Türkiye'nin en eski, en köklü çevre ve yaşam alanları direnişlerinden biri olan Bergama'da altın madenlerine karşı mücadele edenler, "Bergama altın madenlerine teslim edilirse, Türkiye'de her yer altıncılara teslim olur" derlerdi. 

Haklılarmış, o günlerden geleceği görmüşler, Türkiye'nin nasıl bir tehlikenin içine itildiğini hissetmişler. 

Türkiye'de çevre örgütleri, duyarlı kesimler, milletvekilleri, yereldeki insanlar bir süredir Çanakkale ve çevresindeki giderek saldırganlaşan altın madencilerine karşı mücadele veriyor. 

Altın madenlerine karşı mücadele verirken kimlere karşı mücadele verildiğini netleştirmek açısından Çanakkale ve Balıkesir kentlerini kapsayan bölgede kimler bölgenin ormanına, dağına, taşına, suyuna göz dikmiş görmek gerek. 

ÇED süreçlerinden izi sürülerek ortaya konan tespitlere göre, Kanadalı Alamos Gold ve Newmont Gold Corp ile Avustralyalı Chesser Resources bölgede önemli aktörler. Zaman zaman elindeki ruhsatları yerli şirketlere devreden Kanadalı Teck Resources da bölgede adı sıkça geçen bir diğer şirket.

Kanadalıların yanı sıra bu bölgede baş aktörler arasında Eczacıbaşı Holding, Nurol Holding, Cengiz Holding, Koç Holding, Koza Altın İşletmeleri var. 

Burada geçmişte bazı Kanadalı ve Avustralyalı şirketlerin altın madeni ruhsatları aldığı, bazı yerel taşeron şirketler eliyle bu ruhsatları sattığı ya da rödovansla ruhsatların beş altı kere el değiştirdiği gibi verilere ulaşmak mümkün. 

Rödovansla, maden ruhsat sahalarının işletme hakkının özü kendisinde kalmak koşuluyla hak sahibi tarafından bir şirkete bir süreliğine tahsis ediliyor. 

Küresel olarak altın madenciliğinde Kanada ve Avustralya şirketleri dominant, Türkiye'de de olmaları doğal karşılanabilir ancak nereye nasıl yatırım yapacakları esas olarak Kanada'da gerçekleştirilen fuarlarda belli oluyor. Biri Canadian Mining Expo. Diğeri Kanada Maden Arama ve Geliştirme Derneği (PDAC) tarafından düzenlenen madencilik fuarı. 

Bu fuarlardan önce Türkiye'deki altın madenlerinin tanıtıldığı föyler dağıtılıyor, Türkiye'deki ruhsat alanları bu fuarlarda dolaşıma giriyor. Aracı şirketler eliyle de kimin hangi ruhsatı satmak istediği, kimin nereye talip olduğu şekilleniyor.

Yerli ve milliden, muhafazakarlıktan, çevrecilikten bahsedenler Türkiyesi'nde memleketin ormanları, dağları, su kaynakları, yaşam alanları işte bu şekilde pazarlanıyor.

Bu aracı şirketlerden biri Kanadalı Rubicon Mining. Şirketin Kanada'da altın arama çalışmaları da var. İnternet sitesinde yer alan dosyada Türkiye'deki altın madeni fırsatlarıyla ilgili sayfalarca tanıtım mevcut. 

Elinde ruhsat bulunduran ancak yasal prosedürlerle uğraşmak istemeyen çok daha fazla Kanadalı şirketin buradaki bazı yerel şirketlere rödovansla altın madenlerinin işletme hakkını devretmiş olması da mümkün. 

Aşağıda mevcut aktörlerin daha detaylı anlatımını bulacaksınız. Detaylara geçmeden mevcut durumla ilgili birkaç not düşelim.

Çanakkale ve çevresinde aktif olarak faaliyette olan bir altın madeni var. Bu Nurol Holding tarafından işletiliyor. Şirketin Balıkesir İvrindi'de izin aşamasında bir altın madeni daha var. İşletmede iki şirket var denebilir.

"ÇED olumlu" kararı almış altı proje var. Kanadalı Alamos Gold'un sahibi olduğu Kirazlı Altın Madeni ve Ağı Dağı Altın Madeni, Koza Altın İşletmeleri'ne ait Terziler-Serçiler Köyü Mevkii Altın Madeni, Gökmusa Altın Madeni ve Kubaşlar Altın, Gümüş, Bakır Madeni ile Eczacıbaşı Holding'e ait Esan Altın Madeni. 

