuk ettik... Meyhanelerimizde rakı içtik... Sakalı, atkısı ve göbeği ile bizden biriydi çünkü... MEĞER ÖYLE DEĞİLMİŞ AHMET... Bebeğe, kadına, dedeye, askere kurşun sıkanlardanmış... PKK'lı Ahmet... Yazıklar olsun...

Magazin Gazetecileri Derneği ödül töreninde söylediği, ‘‘Çirkin ve tahrik edici’’ sözlerle ortalığı karıştıran özgün müziğin temsilcilerinden Ahmet Kaya'nın, PKK'nın Almanya'da düzenlediği bir gecede, sözde Kürdistan haritası ve Apo'nun resmi önünde konser verdiği ortaya çıktı. Olaylı gecede Türkiye'nin bölünmesine karşı olduğunu söyleyen Ahmet Kaya'nın çirkin yüzü, 1993 yılının kasım ayında çekilen fotoğraflarla belgelendi. Türkiye Cumhuriyeti haritası içinde yer alan sözde Kürdistan ve Kürtçe ad verilmiş Türk kentlerinin bulunduğu harita önünde fotoğraf çektiren Ahmet Kaya, Apo'yu da başına taç yaptı. Almanya'daki Kürt İşadamları Derneği'nin Berlin'de düzenlediği konserin videoya alınan görüntülerinde, Kaya'nın, sözde Kürdistan haritası ve Apo'nun fotoğrafı altında zafer işareti yaptığı da görülüyor. Berlin'de yaklaşık 5 bin kişinin katıldığı konser, Yalçın Küçük'ün açış konuşmasıyla başlıyor."

Bu haberin yayınlandığı gün ertesinde, geri sayım başlıyor. Haberin yayınlanmasından 641 gün sonra Ahmet Kaya ölecek. Daha 40’lı yaşlarının başındaki, ozan kalbine sahip duyarlılıkta naif biri, koskoca bir ülkenin medyasının, mahkemesinin üzerine gelmesine dayanamayacak.

Tahmin de edilebileceği gibi, Kaya ile ilgili hemen de davalar açılıveriyor. "Bölücü PKK terör örgütüne yardım ve yataklık yaptığı ve halkı ırk farklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa tahrik ettiği" iddiasıyla hakkında İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesinde toplamda 10.5 yıl ağır hapis istemiyle iki ayrı dava açıldı. Ahmet Kaya, mahkemede savunmasında, iddianamenin suçlamaya esas aldığı, Hürriyet’in "Ayıp Ettin Gözüm" haberiyle ilgili olarak şunları dile getirdi:

