Uzmanlar ve siyasiler, Yeni Ekonomi Programı'ndaki hedefleri değerlendirdi

ARTI GERÇEK - Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, İstanbul Ataşehir'de bulunan Hazine ve Maliye Bakanlığı yerleşkesinde Yeni Ekonomi Programı (YEP) açıkladı.

"Yeni Ekonomi Programı'nın bu yılki ana temalarını; 'Yeni Dengelenme', 'Yeni Normal' ve 'Yeni Ekonomi' olarak belirledik" şeklinde konuşan Albayrak, şunları söyledi:

"Yılın tamamında büyümenin pozitif olmasını ve yüzde 0,3 oranında gerçekleşmesini öngörüyoruz. İşsizlik oranının, kademeli azalarak 2023'te yüzde 10,9 seviyesinde gerçekleşmesini bekliyoruz. Program dönemi boyunca bütçe açığının GSYH'ye oranının kademeli gerilemesini ve dönem sonunda yüzde 3,5 olmasını bekliyoruz.

Finansal piyasalarda stratejik reformlar yoluyla tasarruflarımızın artırılması, kaynak dağılımında etkinliğin desteklenmesi, finansal okuryazarlık seviyesinin yükseltilmesi ve finansal sistemin sermaye piyasası ayağının güçlendirilmesi amaçlanmaktadır."

Yeni Ekonomi Programı'nda büyüme hedefleri, 2021 için yüzde 5,8, 2022 ve 2023 için yüzde 5 oldu. Yeni Ekonomi Programı'nda enflasyon hedefleri, 2020 için yüzde 10,5, 2021 için yüzde 8, 2022 için yüzde 6, 2023 için yüzde 4,9 olarak açıklandı.

İŞSİZLİK: Bakan Albayrak 2020 yılı sonunda işsizliğin yüzde 13,8 olacağını tahmin ettiklerini belirtti. Bir önceki dönemde 2020 sonu için işsizlik tahmini yüzde 11,8 idi. 2021 yılında işsizliğin 10,6 olması bekleniyordu şimdi ise tahmin yüzde 12,9 olarak güncellendi.

ENFLASYON: Bir önceki sunumda yüzde 8 olarak açıklanan 2020 yıl sonu enflasyon beklentisi yüzde 10,5’e yükseldi. 2021 beklentisi yüzde 6’dan 8’e, 2022 beklentisi yüzde 4,9’dan yüzde 6’ya çıkarken, 2023 yıl sonu beklentisi yüzde 4,9 olarak açıklandı.

BÜYÜME: İkinci YEP’te yüzde 5 olarak açıklanan 2020 yıl sonu büyüme beklentisi bugünkü sunumda yüzde 0.3 olarak revize edildi. 2021 yıl sonu büyüme beklentisi yüzde 5’ten yüzde 5.8’e çıkarken, 2022 yıl sonu büyüme beklentisi değişmeyerek yüzde 5 oranında sabit bırakıldı. 2023 yıl sonu büyüme beklentisi ise yüzde 5 olarak açıklandı.

Yeni Ekonomi Programı'nın sunumundan sonra gazetecilerin döviz kurlarına ilişkin sorularını yanıtlayan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın, "Kur benim için hiç önemli değil, hiç oraya bakmıyorum" sözleri de yine dikkat çekti.

Programın açıklanmasının ardından uzmanlar Yeni Ekonomi Programı'ndaki hedeflerin gerçekçi olup olmadığı yönündeki görüşlerini paylaştı.

Değerlendirmelerde bazıları şöyle:

Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, "Anlaşılan umut veren hiç bir hedef bulunamadı! 2023 enflasyon tahmini nazar boncuğu olarak mutat yüzde 5’in de altına yüzde 4,9’a çekilmiş!

Ekonomide bazen hedeflerden şaşılabilir! Ancak hatırlayalım 2023’te Cumhuriyetin 100'üncü yılında 2 trilyon dolarlık bir ekonomi vaat ediliyordu. YEP’te 2023 tahmini 875 milyar dolar. Tam 1125 milyar dolarlık bir sapma söz konusu. İşte AKP’nin ekonomide başarı hikayesinin hazin sonu!

2013’te Türkiye ekonomisi 875 milyar dolar büyüklüğündeydi. 2020 sonunda 701 milyar dolara düşmesi bekleniyor. Yedi yılda yüzde 20 küçülme! İşte ekonomik iddiaların tükendiği yer! Diğer bir ifadeyle 2007’ye dönüş. Bu 13 yıl yerinde saydığımızın resmi!" ifadelerini kullandı.

