Köln. Tam Hrant Dink Anması sırasında geldi Sarkis Hastpanyan’ı yitirdiğimiz haberi. Ortak arkadaşımız Hrant’ın ölümünden tam bir gün sonra 20 Ocak günü. Ocağın karanlığı biraz daha karardı bu haberle. Kafamdan geçti hepsi birer birer. Mustafa Suphi’den Metin Göktepe’ye, Ayşe Nur Zarakolu’dan Sarkis Haspanyan’a, Hrant Dink’e hepsi….

Bunun için hiç sevmem Ocak ayını…

Ne kadar hayat doluydu Sarkis, 2016’da... Sarkis Çerkesyan’ın çok sevdiğimiz bir öyküsü vardı, "Ermeni’yi dövdürmeyecektik" diye. Sarkis Hastpanyan, Recep Maraşlı çok hoş bir tur yapmıştık, "Bir Türk , Bir Kürt ve Bir Ermeni  1915’i Konuşuyor" diye. Berlin, Frankfurt ve  Amelo’da (Hollanda)… 

Sarkis yalnızca iyi bir konuşmacı değil aynı zamanda, çok iyi bir şiir okuyucu idi. Bu toplantılarda da Siamento’nun bir şiirini üç dilde seslendiriyordu. Ve bu toplantılar Ermeni müziğinin ustalarının seslendirmeleri ile buluşunca bambaşka hüzünlü bir derinlik kazanıyordu.

Nasıl bilebilirdik ki bunun bir anlamda Sarkis ile bir vedalaşma töreni olduğunu.

Her alanda olduğu gibi üstün bir moralle sonuna kadar mücadele etti Sarkis malum illet kalleş hastalıkla. Ayşe gibi, İbrahim Sevimli gibi ve nice dostlar gibi.
2001 Aralığında Venedik’e hüzünlü bir yolculuk yaptım, Ayşe’yi yitirdiğimiz tarih olan 28 Ocak’dan bir buçuk ay önce. Verona kenti, ona bir "Vicdan Madalyası" vermişti, ama artık seyahat etmesi mümkün değildi.

16 yıl sonra 2017 Kasım sonu Lyon’a hüzünlü bir yolculuk yaptım, Sarkis’in sevgili küçük ablası ve yeğenleri ile birlikte. Ameliyatın başarısız geçmesine karşın kendisini toparlamıştı; Ayşe gibi…

Ne planlar ne hayaller vardı gerçekleşmesini canı gönülden istediğimiz. 19 Aralık’ta kemoterapi yeniden başlamadan önce, 14 Aralıkta Los Angeles’e uçacaktı.

Tıbravanklı arkadaşlarının da yeraldığı Los Angeles İstanbul Ermenileri Derneğinin (OİA) ona Hrant Dink Özgürlük Ruhu ve Adalet Madalyası vermesi, onu ne kadar mutlu etmişti. Durumu ağırlaşınca, bu hüzünlü ödül töreni Lyon’da hastanede yapıldı.

Ondan önce de Almanya’daki Soykırım Karşıtları Derneği başkanı Ali Erdem aracılığıyla, Sarkis’e derneğin onur plaketi iletilecekti. 2016 yılındaki Bizim turne sırasında Köln’de Sarkis’in babası Kevork Hastpanyan’ın mezarını da ziyaret etmiştik hep birlikte. Sarkis gibi, babası Kevork da bir sosyalistti ve TİP üyesiydi, Sarkis Çerkezyan gibi. İskenderun’da dik duruşu ile Ermeni mezarlığının gasp edilmesini engelleyecek, onca zulüme karşın toplumunun ve emekçilerin haklarını savunacaktı Hatay’da.

12 Eylül cuntasına karşı Esenboğa havaalanında düzenlenen bir eylem bahane edilerek, isim benzerliği var denilerek gözaltına alınarak işkence görecekti. 

12 Eylül faşizminin zulmü, toplumunun birçok mensubu gibi onu, eşini, iki oğlunu ve kızını Almanya’ya göç etmek zorunda bırakacaktı.
Yeni bir soykırımı engellemek için başlatılan, kendi kaderini tayin hakkına sahip çıkan Karabağ Direniş ve Kurtuluş Savaşına birçok sosyalist gibi Sarkis de katılacaktı. Sarkis bu savaş sırasında sivil halkın güvenliğini sağlama sorumluluğunu üstlenecekti. Onun Azeri bir ana tarafından kucaklanışını gösteren fotoğraf Karabağ Savaşının ikonik resimlerinden biri olacaktı. 

Sarkis Karabağ halkının özel sevgisini kazanmıştı, direnişlerinin bir parçası olması nedeniyle. Ora siyasetinde önemli görevler alması da gündemdeydi geçtiğimiz yıl.
Ermenistan Cumhuriyetinde sol hareket içinde yer alan Sarkis Hastpanyan, muhalif görüşleri nedeniyle Erivan’da 3 yıl cezaevinde de k alacaktı. Ben de konferanslarımdan birinden sonra serbest bırakılmasını talep edecektim.

Sarkis Hastpanyan da, 2011-12 yılında hapiste olduğum dönemde bana büyük destek verdi. Kampanyalar düzenledi. Hapiste iken beni en sevindiren olaydan biri, onlarca Ermeni yazarın bana imzalayarak onun aracılığıyla bana yolladığı kitaplardı.

Serbest bırakıldıktan sonra bir süre ülkeden sınır dışı edilme tehditi altında yaşacaktı. Ama devlet başkanı Sarkisyan’ın talimatı üzerine kendisine Ermenistan vatandaşlığı verilecekti.

Sarkis, Belge Yayınlarının Ermenistan ile Türkiye arasında kültürel ve tarihsel köprü inşa etme çabasına hep destek verdi. Onun manevi varlığı biz yaşadığımız sürece ve hakikat için çaba harcadığımız sürece hep bizimle ve hep capcanlı olacak.

Rosa’nın dediği gibi, "vardık, varız, varolacağız!"