"(H)aber gerçekleri yansıtmamaktadır. Yukarıda da belirttiğim gibi, 1993 yılı sonbaharında sanatçı arkadaşım Zuhal Olcay’ın da olduğunu hatırladığım bir Avrupa turnesine orkestramla birlikte katıldım. Berlin dâhil Avrupa'nın birçok kentinde bu arkadaşlarımla birlikte konserler verdim. Bu konserler arasında Almanya'da sadece PKK’nın katıldığı ve "Kürt İşadamları Derneği" adlı bir kuruluşun düzenlediği ileri sürülen bir konsere katılmadım. Böyle bir derneğin gerçekte var olup olmadığını dahi bilmiyorum. Söz konusu gazete haberi üzerine yaptığım araştırmada 1994 yılı başlarında Berlin'de "Demokratik Esnaflar Birliği" adlı bir kuruluş tarafından düzenlenen bir geceye katıldığımı tespit ettim. Geceyi düzenleyen "Demokratik Esnaflar Birliği" tarafından gönderilen yazıda da belirtildiği üzere, bu gecenin hiçbir örgüt ya da başka bir kuruluşla ilgisi bulunmamaktadır. Bu kuruluş, hatırladığım kadarıyla Berlin'deki tüm yabancı esnafların bir araya gelip oluşturduğu bir meslekî kuruluştur. Savcılık ifademde de belirttiğim gibi, sahne sıram gelinceye kadar sahneyi daha önceden görme şansım yoktu. Sahneye çıktıktan sonra fotoğrafta yer alan pankartı görsem dahi hiçbir şey yapamazdım. Konseri iptal etmem halinde salonu dolduran ve benim şarkılarımı dinlemek için gelmiş binlerce dinleyicinin haklı tepkisini alacak ve gecenin o atmosferinde, o salondan rahatlıkla ayrılabilmem bile mümkün olmayacaktı; ama sahneden fark ettiğim kadarıyla salonun çeşitli yerlerinde asılı başka pankartlar da vardı; fakat sahne ışıkları ve yüksek spotlardan dolayı benim onların içeriğini de görebilme şansım yoktu. Her zaman olduğu gibi kendi şarkılarımı söyledim ve sahneden ayrıldım. Bütün titizliğime rağmen bu konser sırasında çekilmiş olması mümkün olan fotoğrafın yıllar sonra ve tamamen gerçek dışı bir haberle birlikte kullanılması beni üzdü. Böyle bir fotoğrafın varlığı ve bunun bugüne kadar yayımlanmaması hiçbir ciddi habercilik anlayışıyla bağdaşmaz ve haberin gerçek dışı oluşunu ve başka amaçlara yönelik bir yayıncılık anlayışı olduğunu açıkça ortaya koyar. Bununla ilgili takdiri Sayın Mahkemenize bırakıyorum".

16 Haziran 1999’da sürgüne gitmek zorunda kaldı. Yokluğunda devam eden yargılamaların sonucunda gıyabında toplam 45 ay ağır hapis cezasına çarptırıldı. Tüm bu süreci "tetikleyen" gazetede hapis cezasına ilişkin haber, son derece steril, soğuk-donuk ifadelerle yer buldu.

Ayrıca, Ahmet Kaya hakkında konserlerinde şarkılarının sözlerinin, "Anayasa’ya aykırı olarak değiştirdiği" gerekçesiyle davalar açılmıştı. Şimdi, "bir ozanın, zaten kendi sanatının eseri olan sözleri, yine kendinin değiştirmesiyle, Anayasa’nın en ilgisi olabilir" sorusu var her şeyden de önce ortada. Ahmet Kaya’nın kendisi, "şarkı sözü değiştirme" suçlamalarına, mahkemede şöyle yanıt vermişti:

