Beyaz Rusya Enerji Bakanlığı Rusya tarafına mektup gönderdi; içeriğinde ise 2020 yılın doğal gaz alım şartlarını ve 2021 yılının fiyat belirleme yöntemini yeniden gözden geçirmeyi öneriyor. Ama öyle gözüküyor ki taraflar bu sefer de anlaşamayacaklar çünkü bu konudaki anlaşmazlık gerçekten büyük.
Mayıs ayının sonunda Rus ‘Gazprom’ şirketi Minsk iktidarını 165,57 milyon dolarlık borcunu ödemeden görüşmeler olmayacağı konusunda uyarmıştı. Tabi ki Beyaz Rusya bu borcun varlığını kabul etmiyor.
Daha öncesinde Beyaz Rusya devlet başkanı Vladimir Lukaşenko, Rusya gazının ‘adil fiyat’ istediğini açıkladı çünkü Rusya’nın bu gazı Avrupa’ya (Almanya) satışı 80 dolara düştü. Beyaz Rusya’ya ise Rusya bu gazı 127 dolara satıyor. Beyaz Rusya liderinin görüşüne göre bu gazın ülkesine satış fiyatı 40-45 doları aşmamalı. Bu açıklamadan sonra ‘Gazprom’ şirketi Beyaz Rusya’nın kendisine olan borcuna ilişkin bilgileri açıkladı buna cevap olarak Beyaz Rusya Enerji bakanlığı ise Moskova’yla olan aralarındaki çelişkinin ilkesel değil teknik olduğunu açıkladı. Sorunun, gazın yoğunluğu olduğunu söylediler. Aslında eskiden bu tür basit sorunlar gündem yapılmıyordu ve ülkeler arası çelişkilere vesile olmuyordu.
Ancak bu dizi epey uzadı. Minsk ‘Gazproma’ karşı olan itirazlarını sürekli yeniliyor. İlkin Avrupa’daki gibi indirim istediğini belirtse de bu başarılı olamadı. Sonra nakliye fiyatını indirmeyi önerdi çünkü anlaşmada bunun fiyatı dolar bazında ödeme olarak belirlenmiş. Fakat başkan Putin, bu öneriyi AEB (Avrasya Ekonomik Birliği) toplantısı sırasında reddetti. Son olarakta Beyaz Rusyalı uzmanlar, ülkelerine ihracat edilen Rusya gazının yoğunluğunun yeterli olmadığına ilişkin kaygılarını dile getirdiler. Anlaşmaya göre eğer yoğunluğun parametreleri azalıyorsa o zaman fiyatı da otomatik olarak azalmakta.
Göründüğü gibi şu anda Minsk ve Moskova arasında herhangi bir anlaşma söz konusu değil. Bu durumda tek yol, tahkim mahkemesine baş vurmak. Hükümetler arasındaki gaz anlaşmasında böyle bir madde var ama nedense Minsk iktidarı bunu bilinçli yapmıyor, ki şu anda geçerli olan anlaşmayı yerine getirmemek için ve yeni çözüm süreçleri elde etmek istiyor. Moskova ise bu konuda sert tavır takınmış durumda.
Geçen senenin son aylarında Minsk Rusya’dan aldığı petrol fiyatlarını da gözden geçirmeyi dayatıyordu ve bu senenin mart ayında dünya piyasasında petrol fiyatları düştü. Beyaz Rusya petrolü rafine etmek ve satmak için alıyor; gaz ise sadece kulanım için.
Rusya’ya komşu ülkenin bu konudaki davranışları ekonomik mantık açısından anlaşılır nitelikte; herkes aldığı malı en ucuz fiyata almak ister ve daha pahalıya satmak ister. Ama bu davranış AEB ülkelerinin önlerine koyduğu hedefle uyuşmuyor. Bu hedef ise tek bir ekonomik alan ve özelikle de tek enerji pazarını oluşturmadır ki petrol ve gaz fiyatları bir olsun. Doğal Gaz fiyatı konusu ise AEB ülkeleri çerçevesindeki iş birliğiyle bağlantılıdır. Minsk ise fiyat belirlemesinde Rusya sistemine geçmek ve finansal kolaylık isterken aynı zamanda da özgünlüğüne devam ediyor.
Bu sorunun nasıl çözüleceği ise önümüzdeki dönemde beli olacak.
