Türkiye ve Rusya arasındaki domates savaşı devam etmektedir.

Uzmanların görüşüne göre Rus-Türk ilişkileri domatese karşı uygulanan ambargodan dolayı tekrar kötüleşebilir. Ankara Rusya’yı karşı yaptırıma – tekrar buğday ithalatına sınırlandırma – geçebilecekleri konusunda uyardı. Ama Rus turistlerinin Türkiye’ye dönüşünden sonra domatesten dolayı sert yaptırımlara geçmesi mümkün gözükmemektedir. Moskova ile ekonomi konusunda ilişkiler bozulabilir.

Türkiye Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi, Rusya’nın domates ambargosunu kaldırmaması durumunda Ankara’nın bunu cevapsız bırakmayacağı konusunda uyarıda bulundu. Bakanın açıklaması Rusya hükümetinin ambargoyu kaldırması için baskı uygulama amacı taşımaktadır. Türkiye’nin hangi mallara karşı sınırlandırma getireceği konusunda net değil. Bu konudaki yaptırımalar Türkiye ekonomisi için de zararlı ve şu an böyle bir yaptırın gerçekleşmesi de mümkün gözükmemektedir. Büyük ihtimale bu açıklama Moskova’ya bir uyarı amacını taşımaktadır ve Ankara’nın ne beklediğinin işaretidir.

Ancak, Rusya’nın domatese karşı uyguladığı ambargoya Türkiye’nin yeni bir ambargo ile bir cevap vermesi beklenmemektedir. Bu Türkiye’ye fayda sağlamaz, ülkenin gelir kaynakları açısından turizm çok önemli bir rol oynamaktadır. Türkiye bunu göze alamaz.

Türkiye eğer bir yaptırıma giderse o zaman Rusya da hemen turist akışını durdurabilir. Bu Rusya’nın turizm sektörü için istenilen bir yaptırım olurdu. Rusya Turizm Birliğinin verilerine göre 2015 yılında Türkiye’ye tatile giden Rus sayısı 800 bin iken bu sene 2014 yılının rakamı olan  4,5 milyon sayısının aşılması bekleniyor.

Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın verilerine göre bu senenin ilk yarısında 12,3 milyon turist Türkiye’yi ziyaret etmiş bu sayı 2016 yılının  aynı dönemine göre yüzde 14  artış anlamına gelmektedir.

Bu turist akışının büyük kısmı Rusya’dan gelmiş yaklaşık 1,7 milyon kişi ki bu rakam 2016 yılının aynı döneminden 820 bin insan daha fazladır. Şimdiki verilere göre 2017 yılı turist sayısı 2015 yılı rakamını geçmiş bulunmaktadır. 2015 yılına kıyasla yüzde 9,77 artış olduğu görünüyor.

Türkiye tarım ve hayvancılık mallarına ambargo uygulaması Rusya tarafından 1 Ocak 2016’da Türkiye uçaklarının Rus uçağını Suriye semalarında Kasım 2015’de düşürmesinden sonra başlatıldı. Türkiye Cumhurbaşkanı Tayip Erdoğan’ın özür dilemesinden sonra ise bu ambargo kısmen kaldırıldı.

Ama domates ambargosu devam etti. Domates ki en çok ihracat edilen üründü. Buna cevaben Türkiye 15 Mart’tan sonra Rusya buğdayına, mısıra, ayçiçeği küspesine ve yağa sınırlamalar getirdi. Türkiye’nin karşıtı yaptırımları ticaret yapanlar ve kullanıcılara pahalıya mal oldu. Rusya şirketleri 1,5 milyar dolarlık buğday pazarını kayıp ettiler. Sade vatandaş ise çok pahalıya domates ve tarım ürünlerini satın alma mecburiyetinde kaldı.

Tüm bu süre zarfında Türkiye tarafı adım-adım yaptırımların zayıflayacağını umut ediyordu. Fakat 7 Ağustos’ta Rusya Federasyonu Tarım ve Hayvancılık Bakanı Aleksandr Tkaçev Türkiye domatesinin ihracatını tekrar başlamayı düşünmediklerini açıkladı.

Ambargo uygulamasından önce Rusya, Türkiye domateslerinin yüzde 65 rakamı ile  en büyük alıcısı idi.

Rusya Gümrük Bakanlığı’na göre 2015’de Rusya pazarına ihracat edilen Türkiye domates payı yüzde 50’yi oluşturuyordu. 2015’deki  280 milyon dolar tutarında 292,8 bin ton Türkiye domatesi ihrac edilmişti Rusya’ya.

Ankara bu pazarı kaybetmeyi hiçbir zaman kabullenemez ve Rusya’ya baskı uygulamaya devam edecek. Bu baskı araçlarından en önemlisi de Rusya buğdayı ve yağının ithalatı olacak.

Tabi ki Rusya için ülkede seraların gelişimi için yapılan yatırımlar ne kadar önemli ise de buğdayın ithalatı daha önemlidir. Büyük ihtimale eninde sonunda bu konuda bir uzlaşma sağlanacak. Türkiye’den ihraç edilen domatesle Rusya’da üretilen domatesin eşitlenmesi gümrük vergilerin artırmasıyla sağlanabilir.