Etraflarını jandarma sarmış, kör karanlıkta üzerlerine tomalarla su sıkılıyor. Sanırsınız ki hepsi azılı birer suçlu!
Oysa Salihli’de sabaha karşı gözaltına alınanlar, seslerini duyurmak için yollara dökülen Soma ve Ermenekli madenciler...
Cumartesi sabaha karşı yaşananların videosu, binlerce kez paylaşıldı. Çünkü o işçinin sözleri, gerçeği en yalın haliyle yansıtırken hepimizin haksızlıklara, yolsuzluklara isyanını dile getiriyordu:
"Sanki hırsız bizmişik gibi, sanki namussuzluğu, arsızlığı biz yapmışık gibi hesabı bizden sormaya çalışıyorlar...
Gücü bir işverene yetmeyen devlet, gücünü bizde sınıyor. Yerin yedi kat altında çalışmak zorunda bırakılıp kör edilen, sakat bırakılan, ciğerleri çürütülenlerden hesap sormasın devlet!
Yıllarca arkadaşlarımızın bedenlerinden parçalar kopartıldı o madenlerde. Şimdi bize güç göstereceksiniz ha? Ve biz bu güçten korkacağız, öyle mi?"
Ağır koşullarda çalıştıkları, sakatlandıkları, öldükleri halde tazminatları gasp edilen maden işçileri ve ailelerinin haklı isyanının ardında, iktidara yakın şirketlerin korunması, kollanması ve rant var.
UYAR AİLESİ DEVLETE NASIL BORÇ TAKTI VE BULUNAMADI?
29 işçi ve iki sendika temsilcisinin neden Soma’dan Ankara’ya yürüyüşe çıktığıyla başlayalım.
2018’de kurulan Bağımsız Maden-İş, 4 bin tazminat mağduru işçiden 3.100’ünün haklarını almasında öncülük etti. Ne var ki Meclis’te Temmuz ayında yapılan yasal düzenlemeden, Soma ve Ermenek’te Uyar ailesinin sahip olduğu şirketler kapsam dışı bırakıldı.
İyi de nasıl?
Uyar Madencilik’in patronu Azim Uyar, Ermenekli Uyar ailesinden. Aile 40 yıl önce ruhsat alıp maden ocakları açmış. Bağımsız Maden-İş’ten Başaran Aksu, şirketin işçilerin ücretlerini ödemeyerek, tazminatlarını gasp ederek, iş cinayetleriyle nasıl büyüdüğünü ayrıntısıyla birartıbir’e anlattı. Uyarlar’ın, maden ocaklarının yanında enerji santralleri, Konya ve Karaman’da fabrikaları, gayrimenkul yatırımları da var.
Ancak ailenin ismi, Ermenek’teki 2014 maden faciasında 18 işçinin ölmesiyle gündeme gelmişti. Dönemin Çalışma Bakanı Çelik, Saffet Uyar’ın akrabaları Şükrü, İbrahim, Azim ve Ersin Uyar’a haciz gönderdiklerini ancak tek kuruş alamadıklarını itiraf etmişti...
Bakan Çelik, 11 Temmuz 2014 tarihi itibarıyla Uyar ailesine ait firmaların devlete olan borçlarını toplam 120 milyon lira olarak açıkladı. (O tarihte dolar kuru 2.12 idi.)
Uyar Ailesi, af kapsamına da alındı. Ama taksitle ödeme dahi yapmadı!
2005-2013 arasında Uyar ailesinin firmaları hakkında şikayetler yağdı. Para, durdurma, işyerini kapatma cezaları verildi.
Şirketlerin ve sahiplerinin isimleri her seferinde değiştiriliyor, işçilerin karşısına askerlerle dikilen devlet, bir türlü yakalamıyordu!
GÖZLERİNİ KAYBEDEN MADENCİYE DAHİ TAZMİNAT VERMEDİ
Uyarlar’ın kötü sicili, 2015 sonrasındaki kaos günlerinde unutuldu. Ancak, 2018’de CHP milletvekili Özgür Özel, Uyar Madencilik’in Soma’daki Darkale maden ocağında tekrar faaliyete geçtiği iddiasını Meclis’e taşıdı.
Darkale Madencilik, gerçek bir yüzkarasıydı: Sadece dört yılda, toplam 1120 "maden kazası" yaşanmış, yedi işçi yaşamını yitirmiş, 26 işçi yaralanmıştı. Kasım 2013’de kapatmış, 748 işçiye tazminatlarını vermemişti.
Özel, Uyarlar’ın Ermenek, Söke ve Erzurum’da da faaliyet gösterdiğini ve işçilerin haklarının gasp edildiğini açıkladı.
Madende iki gözünü kaybeden, bacağı kopan işçilerin sonuçlanan tazminat davaları sonrasında dahi kılını kıpırtamayacak kadar rahattı Uyarlar: Ne de olsa Konya’da çürük bir kamyonun haricinde, mal varlıkları gözükmüyordu!
Soma faciasında yaşamını yitiren 48 madenci de Uyar Madencilik’ten alacaklı olarak yaşamını yitirdi.
Dahası, Özel’e göre Uyarlar, askıya aldıkları Soma’daki maden sahasından çıkardıkları en düşük kalitedeki "şlam kömürü"nü Türkiye Kömür İşletmelerine (TKİ) satıyordu!
Bu iddialara nasıl bir yanıt geldiğini bilmiyoruz. İktidarın derhal şu sorulara cevap vermesi şart:
- TKİ, hâlâ Uyarlar’a bağlı şirketlerle iş yapıyor mu? Ne kadar kömür satın aldı?
- En küçük vergi borcunun bile peşine düşen, isterse şirketlerin malvarlıklarını dididk didik eden, hatta hapse göndermesini bilen Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Uyar ailesi şirketlerinden borçlarını tahsis etti mi? Etmediyse, neden?
- Uyar ailesinin fertleri halihazırda hangi şirketlerin sahibi?
- Mağdur edilen, hakları gasp edilen işçilere tazminatları neden ödenmiyor?
- Edirne’de Öztrakya Madencilik dahil olmak üzere, her yerden ruhsat alan Azim Uyar’ı kim koruyor?