"İddianamenin ikinci sayfa, dokuzuncu paragrafında yer alan şarkı sözlerini, Türkiye’deki birçok konserimde de bu şekilde değiştirerek söyledim. Bu küçük değişiklikten başka anlamlar çıkarılmasına sadece çok şaşırıyorum. Bütün samimiyetimle şunun bilinmesini isterim ki bunu yaparken başka bazı şeyler hedefliyor olsam, benim kadar sözünü sakınmadan söyleyen bir insan -takdir edersiniz ki- bu kadar dolaylı bir yola başvurmaz: "şimdilik hoşça kal yaban çiçeğim, yasal mermisiyle bir komiser yaklaşmakta" biçimindeki orijinal sözleri, "şimdilik hoşça kal yaban çiçeğim, yasal mermisiyle bir TC yaklaşmakta" şeklinde söylemem, kanımca iddianamedeki gibi yorumlanamaz. En yalın haliyle; mermiyi polis kullanır, polis Türkiye Cumhuriyeti’nin polisidir ve devletin polisini şarkının sözel kalıbı içerisinde bu şekilde ifade etmemden nasıl farklı bir sonuç çıkarılabilir? Çünkü şarkıdaki sözün özü şudur: "Yasal mermisi ile Türkiye Cumhuriyeti'nin bir komiseri yaklaşmakta". "Başım Belada" adlı bu şarkımın bir başka yerinde; "üstelik göğsümde, yani tam şuramda, kirli sakalıyla bir eşkıya gezinmekte" yerine, "üstelik göğsümde, yani tam şuramda, kirli sakalıyla bir gerilla gezinmekte" dersem, bunun sakıncası ne olabilir? Her ikisi de dağlarda yaşar ve sakalları kirlidir. Kaldı ki şarkının bütünü dikkate alındığında, şarkıdaki mizah ve ironi zaten görülecektir. Sevgili Can Yücel’in "Sevgi Duvarı" adlı şiirinde, "sidikli kontes" diye bir nitelemesi vardır. Yıllar önce ben bu şiiri bestelediğimde denetimden geçirilmemiş ve onu 'pasaklı kontes' biçiminde değiştirdiğimizde bu çok önemli (!) sakıncayı ortadan kaldırmıştık. Bu örneği, hukuk tarihi kendi komedisini yazdığında malzeme olması açısından verdim. Dünyanın uğraştığı ve çözüm bulmaya çalıştığı hayatî konularla bizim mahkemelerimizin gündemini işgal eden konular karşı karşıya getirildiğinde, ülke olarak dünyanın gidişatını neden çok geriden takip ettiğimiz daha iyi anlaşılsın ve sıradan bir şarkı sözüyle bir ülkenin bölünebileceği kompleksinden artık herkes kurtulabilsin diye verdim. Bu durumdan benim çıkardığım sonuç şu: Demek ki bundan böyle sahne şovlarımda bunun bir parçası olarak, kendime ait şarkıları biraz değiştirip söylerken ciddi bir çekince yaşayacağım. Örneğin bir şarkımda; "örselendi aşklarım, üstelik çok uzak bir diyardayım" sözlerini, konser verdiğim yere göre "Hamburg’tayım" ya da "Bayburt’tayım" şeklinde yorumlamaktaydım. Bir başka şarkımda; "O mahur beste çalar, müjgânla ben ağlaşırız" (ki müjgân burada kirpik anlamında kullanılmıştır) biçimindeki sözleri "Ayten'le ben ağlaşırız" biçiminde değiştirerek söyleyebiliyorken bundan böyle söyleyemeyeceğim anlaşılıyor. Peki, size göre kendimi böyle daha mı özgür hissedeceğim?"

Mesele şu ki, "Öldüğümde değil, yaşarken anlayın beni" demişti Ahmet Kaya. Tahir Elçi’nin de böyle düşüneceğine eminim…

Dahası, çocuklarının da böyle düşündüğünden eminim.

Ahmet Kaya’nın kızı Melis’in, 11 Şubat 2009 tarihli, tam da babasının "10. linç yıldönümüne" denk gelen yazısını da buraya olduğu gibi alıyorum. Şimdi, babalarının cenaze fotoğrafları "terörist cenazesi" diye lanse edilmeye çalışan Tahir Elçi’nin çocuklarına benzer süreçler yaşatılıyor zira…

"Birkaç gün önce, internet tabanlı sözlüklerden birinde babamla ilgili yazılanları okurken "Ahmet Kaya’nın itibarının geri verilmesi" başlığı altında şöyle bir girdiye rastladım; "eşşek her zaman eşşektir. itibarda verseniz altın semerde taksanız hiç birşey değişmez yine eşşektir." Bu cümleyi yazdıktan birkaç dakika sonra, hızı alamayıp bu sefer de şöyle bir cümle girilmiş; "ben vallahi apoyu özledim diye şarkı söyleyen haysiyetsiz pkk yandaşı bir pisliğe ne itibarı verilecektir anlamış değilim. verilse verilse yarım kilo malafat rosto verilebilir. (bkz: tropic thunder)". Bunları yazan kullanıcının kullanıcı ismi ise "sizin hiç babanız öldü mü" .