ÇED duyuru ve izin aşamasında olan altı proje var. 

ÇED süreçleri geçici süreyle durdurulmuş altı proje daha var.

Dokuz tane altın madeni projesinin ise arama ruhsatı var. 

Bir tane de tükenmiş rezerv var. 

Bu şekilde toplamda 30 civarında altın projesi için ruhsat verildi. 

Eğer bu projelerin bir bölümü ya da tamamı hayata geçerse Çanakkale ve çevresi tam bir çöle dönüşecek.

Üstelik iş sadece altınla da bitmiyor. Altından sonra metalik madencilik projeleri geliyor. Metalik madenlerin arasında da kuvars ön planda. Kuvars, bir yerde altının olduğunun işareti ve şirketler altın için uzun mevzuatlarla uğraşmak istemedikleri için ve "ÇED gerekli değildir" kararı aldırabilmek için sıklıkla kuvars projesi başvurusu yapıyor. Bu şekilde de onlarca proje var. 

Biraz daha detaylandırarak devam edelim:

1 - LAPSEKİ ALTIN VE GÜMÜŞ MADENİ

Çanakkale Lapseki'de Şahinli ve Kocabaşlar köyleri mevkiinde yer alan Lapseki Altın ve Gümüş Madeni ve Zenginleştirme Projesi'nin inşaat aşaması tamamlandı. Aralık 2017'de işletmeye alınan maden, Batı Anadolu TÜMAD Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından işletiliyor.

TÜMAD, bir Nurol Holding iştiraki. Nurol Holding, Çarmıklı ailesine ait. 

Avustralya merkezli Chesser Resources tarafından kurulan Batı Anadolu Madencilik, 2014 yılında Nurol Holding tarafından 40 milyon dolara satın alındı.

Burası Çanakkale'deki aktif tek altın madeni. Maden için Avrupa Kalkınma Bankası (EBRD), Avrupa Yatırım Bankası (EIB) gibi kuruluşlardan finansal destek sağlanmış. 

TÜMAD'ın sitesinde madenle ilgili, "Proje kapsamında açılacak dört maden ocağından (Ballıktepe, Karteldere, Kabaktepe ve Güney-Boyun ocakları) altın ve gümüş cevheri elde edilecektir. Maden çıkarma işlemi, patlatmalı açık ocak madenciliği metodu ile gerçekleştirilecektir" deniyor. Projenin fizibilitesinin Kanada standartlarıyla hazırlandığı notu da düşülmüş. 

TÜMAD'ın tek sahip olduğu altın madeni burası değil. 

Balıkesir'deki Değirmenbaşı ve Küçükılıca Mahalleri'nde yer alan İvrindi Altın ve Gümüş Madeni'nin işletmesi de bu şirkette. Buranın 10 yıl boyunca işletme hakkına sahip. 

2 - ECZACIBAŞI ESAN ALTIN VE GÜMÜŞ MADENİ

Çanakkale Lapseki ilçesi Şahinli ve Kocabaşlar köylerinin bulunduğu yere ikinci bir siyanürlü altın madeni ocağı açmak isteyen şirket ise Eczacıbaşı ailesinin sahibi olduğu Eczacıbaşı Holding'e ait ESAN Madencilik Şirketi. 

Burası için "ÇED olumlu" kararı var.

ESAN Madencilik, aynı zamanda Konya Meram'da İnlice ESAN Altın Madeni ve Balıkesir Balya'daki ESAN Balya Kurşun Madeni'nin de işletmecisi durumunda. Şirketin Türkiye dışında Kosova ve Portekiz'de de farklı maden projeleri mevcut.

3 - KİRAZLI ALTIN VE GÜMÜŞ MADENİ

Çanakkale merkezine yakın Kirazlı Köyü'nde 613 hektar alanda yapılmak istenen altın ve gümüş madenciliği için "ÇED olumlu" kararı ardından işletme için gerekli izin süreçleri tamamlandı.

Burada yüklenici firma Doğu Biga Madencilik olarak görünüyor. Şirketin bağlı olduğu uluslararası şirket ise Kanada merkezli Alamos Gold Inc. 

