Eser KARAKAŞ / EKONOMİ POLİTİK
"Sutton yasası ne demek?" sorusuyla beraber aynı soruyu Rahip Brunson için de sorabilirsiniz; "Rahip Brunson neyi temsil ediyor?
Muhtemelen bu temsiliyet işinden Rahip Brunson’ın da haberi yoktur ama Brunson, bu çok özel konjonktürde çok önemli bir şeyi temsil ediyor.
Gelelim önce Sutton yasasına.
Willie Sutton ABD’nin çok meşhur bir haydutu, peynir ekmek yer gibi banka soyuyor ama bir gün de yakayı ele veriyor.
Bir gazeteci yargılama sonrası kendisi ile bir söyleşi gerçekleştiriyor ve Sutton’a "Neden bu kadar çok banka soydun?" mealinde bir soru yöneltiyor.
Sutton, şaşkın bakışlarla, soruyu çok anlamsız bularak "Çünkü para orada" diye yanıt veriyor.
Sutton’un bu yanıtı ABD’de meşhur oluyor, doktorlar bu sözü hatta bir yasaya dönüştürerek kullanıyorlar, genç mezunlara zaman kaybetmemeleri ve kaynak israfını engellemeleri için mevcut hastalık semptomları karşısında ilk akla gelen ihtimalle çalışmalarını öneriyorlar ve buradan da yine doktorlar şu analojiyi çıkarıyorlar" "Kişneme duyduğun zaman aklına zebra değil at gelsin".
Gelelim Rahip Brunson meselesine.
Makul köşe yazarları Brunson dosyasının boş bir dosya olduğunu yazıyorlar, casus olma ihtimalini sıfıra yakın görüyorlar.
Peki Brunson’ın ABD’ye iade edilmesinin gecikmesinin, ilk bakışta sıradan bir adli olay gibi duruyor, dolar ve avro üzerinde bu yıkıcı etkileri nereden geliyor?
ABD yönetimi, küresel gücüne de dayanarak mantıklı bir iş yapıyor, bir vatandaşının Türkiye’de tutulmasını kabul etmiyor, çözüm istiyor ve mesele buralara kadar geliyor.
Peki ABD ile ilişkilerin gerilmesi ekonomiyi neden bu kadar etkiliyor?
Bu aşamada da bu soruya yanıtımız banka soyguncusu Sutton’un yanıtının aynısı olacak: "Çünkü para orada".
Orada derken sadece ABD’yi değil ama tüm batı finans merkezlerini ifade etmek istiyorum.
Cumartesi bu köşede yayınlanan yazımda Türkiye’nin temel sorununun kaynak sorunu, bu sorunun optimal çözümünün ise doğrudan yabancı sermaye yatırımı olduğunu yazdım.
Unutmayalım 2018 senesinde doğrudan yabancı sermaye yatırımları 2003 öncesi seviyelere dönme eğilimi gösteriyor.
Brunson dosyası paranın olduğu ya da paraya yeşil ışık yakacak yerlerle Türkiye’nin arasını bozuyor, Brunson meselesinin önemi de buradan geliyor.
Birileri ısrarla Brunson meselesi neden bu kadar büyütülüyor derse siz de haydut Sutton vari, şaşkın bakışlarla cevap verebilirsiniz: "Çünkü para orada".
Bu sütunda ve daha önceleri başka yerlerde hep söyleyegeldim, iç tasarruf oranınız çok yüksekse, yani cari fazla veriyorsanız küresel kavgalara, didişmelere girmekte risk azalıyor, örnek isterseniz Putin.
Ama hem iç tasarruf oranınız düşük, yani cari açığınız yüksek ise (milli muhasebe açısından tasarruf-yatırım fazlası cari fazla anlamına geliyor) ve küresel didişmelere hevesli iseniz ülke ve vatandaşlar için Allah korusun demek gerekiyor.
Çok merak ediyorum, Erdoğan’ın bizzat kendisi ve yakın danışmanları cari açık ve küresel kavga birlikteliğinin riskinin teorik anlamda farkındalar mı?
