En baştan ifade edeyim, işletilenlere ben de dahilim.
Bu günlerde iki sene oluyor, Erdoğan emirle Merkez Bankası politika faizini sekiz buçuğa kadar indirdi ve ısrarlı bir görünümle ortaya dünyada hiçbir iktisat kitabında bulamayacağınız, bizlerin de şaşkınlıkla karşıladığı bir sözde teori attı ve “faiz neden enflasyon sonuç” dedi, yani faizlerin en büyük maliyet öğesi olduğunu kastederek enflasyonu düşürmek için bu maliyet faktörünü ortadan kaldırmak gerektiğini iddia etti, sanki temel sorun bu imiş gibi.
Bu süreçte Merkez Bankası yönetimi göstermelik idi, tüm ipleri bizzat Erdoğan kontrol etti.
Ve, 2021 Ekim ayından itibaren faizler emirle, saçma sapan (?) gerekçelerle düşürüldü, enflasyon da fırladı çıktı, dünyada en yüksek enflasyonlu ülkeler arasında ilk beşe girme onuruna nail olduk.
İktisatçılar, muhalif siyasetçiler ise muhtemelen toplumun bir bölümü için üç haneli olan enflasyon karşısında “faiz neden enflasyon sonuç” saçmalığının sonucu böyle olur dediler.
Erdoğan bir de bu saçmalığa (!) NAS kılıfı giydirdi yani dini bir gerekçe uydurdu.
Ekim 2021’ün üzerinden iki sene geçti, bu arada ekonomide ilginç gelişmeler oldu, en önemlisi Mayıs 2023 seçimleri yaşandı.
Şimdi gelelim Erdoğan’ın bu süreçte herkesle nasıl eğlendiğine ve bir taşla iki kuşu nasıl vurduğuna.
Herkesin galiba en büyük kusuru Erdoğan’ın, zekasını demiyorum, kurnazlığını küçümsemiş olması.
İnsanlar gerçekten Erdoğan’ın “faiz neden enflasyon sonuç” saçmalığına en azından kendisinin inandığını zannettiler, asla doğru değil, böyle bir saçmalığa Erdoğan bile inanmaz.
Daha da vahimi, Erdoğan’ın bu sürece (faiz neden enflasyon sonuç sürecine) “NAS öyle diyor” diye girdiğine inandılar insanlar.
Erdoğan “faiz neden enflasyon sonuç” saçmalığına, “NAS’ın bunu gerektirdiğine” bir saniye bile inanmadı, onun planı çok farklı idi, ilginçtir kurnazlık zekanın önüne geçti ve plan tuttu.
Faizlerin enflasyonun en azından yüzde yetmişlerde dolaştığı bir ülkede tek haneye indirilmeye başlandığı 2021 sonbaharı ile seçimlerin yapıldığı Mayıs 2023 arasında yaklaşık bir buçuk sene var, bir buçuk sene iktisatta biraz zorlarsanız kısa vade sayılabilecek bir aralık.
İktisada giriş kitaplarında öğretilir, bir Phillips eğrisi vardır, yüksek enflasyon pahasına istihdam kazanılabileceğini söyler, doğrudur ama sadece kısa vade için geçerlidir, orta ve uzun vadede geçerli değildir bu kuram.
Erdoğan da Nas dedi, başka şey dedi, faizleri 8.5’e indirdi ve BİLEREK, İSTEYEREK enflasyonu patlattı, piyasalarda MB politika faizi 8.5’a inince muazzam bir kredi bollaşması oldu, işsizlik yüzde beşe inmedi ama tek hanenin de çok üzerlerine çıkmadı.
Vatandaş da “bir işim olsun, kayıtiçi çalışıyor isem sigortam da var, enflasyon ücretimin, maaşımın yarısını götürüyor olsa da akşam eve bir işim var diye dönüyorum” diye düşündü ve Mayıs 2023’de oy verme biçimini çok değiştirmedi.
Bu “faiz neden enflasyon sonuç” taşının vurduğu ilk kuş oldu.
Bu saçmalığa bir de NAS kılıfı giydirildiği için aynı taşla ikinci kuş da yani seçmenlerin bir bölümünün dini hassasiyetleri de vuruldu ve planın seçim hedefi böylece tutturuldu.
Yüksek enflasyon ile sürdürülebilir yüksek büyüme olanaksız ama bu durum sanki Erdoğan’ın çok da umurunda, o seçildi, beş sene daha dokunulmazlık zırhını hem kendisi hem de yakın çevresi giymiş oldu.
Birileri de şimdi Erdoğan’ın kurnazlık düzeyini küçümsediğine, ihmal ettiğine pişman.
Bugünlerde yazı yazarken aklıma hep eski Türk filmleri replikleri geliyor, Kibar Feyzo’yu hatırlarsınız, rahmetli Kemal Sunal ağa Şener Şen için “Ağa benimle eğleniyor” derdi.
Nedense aklıma bu replik geldi.
Eser Karakaş: Kadıköy Saint Joseph lisesi muzunu. 1978’de Boğaziçi Üniversitesi İİBF’den mezun oldu. Doktorasını 1985 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde yaptı. 1996’dan itibaren İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Bölümü’nde profesör olarak ders verdi. Bahçeşehir Üniversitesi İİBF’de Dekanlık yaptı. 2016 yılında 675 sayılı KHK ile ihraç edildi. 2008 yılından itibaren Strasbourg Üniversitesi Science Po’da misafir öğretim görevlisi olarak bulunuyor.