Sözlerinin ağırlığı, can yakıcılığı, bir kişiye hakaret ederken o kişiyi seven insanları, o kişinin ailesini düşünmeden ve hunharca incitiyor oluşunu saymazsak elbette ki herkes kendisini ifade etmekte özgürdür. Keşke içinde bir şiirin duyarlılığını taşıyabiliyor olsaydı diye yazıklandığım bu kullanıcıya buradan cevap verme hakkımın Ahmet Kaya’nın kızı olarak saklı olduğunu düşünüyorum (tüm diğer yasal haklarım saklı kalmak kaydıyla); evet, benim bir kere babam öldü, 13 yaşındaydım.

Babam beni kardeşlik şarkılarıyla, kardeşlik masallarıyla büyüttü. Bana sevmeyi öğretti, affetmeyi, barışı... Bütün dinlerin, bizleri ayırmak, birbirine düşürmek için değil, bizlere huzur vermek için yaratıldığını öğretti. Bütün dillerin, insanların birbirini anlayabilme, kendilerini en doğru biçimde ifade edebilme ihtiyacı için var olduğunu öğretti. Dinimden, cinsiyetimden, milletimden, ırkımdan sıyrılıp yalnızca insan olduğumu fark etme serüvenimdeki yılmaz süvariydi babam.

Çoğu kişinin, benim Ahmet Kaya’nın kızı olduğum için ne kadar şanslı olduğumu düşündüğünü biliyor ve kendi tercihim olmayan bu durumdan dolayı her gün hayata teşekkür ediyorum. Evet çok şanslıyım, çünkü benim dünyadaki bütün güzellikleri toplayıp her gece başucuma bırakan bir babam vardı. Bir çocuğun azıcık yaşanmış geçmişine, babasıyla geçen 13 hatta hatırlayabildiği 8–9 senesine böylesine korkunç bir şekilde tecavüz edebildiğinize göre, sizler ne yazık ki benim kadar şanslı değilsiniz.

Babam öldüğünde 13 yaşında bir kız çocuğuydum. Bugün hayatı 21 yaşın bakış açısıyla yorumlamaya çalışıyorum ama o gittiğinden beri bir yanım hala çocuk ve hep öyle kalacak. Babama emanet ettim o çocuk yanımı. Belki o yanım biraz büyüyüp diğer yanıma erişebilseydi böyle bir yazı yazmaya gerek bile duymayacaktım ama o çocuk yanım günlerdir hep ağlıyor.

Babam öldüğünde 43 yaşındaydı. Çok büyüktü, görkemliydi, benim masal kahramanımdı. Bugün benim 40’lı yaşlarında arkadaşlarım var ve gözümde onlar o kadar gençler ki…

Kendimi bilmeye başladığımdan beri ailem bir savaşın içerisinde. Ben bir savaşın içerisindeyim ve o savaşın içerisinde atıldım büyüme macerasına. Bir sabah babam öldü ve annemle baş başa kaldım, yapayalnız. Bu yapayalnızlık içersinde, bu kadar acıtılmamıza karşı duyarlılık beklentimi, ne yazık ki büyümeye çalışırken yitirdim. Hala daha, bizi incitmeye çalışmaktan, babamın değerlerini, babamın değer verdiklerini kırıp dökmeye çalışmaktan kendinizi alıkoyamadığınızı uzaktan acıyla izliyorum. Babamın yokluğu kadar acı veriyor bu haliniz bana. Bu ülke adına, hayat adına ve hayatı doğru yaşamak adına…

