Suudi Arabistan Kralı Salman Abdülaziz Moskova’ya resmi ziyarette bulundu. Kralın ziyareti teknik sorunla başladı; uçaktan iniş için getirilen altından yapılmış yürüyen merdiven bozuldu. Kral da mecburen yürüyerek indi Rusya’nın toprağına.
Bu ziyaret her iki ülke tarihinde ilkti. Suudi Kralı ilk defa Rusya’yı ziyaret etti. Görüşmeler sonucunda taraflar milyarca dolarlık anlaşmalar imzaladı, Ortadoğu’daki durumu ve bölgede atılacak ortak adımları tartıştılar. Kremlin’deki bu görüşmeler bir dönem diplomatik sahada birbirine karşı mücadele eden iki ülkenin ilişkilerinin ne kadar iyi olduğunu gösterdi. Ama yine de şimdilik Riyad’ın ilişkileri Rusya’ya nazaran ABD’yle daha ileri ve daha iyidir.
Son dönemlerde her iki ülke, politik alanda çelişkilerin çok olmasına rağmen, ilişkileri geliştirme, ilerletme konusunda istekli olduklarını gösterdiler. Uzmanlar ABD’nin Ortadoğu’da zayıflamasından ve İran’ın daha güçlü hale gelmesinden dolayı Suudilerin Rusya’ya muhtaç olduklarını düşünüyorlar.
Rusya-Suudi ilişkileri özelikle de ekonomi alanda çok gelişmiş bulunmakta. Uzmanlar ekonomi alanının politik alanla çok sıkı bir bağının olduğunu vurguluyorlar. Suudiler Rusya’yla ekonomi ilişkilerini geliştirmelerinin bölgedeki sorunların çözümünde onların politikalarına yarayacağını düşünüyorlar. Suudiler Moskova’yla da aynen Pekin’le olduğu gibi ilişkilerini geliştirmek istiyorlar. Bilindiği gibi Suudi-Çin arasındaki ekonomik ilişkiler çok iyi düzeyde ve bu da her iki ülke arasındaki ciddi politik çelişkilerin olmasına rağmen bozulmadı. Uzmanlar Suudilerin, Rusya’nın taviz olarak Yemen çatışmasına karışmaması ve Katar krizi konusunda tarafsız kalmasına razı olduklarını söylüyorlar.
Ekonomik ihtiyaçlara gelince her iki ülke arasında çok geniş bir anlaşma zemini var. Özelikle de Suudi Arabistan’ın silah sanayisinin gelişimi, demir yolarının inşaatı, limanların modernizasyonu, uzay ve diğer birçok konuda Rusya’ya ihtiyacı var. Rusya bu konularda rol alabilir, gereken teknolojileri vererek, Suudilerin ihtiyaç duyduğu alanlara yatırım yaparak bu sorunların çözümünü mümkün kılabilir.
Şu bilinmeli ki kralın Moskova ziyareti Rusya’nın bazı konularda taviz vermesinden sonra mümkün oldu. Petrol fiyatlarında anlaşmaya varıldıktan ve Rusya Başkanı’nın Suudi Arabistan’ın bölgede belirleyici bir ülke olduğunu açıklamasından sonra bu ziyaret gerçekleşti. Kremlin epey taviz verdi Suudilere. Suriye’deki muhalif grupların kullanımı konusu ile Yemen’de yaşananlara karşı da sessizliğini korudu. Suudi Kralı’nın Rusya ziyareti aynı zamanda bir imaj meselesidir. Rusya, Ortadoğu’daki kilit konumunu korumak için Suudi Arabistan’la – ki Suudiler bölgede önemli bir role sahip – ilişkiler geliştirmek mecburiyetinde. Şimdiye kadar Suudi Arabistan ve Rusya bölgede iki önemli ve bir birine karşıt ülke gibi duruyorlardı. Bu da Rusya’nın Ortadoğu’daki imajına zarar veriyordu. Suudi Arabistan’ın Rusya’yla ilişkilerinin iyileşmesi olumlu bir etkide bulunuyor. Bunun sayesinde Rusya’nın Ortadoğu’daki büyük güç imajı güçleniyor. Rusya, ABD’nin bölgedeki varlığını optimize etmeye başladıktan sonra onun yerini bu tutumuyla doldurmaya çalışıyor.
Suudi Arabistan İran’ı dengeleme konusunda Rusya dışında kimseden yardım alamayacağını anlamış gözükmektedir. Rusya’nın Tahran üzerindeki etkisi güçlü. Bu bağlamda Rusya’yla pragmatik bir ilişki geliştirme girişimi gayet anlaşılır bir adımdır, bunun için de karşılıklı bir şeyler vermeleri lazım. Bu yaklaşım daha önceki kralın yaklaşımlarına çok benziyor. Tabi ki bu ilişkilerin gelişmesi İran’ı tedirgin edecek.
Rusya ve Suudi Arabistan liderleri arasında görüşmeler sonucunda 14 anlaşmaya imza atıldı. Dikkat çeken anlaşmaların başında ‘Yüksek Teknoloji Alanında Yatırım Fonunu Oluşturma Konusunda Anlaşma’ geliyor. Ayrıca petrol ve enerji konusunda da çok büyük ticari anlaşmalar yaüpıldı; nükleer enerji, uzay, tarım ve hayvancılık ve alt yapı gibi konularda da işbirliği sağlandı.
Rusya-Suudi Arabistan arasındaki askeri-teknolojik işbirliği komisyonunun ilk toplantısının yılın sonuna doğru yapılacağı belli oldu, Ticari-Ekonomik İşbirliği Komisyonu’nun ise Riyad’da Ekim ayının sonunda toplanması kararlaştırıldı.
Kral Salman’ın Rusya ziyareti elbet tarihi bir olaydır. Hatırlatalım ki bundan 10 yıl önce Putin Suudi Arabistan’ı ziyaret etmişti ve bu geçen 10 yıl içerisinde çok şey yapılabilirdi ama maalesef Ortadoğu’daki kriz ve savaşlardan, dönemin kralının tavrından dolayı bu yapılamadı.
Varılan anlaşmaların sayısı çok fazla ve en az Rusya bu anlaşmaların kâğıt üstünde kalmaması için her şeyi yapacak. Suudilerin de böyle yaklaşması beklenmektedir. Önemli olan pragmatik ekonomik işbirliğini geliştirmek. Rusya yine de eski ortakları olan İran ve diğer ülkelerden vazgeçmeyecek.