Bu şirketin Kirazlı dışında Çanakkale Çan ve Bayramiç yörelerinde Çamyurt Altın Madeni ve Ağı Dağı Altın Madeni ruhsatları da bulunuyor. Çamyurt Altın Madeni ÇED süreci proje değişikliği nedeniyle İDK (İnceleme Değerlendirme Komisyonu) sürecinde. 

Zenginleştirme tesisiyle birlikte projelendirilen Ağı Dağı Altın Madeni ise "ÇED olumlu" kararına sahip.

Kanadalı Alamos Gold şirketinin Türkiye dışında Kanada, ABD ve Meksika'da altın, gümüş ve diğer metalik madencilik projeleri bulunuyor. Alamos Gold'un en büyük hissedarları, BlackRock Investment Management Limited, Franklin Gold & Precious Metals, Royal Gold şirketleri. 

Alamos Gold'un özellikle Kanada'da farklı kuruluşlardan kredi sağlayabilen geniş bir finansal ağı var.

4 - SERÇİLER - TERZİLER ALTIN VE GÜMÜŞ MADENİ

Çanakkale merkeze yakın Serçiler-Terziler Köyü civarındaki altın madeninin yüklenici firması Koza Altın İşletmeleri. 

15 Temmuz 2016'daki darbe girişimi sonrası FETÖ/PDY operasyonları kapsamında önce el konan daha sonra yönetimi TMSF'ye devredilen Koza Altın İşletmeleri, o tarihten bu yana TMSF kayyımlığı tarafından yönetiliyor. 

"ÇED olumlu" kararı var.

5 - GÖKMUSA ALTIN, GÜMÜŞ, BAKIR MADENİ AÇIK İŞLETMESİ 

Balıkesir Balya'da Gökmusa mevkiinde yer alan maden sahasının yüklenici firması da yine Koza Altın İşletmeleri olarak görünüyor. 

"ÇED olumlu" kararı var.

6 - KUBAŞLAR ALTIN, GÜMÜŞ, BAKIR MADENİ AÇIK İŞLETMESİ

Balıkesir Gömeç'te Kubaşlar bölgesinde yapılmak istenen altın, gümüş ve bakır madenciliği için "ÇED olumlu" kararı alınmış. Burada da yine yüklenici firma olarak karşımıza Koza Altın İşletmeleri çıkıyor. 

Koza Altın İşletmeleri'nin halihazırda Türkiye genelinde İzmir Bergama'da Ovacık Altın Madeni, Gümüşhane'de Mastra Altın Madeni, İzmir Dikili'de Çukuralan Altın Madeni, Eskişehir Sivrihisar'da Kaymaz Altın Madeni, Kayseri Kocasinan'da Himmetdede Altın Madeni, İzmir Dikili'de Çoraklıtepe Altın Madeni işletmeciliği bulunuyor. 

7 - HALILAR ALTIN MADENİ 

Balıkesir Havran'da Halılar Köyü'nde yapılmak istenen altın madenciliğinin yüklenici firması Bahar Madencilik. Bahar Madencilik'e buradaki ruhsatı Kanadalı Teck Resources Limited'in Türkiye'deki şirketi Teck Madencilik devretti. 

Şirketin sahipleri Ramazan Yılmaz, Ejder Yılmaz ve Mustafa Yılmaz. Bahar Madencilik'in Altıntepe Madencilik adı altında Ordu Fatsa'da bir altın madeni ve EBX Madencilik A.Ş. adı altında Sivas Koyulhisar'da Sisorta Altın ve Gümüş Madeni var. 

"ÇED gerekli değildir" kararı var. Bu karara karşı açılan dava kazanıldı, "ÇED gerekli" kararı çıktı. Normal sürece göre ÇED başvuru dosyası hazırlanması, halkın katılımı toplantısı ilan edilmesi gerekiyor.

8 - EĞMİR DEMİR VE ALTIN MADENİ

Balıkesir Havran'da Eğmir mevkiindeki altın madeni için halen ÇED başvuru süreci devam ediyor. 

ÇED süreci İDK (İnceleme Değerlendirme Komisyonu) aşamasında. 

Burada da yüklenici firma Aksu Madencilik. Aksu Grup bünyesindeki şirketin sahipleri Muzaffer Aksu, Nafiz Aksu ve Bülent Aksu. 