Ekonomide bazen hedeflerden şaşılabilir !
Ancak hatırlayalım 2023’te Cumhuriyetin 100. yılında 2 trilyon $’lık bir ekonomi vaat ediliyordu.
YEP’te 2023 tahmini 875 milyar $.
Tam 1125 milyar $’lık bir sapma söz konusu.
İşte AKP’nin ekonomide başarı hikayesinin hazin sonu !

— Hayri Kozanoğlu (@HayriKozanoglu) September 29, 2020

Ekonomist Mustafa Sönmez, "OVP'ye göre, 2020, yüzde 0,3 büyüme ile bitecek. Bunun olması için ikinci yarıda yüzde 3 büyüme yaşanması gerekiyor. Kötümser senaryoya göre ise yüzde 1,5 küçülme var. Bu olsa bile öpüp başlarına koysunlar" dedi.

OVP'ye göre, 2020, yüzde 0,3 büyüme ile bitecek.
Bunun olması için ikinci yarıda yüzde 3 büyüme yaşanması gerekiyor.
Kötümser senaryoya göre ise yüzde 1,5 küçülme var. Bu olsa bile öpüp başlarına koysunlar. pic.twitter.com/lXME14ANVt

— Mustafa Sönmez (@mustfsnmz) September 29, 2020

Ekonomist Uğur Gürses, "Bir konuşmada 300 kez "yeni" diyerek, açıkladığınız programı yeni yapamazsınız. Eski tas ve hamamdan yeni ekonomi çıkmaz. Türkiye'de siyasi normalleşme olmadan, ekonomi sürdürülebilir bir normale dönemez.

Rezervleri erittikten sonra TL'nin yüzüne bakamamak paha biçilmez. Döviz kuru dediğiniz "TL'nin değeridir." Ekonomiyi yöneten, ulusal paranın değerine ne olduğuna dair "benim için önemli değil" demez..." değerlendirmesinde bulundu.

Rezervleri erittikten sonra TL'nin yüzüne bakamamak paha biçilmez.
Döviz kuru dediğiniz "TL'nin değeridir".
Ekonomiyi yöneten, ulusal paranın değerine ne olduğuna dair "benim için önemli değil" demez... https://t.co/GpBSob0YT8

— Uğur Gürses (@ugurses) September 29, 2020

Prof. Dr. Cem Başlevent, "Bu oranlar tutturulsa dahi, Kalkınma Planı'ndaki 2023 yılı 12.484 dolarlık kişi başı gelir hedefinin gerçekleşmesi için TL'nin epey değer kazanması gerekir" dedi.

Dünya gazetesi yazarı Özcan Kadıoğlu, "Açıklanan YEP'te sadece bir tahmin bile ne kadar tutarsız olarak hazırlandığının göstergesi 0,3 büyüme beklenen bir ekonomide cari açık yüzde -3,5 bekleniyor 2021 yılında büyüme hedefi yüzde 5,8 ama cari açık yüzde -1,9 tahmin ediliyormuş" dedi.

Açıklanan YEP'te sadece bir tahmin bile ne kadar tutarsız olarak hazırlandığının göstergesi

0,3 büyüme beklenen bir ekonomide cari açık %-3,5 bekleniyor

2021 yılında büyüme hedefi %5,8 ama cari açık %-1,9 tahmin ediliyormuş

Türkiye 2003-2019 döneminde büyüme cari açık grafiği pic.twitter.com/OiqpI8kjcw

— Özcan KADIOĞLU ???????? (@okadioglu) September 29, 2020

Doç. Dr. Oğuz Demir, "Evet plan üç yıllık. Evet orta vadede ne olacak konuşulmalı. Ama kur uçmuş, işsizlik uçmuş, fiyatlar uçmuş, güven dipte. Biraz da bugünden yarına bir şey söyleseydiniz keşke...

Özeti şu: - Bizim plan yapmamız lazımdı. Yaptık. - İster inanın, ister inanmayın! - Herkes bir süre daha başının çaresine baksın, enflasyon, işsizlik ve kura ilişkin yapabileceğimiz bir şey yok. - Seneye bir çıkalım, tekrar bakarız..

-Rakamlar birbiriyle ve durumla tutarsız,fazlaca iyimser. -Plan varsayımlarının kapsamı zayıf. -Asıl meselelere (enflasyon,işsizlik,kur) neredeyse vakit ayır(a)madı. -Ayırdığı yerlerde de iyimserliğin altını doldurmadı. -2020 kayıpları, 2021'de işi kurtarır yaklaşımı hakimdi" ifadelerine yer verdi.