Fütursuzca yapılmış olan tüm bu faşizan eleştirilere cevap hakkımı burada yalnızca annem ve kendi adıma kullanıyorum. Babamdan sonraki Ahmet Kaya sürecini bugün buraya biz taşıdık. Ahmet Kaya adının hayatımızı mahveden o aptalca ‘bölücülük’ yaftasından sıyrılıp birleştirici bir alana yani gerçeğin ta kendisine taşınabilmesi adına kimi zaman kendi varlıklarımızı dahi unuturcasına çabaladık. Gerçeği size anlatmaya çalıştık. Yani bir devlet bakanının ağzından ona dair dökülen pişmanlık ve özlem sözcüklerini hepinizin duyabiliyor olmasına, TRT’de Ahmet Kaya çalınabilecek olmasına ve Türkiye toplumu adına bu tarihsel utanç sayfasının hala açık duruyor olması noktasına kadar biz tek başımıza geldik. Siz, bu yolun hiçbir kavşağında bizim yanımızda, önümüzde ya da arkamızda değildiniz. Size elbette ki bunun ya da babama ve aileme dair herhangi bir şeyin hesabını vermek zorunda değilim; çünkü ben 13 yaşında geleceğimin en güzel yarısını verdim, çünkü ben diploma törenlerimi, kazandığım ilk paranın heyecanını, ilk erkek arkadaşımı, doğmamış çocuklarımı, üreteceklerimi, mutluluğumun temellerini verdim.

Siz, varlık gösteremediğiniz gerçek yaşamı sanal pencerenizden izleyerek, hayatın tam ortasında yapayalnız kalmış, parçalanmış bir küçücük aileyi daha fazla yıpratma uğraşındasınız. İnsanlar benim babama, benim anneme, benim dayıma, kuzenime, halama, teyzeme, babaanneme hakaret etme cesaretini kendilerinde nasıl bulurlar? Bu hakkı size kim veriyor? Beni, hayatınızda hiç tanımamış olduğunuz bir insanı, böylesine acıtma hakkını size kim veriyor?
Siz kimsiniz?
Siz, sizden kilometrelerce uzakta, yerin metrelerce içinde öylece uzanan ve bir daha hiç konuşamayacak, şarkı söyleyemeyecek olan bir insanın sesini mi kısmaya çalışıyorsunuz? Onun geride bıraktıklarını, ailesini kahrederek "daha da fazla yok edebiliriz, daha çok kirletiriz adını, artık sülalesi de defolup gider buralardan" diye mi düşünüyorsunuz?
Hayır! Biz, size rağmen burada yaşamaya devam edeceğiz. Kendi ülkemizde kalarak, kendi gerçekliğimizle yan yana yaşayacağız. Biz babam için, babamın bana öğrettiği gibi, bu ülkenin koynunu çiçeklerle doldurabilmek için üretmeye devam edeceğiz. Hiçbir karşılık beklemeden, hiçbir şey kazanmadan, sizin bilmeden konuşup bizi incittiğiniz bütün sözlerinize ve suratlarınıza ayna tutarak üretmeye devam edeceğiz.

Hadi çıkın köşelerinizden artık, saklanmayın. Nasılsa bunca yıldır size dönük yanlarımıza tatminsiz aşağılamalarınızdan, tehditlerinizden, yalanlarınızdan, sömürünüzden, hakaretlerinizden, küfürlerinizden acı işlemez oldu. Babamı artık incitmeyin, bizi artık incitmeyin.

Hiçbiriniz bu hayata dair benim ve benim annemin ödediği bedelleri ödemiş olamazsınız; hiçbiriniz benim çektiğim acıları çekmiş, benim taşıdığım yükleri taşımış olamazsınız. Artık lütfen yorulun bizim canımızı yakmaya çalışmaktan, çünkü biz zaten kalplerimizi Paris’te gömdük. Siz de akılla yaşamanın güzelliğine erişin…

Son olarak, eğer kaldıysa, bu yazıyı lütfen siz de en çocuk yanlarınızla bir kez daha okuyun ki beni anlayasınız.

Tüm çocuklara benim babam gibi bir babayla yaşanabilecek en az bir 13 yıl diliyorum; Güzel insanlar olabilmeleri için… Tüm çocuklar adına, bu dünyanın babaların ölümünden artık bıkmasını diliyorum.
Ve babama gerçekten değer verdiğine inandığım herkesi onun şahsında tüm içtenliğimle selamlıyorum…"

Önceki ve Sonraki Yazılar
Sezin Öney Arşivi