9 - HALİLAĞA ALTIN MADENİ

Çanakkale'nin Çan ilçesinin Halilağa mevkiinde yer alan altın madeni projesinin ÇED süreci yürütmeyi durdurma almıştı.

Burada yüklenici firma Truva Bakır Maden İşletmeleri A.Ş. olarak görünüyor ancak buradaki proje ruhsat alanı Cengiz Holding'e devroldu. 

Geçtiğimiz günlerde Kanadalı Pilot Investments INC şirketinin alt kuruluşu Libery Gold (yüzde 40) ve yine Kanadalı Teck Resources'a (yüzde 60) ait altın madeninin 55 milyon dolara Cengiz Holding tarafından satın alındığı ortaya çıktı. 

Burada Kanadalı Pilot Investments Inc. ile ilgili ufak bir parantez açmakta fayda var. Pilot Gold Inc. çatısı altındaki Pilot Investments Inc.'e ait üç Türkiye merkezli şirket var. Bunlar Agola Madencilik, Truva Bakır Maden İşletmeleri A.Ş., Orta Truva Madencilik Tic. ve San. A.Ş. 

Bu arada Halilağa Altın Madeni'ni Cengiz Holding'e satan Liberty Gold yine Kaz Dağları'nda bulunan Kayalıdağ TV Tower altın projesini ise elinde tutmaya devam ediyor. 

Pilot Gold Inc. ise 2012 yılında başka bir Kanadalı altın madenciliği şirketi olan ve dünyada new monster (yeni canavar) olarak bilinen Newmont Gold Corp. tarafından satın alındı. 

Burada iç içe geçmiş yapılar, Türkiye'de kurulan taşeron şirketler, beş altı kez el değiştirmiş altın, bakır madeni ruhsatları mevcut. Tepedeki birkaç şirket, adeta bir matruşka yapısıyla ruhsatları ve alt şirketlerin sahiplik yapılarını değiştiriyor.

10 - KUŞÇAYIR ALTIN MADENİ

Çanakkale Bayramiç'teki Kocabaşlar Köyü'ndeki altın madeni projesi yürütmeyi durdurma kararı almış. Yüklenici firma burada Batı Anadolu Madencilik olarak görünüyor.

Şirketin arka planına bakıldığında yine uluslararası bir şirket karşımıza çıkıyor. Şirket yukarıda başka bir projede de adını gördüğümüz Avustralya'dan Chesser Resources Limited. 

11- KISACIK ALTIN MADENİ

Çanakkale Ayvacık Kısacık Köyü'ndeki altın madeninin ÇED süreci İDK aşamasında durdurulmuş durumda. Burada yüklenici firma Pumice Madencilik A.Ş. olarak gürünüyor. 

Şirketin üst kuruluşu ise British Virgin Islands'da kurulu bulunan Lamora Holding BV. 

12 - ULUDORU KUBAŞLAR KÖYÜ ALTIN MADENİ

Balıkesir Gömeç Kubaşlar Köyü'ndeki altın madeni projesine dair "ÇED gerekli değil" kararı 2017'de iptal edildi. Yüklenici firma Uludoru Madencilik. Ruhsatlar OreMine Madencilik şirketi adına alınmış, ÇED süreci bu şirket adına başlatılmıştı. Ancak daha sonra OreMine Madencilik gitti, Uludoru Madencilik geldi.

OreMine Madencilik Gökhan Kantarcıgil, Vuslat Bayoğlu, İhsan Bayoğlu'na ait. VTG Holding'in bir parçası. Ancak Uludoru Madencilik ile ilgili net bir bilgi yok.

13 - İVRİNDİ ALTIN PROJESİ

Balıkesir İvrindi Korucaoluk Köyü mevkinde yer alan ve bu bölgedeki ikinci altın madeni projesi Koç Holding bünyesindeki Demir Export şirketine ait. 

Şirketin Sivas Kangal'da Bakırtepe Altın Madeni İşletmesi, Kayseri'de Kayseri Kaş Altın İşletmesi, Sivas'ta Sivas Divriği Demir İşletmesi, Sivas Kangal'da Sivas Çetinkaya Demir İşletmesi, Sivas Kangal'da Sivas Elkondu Demir İşletmesi bulunuyor.