Özeti şu:
- Bizim plan yapmamız lazımdı. Yaptık.
- İster inanın, ister inanmayın!
- Herkes bir süre daha başının çaresine baksın, enflasyon, işsizlik ve kura ilişkin yapabileceğimiz bir şey yok.
- Seneye bir çıkalım, tekrar bakarız.. https://t.co/kmWk2oB96p

— Dr. Oğuz Demir (@droguzdemir) September 29, 2020

Prof. Dr. Yalçın Karatepe de, Bakanın "döviz kurlarına hiç bakmadığını" bilen danışmanlar kurları da kafalarına göre "YEP"e dahil etmiş olmalılar" dedi.

Bakanın "döviz kurlarına hiç bakmadığını” bilen danışmanlar kurları da kafalarına göre "YEP”e dahil etmiş olmalılar. https://t.co/oHyB9o4o75

— Yalçın Karatepe (@ykaratepe) September 29, 2020

CHP İstanbul Milletvekili Faik Öztrak, "OVP açıklanırken dolar 8 liraya, euro 10 liraya koşuyor. Ucube rejimle beraber 2018 ortasından bu yana, ekonomide güven kalmadı. Verileri doğru okumadan, doğru teşhis konamaz. Doğru teşhis konmadan, doğru tedavi uygulanamaz. Ucube rejim sebep, ekonomideki güven kaybı sonuçtur" değerlendirmesi yaptı.

OVP açıklanırken #Dolar 8 liraya, #Euro 10 liraya koşuyor.
Ucube rejimle beraber 2018 ortasından bu yana, ekonomide güven kalmadı.
Verileri doğru okumadan, doğru teşhis konamaz.
Doğru teşhis konmadan, doğru tedavi uygulanamaz.
Ucube rejim sebep, ekonomideki güven kaybı sonuçtur. pic.twitter.com/D24w9mIVYh

— Faik Öztrak (@faikoztrak) September 29, 2020

İyi Parti Genel Başkan Yardımcısı Durmuş Yılmaz, "Bakan, haziran ayında açıklanması gereken ve adını YEP olarak değiştirdiği 2021-22-23 Orta Vadeli Programı (OVP) açıkladı. Programın özeti: Yeni, yeni, yeni; dengelenme, dengelenme,dengelenme; normal, normal, yeni normal !!!. Rakam da vermedi değil, verdi; ama kaynak göstermedi.

İçeriği bir yana, açıklanan Orta Vadeli Programın (YEP) en önemli bileşeni kamuoyu ile güçlü iletişim olması gerekir. Bakan bey soru almadan sunumunu sonlandırdı. Neden acaba?" dedi.

Yılmaz, Albayrak'ın "Kur benim için hiç önemli değil, hiç oraya bakmıyorum" sözlerini eleştirerek, "Bakmaz/ bakamaz. Sene başında 2020 için tahmin edilen TL bazlı milli gelir 4.453 milyar TL, dolar bazlı 702 milyar. Buradan hesaplanan ortalama kur 6,48. An itibariyle 6,70, daha üç ay var. Böyle giderse yıl sonu milli gelir 700 milyar doalrın altına düşecek" yorumunda bulundu.

Bakmaz/ bakamaz. Sene başında 2020 için tahmin edilen ₺ bazlı milli gelir ₺4.453 milyar, $ bazlı 702 milyar. Buradan hesaplanan ortalama kur 6.48. An itibariyle 6.70, daha 3 ay var. Boyle giderse yıl sonu milli gelir $ 700 milyarın altına düşecek. https://t.co/mCdLu4Fvxb

— Durmuş Yılmaz (@DurmusYillmaz) September 29, 2020

HDP Ekonomiden Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı Garo Paylan, "Bu kaçıncı yeni! Her "Yeni Ekonomik Program"da daha da yoksullaştık. Her "Yeni EkonomikProgram"da işimizi, aşımızı kaybettik. Aynı bakan, aynı yolsuzluk ekonomisiyle sonuç farklı olmayacaktır. Tükenmiş siyaset ve tükenmiş kadroların güven sağlama şansı yok" dedi.

Bu kaçıncı yeni!
Her "Yeni Ekonomik Program”da daha da yoksullaştık.
Her "Yeni EkonomikProgram”da işimizi, aşımızı kaybettik.
Aynı bakan, aynı yolsuzluk ekonomisiyle sonuç farklı olmayacaktır.
Tükenmiş siyaset ve tükenmiş kadroların güven sağlama şansı yok. https://t.co/j4QygaODgt

— Garo Paylan - Կարօ Փայլան (@GaroPaylan) September 29, 2020