24 Nisan 2019'da Rusya Başkanı Vladimir Putin, Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Lugansk Halk Cumhuriyeti sakinlerinin Rusya vatandaşlığını kolay bir şekilde alma yasasını imzaladı. Bu yasa çerçevesinde üç ay içerisinde Rusya pasaportunu alma imkânı doğuyor.
Ukrayna Merkez Seçim Bürosu'nun Vladimir Zelenskiy'i resmî olarak devlet başkanı seçiminin galibi olarak ilan ettiği günün ertesinde Rusya’da bu yasa imzalandı. Putin konuşmasında "Bizim yeni Ukrayna yönetimine sorun yaratma gibi bir niyetimiz yok ama Donetsk ve Lugansk cumhuriyetinde yaşayan insanların her türlü medeni haklardan mahrum bırakıldığı bir durumu görmezden gelemeyiz – bu tüm sınırları aşan bir durumdur" dedi.
Peki neden Putin, DHC ve LHC'de yaşayan insanlara Rusya vatandaşlığını almayı kolaylaştırdı?
Kanaatimce Kremlin, Vladimir Zelenskiy'in Ukrayna seçimlerini kazanmasından sonra ilişkilerin düzeleceği umudunu beslemediği için en baştan başlayarak onunla sertlik yöntemiyle konuşmayı seçti.
Tabii ki bu proje çoktan hazırlanıyordu ve Ukrayna’da seçimi kim kazanacağına bakmaksızın gerçekleşecekti. Gerekçe ise Ukrayna’dan kaynaklı olarak Minsk anlaşmaların gerçekleşmemesi ve bu durumu değiştirmek ve Ukrayna tarafını diyaloğa çekecek bir şeylerin yapılması lazımdı.
Moskova'nın, DHC ve LHC'lerin Rusya’nın koşulları çerçevesinde Ukrayna’ya entegre olabileceğine güveni kalmamış, Kiev onlara veto hakkını vermeyi kabul etmiyor. Bundan dolayı da Rusya, Ukrayna’nın federasyonlaşması dayatmalarından vazgeçti ve Zelenskiy'in iktidara gelmesinden sonra herhangi bir şeyin değişebileceği umudunu taşımıyorlar. 2004'te Abhazya ve Güney Osetya sakinlerine Rusya vatandaşlığını verirken bu toprakların kendi ilgi alanlarına girdiğini belirtiyordu. O dönemde Gürcistan başkanı olan Mihail Sakaşvili saldırıya geçtiği an Rusya bu toprakların bağımsızlığını kabul etti. Şimdi de Moskova, Donetsk ve Lugansk topraklarının Rusya’nın denetim alanları olduğunu ve bundan sonra çoğunlukla Rusya vatandaşların yaşadığı bir yer olduğunu dile getiriyor. Eğer Ukrayna askerî operasyon başlatırsa o zaman Rusya Rus vatandaşlarını koruma adı altında her şey yapabilir.
Rusya, Zelenskiy'in kendi açıklama ve hareketlerinde Donbass'taki çatışmaya ve Rusya-Ukrayna arasındaki ilişkilerine ilişkin tavrını belirtmesi için bu yasayı kabul etti. Bu yasa Ukrayna'nın bütünlüğü açısından ciddi sonuçlara götürebilir. Şimdiye kadar Kırım'ın farklı bir durum olduğu ve Donbass'ta Ukrayna vatandaşlarının yaşadığı ve Rusya’nın da bu toprakların Ukrayna’ya entegre olmasından yana olduğu düşünülüyordu. Ama şimdi eğer Donbass'ta yaşayan insanların Rusya vatandaşı olduğu durumundan yola çıkarsak o zaman çok farklı bir durum oluşmuş olur.
Bu Zelenskiy'e baskı uygulama yöntemidir. İkinci tur öncesinde Rusya, Ukrayna'ya karşı petrol ambargosunu uygulamaya koydu ve bu ambargo Ukrayna'da benzin krizine yol açacak. Şimdi ise Ukrayna vatandaşlarına Rusya vatandaşlığını alma konusunda kolaylık sağlanıyor bu da iç politikada krize neden olacak. Kimin dış politika sorumlusu olacağı ve kimin Rusya-Ukrayna ilişkilerinden sorumlu olacağı konusunda Zelenskiy bir an önce karar vermeli. İnsanlar birçok farklı nedenden dolayı Zelenskiy'i desteklediler. Zelenskiy'in herhangi bir konuda yaptığı açıklama devlet başkanlığına karşı hayal kırıklığı ve beklenenlerin gerçekleşmemesi krizini oluşturacak. Belki de Kremlin'in stratejisi de bu krizin oluşturulması üzerine yapılmış ve Ukrayna iç politikasında yeni krizlerin oluşturulması üzerine kurulmuş. Eğer öyle ise o zaman demek ki Kremlin, Ukrayna’da seçim sonrası kaosa yaptırım yapıyor demektir ve yeni devlet başkanıyla çalışmaya odaklanmamıştır.
Hatırlatalım ki 2014'te gerçekleşen Auromaydan sonucu iktidar değişimi sonrasından bu yana DHC ve LHC, Ukrayna doğusunda bağımsızlıklarını ilan etmişler. Bu cumhuriyetlerin bağımsızlığını hiçbir BM devleti kabul etmemiştir.
Ukrayna daima Rusya’yı DHC ve LHC'ye askerî yardım sağlamakla suçlamakta. Kiev, Rusya askerlerinin bu kabullenilmemiş iki cumhuriyet tarafından savaşa katıldığını düşünüyor. 2018 başında Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, Moskova’ya "Donbass'a askerî yardım sağlamayı bırakma" çağrısında bulundu.
Rusya bu suçlamayı reddediyor, Donetsk ve Lugansk'a sadece insani yardım yaptığını iddia ediyor ve Ukrayna iktidarına barışçıl diyalog çağrısında bulunuyor. Bu yakın zamanda herhangi bir barış olmayacağı ve karşıtlığın devam edeceği anlamına geliyor. Bundan dolayı da bu tür kararlar alınıyor ki Donetsk ve Lugansk'ta yaşayan insanlara imkân ve olanak sağlanabilsin.
Eğer yakın zamanda barışın sağlanma imkânı olsa idi o zaman böyle bir kararı alma ihtiyacı doğmayacaktı. Bu çatışmanın sonu gelmeyecek gibi.
